Azərbaycan təqribən doqquz milyon əhalisi və prezident üsuli-idarəsi olan
Yüklə 446,41 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
AZƏRBAYCAN 34
Radiosunun veb səhifəsində onunla bağlı məlumat verilmişdir. Bununla bağlı xəbər verildikdən sonra, onun ailəsinə dörd hədələyici telefon zəngi edilmiş və noyabr ayının 14-də polis Səxavətin kiçik qardaşı Sabiti ittiham irəli sürmədən yeddi gün saxlamışdır. Sabit Səxavətin seçki müşahidəçilərindən biri olmuşdur. Dekabr ayının 10-da Naxçıvanın Püsyan kəndində polis Əliyevin digər ailə üzvlərini, o cümlədən başından xəsarət almış Səxavətin qardaşı Çapay Əliyevi bərk döymüşdür. Polis ailənin beş digər üzvünü də döymüşdür: iki əmisi qızı, bacısı və yeznəsi. Həmin basqın zamanı polis ailəyə məxsus mağazanı buldozerlə dağıtmışdır. Yerli xəstəxana köməyə ehtiyacı olan qadınlardan birini müalicə etməkdən imtina etmişdir. Tibbi yardım maşınları zərərçəkmişlərin yardımına gəlməkdən imtina etmişdir. Taksi sürücüləri zərərçəkmişləri xəstəxanaya daşımaqdan imtina etmişdir. Yerli QHT-lər kəndin ətrafında polis kordonunun olması barədə məlumat vermişdir. Dekabr ayının 25-də yaxud o ərəfədə polis kordonu götürmüş, amma ilin sonunda Çapay Əliyev hələ də tibbi yardım almamışdı.
Noyabr ayının 22-də Məmmədqulu Əliyev özünün və oğlunun Naxçıvanda müəllim vəzifələrindən azad edilməsinə etiraz olaraq bir həftəlik aclıq aksiyası keçirmişdir. Məmmədqulu Əliyev Müsavat Partiyasının yerli filialının sədri olmuşdur. Əliyev və onun oğlu seçkiləri müşahidə etmiş və müşahidə etdikləri seçki saxtakarlığına diqqəti yönəltmələri nəticəsində işlərinin itirmələrini bildirmişlər.
Dekabr ayının 7-də RATİ xəbər vermişdir ki, Zülfüqar Tağıyev Şərur rayon elektrik şəbəkəsində 20 il tutduğu vəzifəsindən azad edilmişdir. RATİ bildirmişdir ki, Tağıyevə deyilmişdir ki, o və ailəsi Səxavət Əliyevə səs verdiklərinə görə işdən çıxarılmışlar. Tağıyev habelə iddia etmişdir ki, o, hələ də işdən çıxarılma ilə bağlı məktub almamışdır və bu səbəbdən də məhkəməyə müraciət edə bilmir. Tağıyev Naxçıvan Ali Məclisinə (Parlament) və Şərur rayon polis şöbəsinə müraciət etmişdir.
Dekabr ayının 7-də RATİ xəbər vermişdir ki, Şərur rayon kommunikasiya qovşağının rəhbəri seçkilərdə müstəqil müşahidəçi olmuş Zakir Əsgərovun işdən çıxmasını tələb etmişdir.
2009-cu ilin dekabrında ölkə ərazisində bələdiyyə seçkisi keçirilmişdir. Mətbuat müşahidəçiləri belə qənaətə gəlmişlər ki, bütün televiziya kanalları seçkiöncəsi dövrü geniş şəkildə diqqətdən kənarda qoymuşlar. Siyasi partiyaların öz namizədlərini bütün bələdiyyələrin ən azı yarısında qeydiyyatdan keçirməsi tələb olunmuşdu, bu, onların sərbəst efir məkanından istifadə edə bilməsi üçün lazım idi. Bu tələbə yalnız hakim Yeni Azərbaycan partiyası cavab verirdi və o, bu hüququndan imtina etdi. Müxalifət partiyaları və yerli QHT-lər namizədlərin qeydiyyat prosesinə müdaxilə olduğunu bildirmişlər. Rəsmi nəticələr seçkilərdə
iştirakın 32 faiz olduğunu göstərib ki, bu, ölkə üçün aşağı rəqəmdir və seçicilərin həmin seçkilərə laqeydliyini nümayiş etdirmişdi. MSK seçkisonrası şikayətlərə cavab olaraq bəzi seçki məntəqələrində seçkilərin yenidən keçiriləcəyini planlaşdırdığını elan etsə də, ilin sonunadək belə seçkilər keçirilməmişdi.
2009-cu ilin mart ayında səlahiyyətli orqanlar kostitusiyanın 29 maddəsinə təklif olunan 41 dəyişikliyə dair referendum keçirmişlər. Həmin dəyişikliklərə, başqa məsələlərlə yanaşı, prezidentlik müddətinə məhdudiyyətin aradan qaldırılması və müharibə şəraitində seçkiləri təxirə salan müddəa daxil edilmişdir. Rəhbərliyin həyata keçirmək istədiyi dəyişikliklər üçün Milli Məclisə və ya ictimaiyyətə çox az vaxt verilmişdi. Müxalifət qrupları qeydiyyat üçün imza toplama və seçki kampaniyası dövründə həbslər və saxlamalar da daxil olmaqla, geniş miqyaslı zorakılıqlara məruz qaldıqlarını bildirmişlər. Seçicilər geniş referendum məsələləri üzrə məlumatlı seçim etmək üçün lazım olan məlumatlara malik olmayıblar .
seçkilərindən daha pis hesab edilmişdir. Müşahidəçilər habelə səslərin sayılması və protokolların tərtib edilməsi prosesində əhəmiyyətli qüsurların olduğunu qeyd etmişlər. Seçici iştirakı, müşahidəçilərin hesablamalarına görə, rəsmi bildirilən 71 faiz deyil, 43 faiz olmuşdur. Bu cür aşağı rəqəm qanun üzrə referendumun etibarlı olması üçün tələb olunan 25 faizlik həddən yüksək olmuşdur .
Ölkədə 2008-ci ilin oktyabr ayında prezident seçkiləri keçirilmişdir. ATƏT-in seçki müşahidə missiyasının yekun hesabatında qeyd edilmişdir ki, xüsusən də seçki inzibatçılığının bəzi texniki aspektləri baxımından ölkə ATƏT qarşısında götürdüyü öhdəliklərə və digər beynəlxalq starndartlara doğru nəzərəçarpan irəliləyişlərə nail olsa da, seçki prosesi bu öhdəliklərin heç də hamısına cavab verməmişdir. 2008-ci il seçkilərindən əvvəlki dövr əsas müxalifət partiyaları üçün söz və toplaşma azadlıqlarına davamlı məhdudiyyətlərin qoyulması ilə xarakterizə olunmuşdu. Əsas müxalifət partiyaları bu məhdudiyyətlər, seçki məcəlləsi və xüsusən də onların effektiv seçki kampaniyası keçirmək qabiliyyətini məhdudlaşdıran müddəalarla bağlı problemləri qeyd edərək seçkiləri boykot etmişdi.
Hakim Yeni Azərbaycan Partiyası siyasi arenada dominantlıq etməyə davam etmişdir. Yerli müşahidəçilər bildirmişlər ki, hakim partiyaya üzvlük dövlət vəzifələrinin tutulması kimi müəyyən üstünlüklər qazandırır. Noyabr ayından keçirilən parlament seçkilərindən əvvəl siyasi blokların yaradılmasına baxmayaraq, əsas müxalifət partiyalarından heç biri rəsmi nəticələrə görə Milli Məclisə seçilməmişdir.
Müxalifət üzvlərinin rəsmilər tərəfindən incidilməsi və əsassız qaydada həbs edilməsi və saxlanması ehtimalı digər vətəndaşlardan daha böyük olmuşdur. Müxalifət partiyalarının rayon şöbələrinin üzvləri yerli orqanların gündəlik partiya fəaliyyətlərinin qarşısını almaq üçün tədbirlər həyata keçirdiklərini bildirmişlər. Məsələn, restoran sahiblərinə onlara məxsus ərazilərin müxalifət partiyaları
AZƏRBAYCAN 36
tərəfindən toplantı və tədbirlərin keçirilməsi üçün istifadə edilməsinə imkan verməmək məqsədilə təzyiqlər göstərmişlər. Partiya üzvləri çox vaxt keçirdikləri toplantıların məqsədlərini gizlətməli və bunları uzaq məntəqələrdə həyata keçirməli olmuşlar
.
Müxalifət partiyasının üzvləri polisin çox vaxt çayxanalarda kiçik toplantıları dağıtdığını və iştirakçıların sorğu-sual üçün saxlandığını qeyd etmişlər. Məsələn, şimal bölgəsində müxalifətdən olan namizəd xəbər vermişdir ki, onun qeydiyyat ərizəsini nəzərdən keçirmək üçün seçki komissiyasının toplanma vaxtı ilə bağlı ona məlumat verilməmişdir. Ona görə də komissiya onun ərizəsini rədd etmiş və o, öz adından müvəkkillik etmək üçün orada olmamışdır. Namizədlərin qeydiyyat prosesinin sonuna qədər getmələrini təmin etmək üçün yetərli sayda imza vərəqələrinin verilməməsi ilə bağlı geniş yayılmış şikayətlər mövcud olmuşdur.
çətinliklərlə üzləşmişlər; ev sahiblərinin rəsmi təzyiqlərə məruz qaldıqlarından ofis ərazisini bəzi partiyalara icarəyə verməyə qorxmuşlar. Bu səbəbdən partiyalar öz liderlərinin mənzillərində fəaliyyət göstərmişlər .
7 noyabr parlament seçkilərindən sonra hal-hazırki parlamentdə 19 qadın deputat vardır, əvvəlki parlamentdə bu rəqəm 14 idi. Milli Məclisin sədr müavini daxil olmaqla bir neçə qadın ali dövlət vəzifələrini tutur. Hicran Hüseynova Ailə, Qadın və Uşaq Məsələləri üzrə Komitənin sədridir – vəzifə nazir səviyyəli hesab edilir. Qadınların siyasətdə iştirak etmələrinə heç bir hüquqi məhdudiyyət qoyulmamışdır. Bununla belə, ənənəvi sosial normalar qadınların siyasi rollarını məhdudlaşdırmış və onlar dövlət idarələrində az təmsil olunmuşlar. Heç bir qadın icra başçısı (yerli səlahiyyətli orqan) vəzifəsini tutmur. Talış, avar, rus və yəhudi kimi etnik azlıqlar Milli Məclis və hökumətdə qulluq etməkdə davam etmişlər.
Bölmə 4 Rəsmi korrupsiya və hökumətin şəffaflığı Qanun rüşvəti qadağan etməklə korrupsiyaya görə cəzanı nəzərdə tutur; lakin dövlət qulluğu, hökumət nazirlikləri və ən yüksək hökumət səviyyələri daxil olmaqla cəmiyyətin bütün sahələrində cəzasız korrupsiya geniş yayılmışdır.
Dünya Bankının dünya miqyaslı idarəetmə göstəriciləri korrupsiyanın ciddi problem olduğunu əks etdirmişdi. Transparency International (Beynəlxalq Şəffaflıq) Maliyyə Monitorinqi Xidmətinin yaradılması ilə əlaqədar olaraq il ərzində bəzi irəliləyişlərin olduğunu və dövlət və bələdiyyə əmlakının idarə edilməsi sahəsində korrupsiya ilə əlaqəli pozuntu halları ilə mübarizədə koordinasiya və əməkdaşlığın artırılması ilə bağlı xəbər vermişdir. Bununla belə, Beynəlxalq Böhran Qrupu bildirmişdir ki, “virtual olaraq ictimai həyatın bütün sahələrində dominantlıq etmək məqsədilə” elit təbəqə tərəfindən korrupsiyaya güvənmə halları artmışdır.
AZƏRBAYCAN 37
İl ərzində xırda korrupsiya halları ilə əlaqədar, xüsusilə rüşvətxorluqda ittiham edilməkdə cinayət işləri artmışdır. Buna baxmayaraq, belə işlər ölkədə rüşvətxorluq, xırda və iri korrupsiyanın miqyasına cüzi təsir göstərmişdir yaxud heç bir təsir göstərməmişdir. 2009-cu ildə Prezident Apparatı Bakı şəhər Nizami rayonunun İcra Başçısı Mehbalı Əliyevi, xəbər verildiyinə görə, korrupsiyaya görə vəzifəsindən kənarlaşdırmışdır. İlin sonuna kimi Əliyevə qarşı heç bir cinayət işi açılmamışdır .
Hüquq-mühafizə orqanlarında korrupsiya problem olmuşdur. Polis çox vaxt yol hərəkəti və digər kiçik pozuntu halları ilə bağlı saxta, qeyri-rəsmi cərimələr tətbiq etmiş və yerli sakinlərdən “proteksiya” üçün pul almışdır. Ötən illərdə korrupsiya ilə mübarizə məqsədilə yol polisi əməkdaşlarının əmək haqqları əhəmiyyətli dərəcədə artırılmışdır; buna baxmayaraq, digər hüquq-mühafizə orqanlarının digər əməkdaşlarının əmək haqqlarının aşağı olması polisin korrupsiyasına şərait yaratmağa davam etmişdir. İl ərzində nazirlik bildirmişdir ki, o, altı polis zabitini işdən azad etmiş və onları cinayət məsuliyyətinə cəlb etmişdir: bunlardan biri rüşvətxorluqda ittiham və beş əməkdaş isə zorla pul almaq ittihamı ilə məsuliyyətə cəlb edilmişdir. Ədliyyə Nazirliyi bildirmişdir ki, o, 220 nəfər ədliyyə əməkdaşından izahat tələb etmiş və 26 əməkdaşı Ədliyyə Nazirliyində müxtəlif vəzifələrdən azad etmişdir.
Daxili İşlər Nazirliyi bildirmişdir ki, o, insan hüquqları və azadlıqlarının pozulması ilə bağlı 174 fakt qeydə almış, o cümlədən: 51 kobud rəftar, 38 əsassız saxlama, polisə əsassız gətirmə ilə bağlı 46 hal, sürücü hüquqlarının pozulması ilə bağlı 22 hal, əsas olmadan cinayət məsuliyyətinə cəlb etmə ilə bağlı beş hal, xarici vətəndaşların yaxud vətəndaşlığı olmayan şəxslərin hüquqlarının pozulması ilə bağlı üç hal və doqquz müxtəlif hüquq pozuntuları. Nazirliyə əsasən, o, 276 əməkdaşı intizam məsuliyyətinə cəlb etmiş, 18 əməkdaşın rütbəsini aşağı salmış, 20 nəfəri işdən azad etmiş və 238 nəfərə qarşı digər intizam tədbirləri görmüşdür.
Məhbusların geyimini qaytarmaq və onları azad etmək üçün məhkəmə cərimələrindən əlavə polis zabitlərinin əlavə pul tələb etmələri ilə bağlı məlumat olmuşdur.
Hökumətin şəffaflığın artırılması və korrupsiya ilə mübarizəyə dair 2007-ci il milli strategiyasının əsas müddəaları ilin sonuna kimi hələ də həyata keçirilməmişdir. Strategiya hökumətin hesabatlılığının artırılması, vətəndaş cəmiyyəti ilə əməkdaşlıq və korrupsiya əleyhinə yönəlmiş tədbirlərin sistemli izlənməsi və bildirilməsi üçün çərçivə müəyyən etmişdir. Milli strategiyanın əsas elementlərindən biri olan maliyyə bəyannaməsinə dair qanun rəsmilərdən illik gəlirlərini, gəlirin mənbələrini, əmlak və maliyyə öhdəliklərini açıqlamalarını tələb edir. Qanunda həmçinin qohumbazlıq və dövlət rəsmilərinə və üçüncü tərəfə hədiyyələrin yaxud birbaşa və ya dolayı maliyyə mənfəətlərinin verilməsi də qadağan edilir .
AZƏRBAYCAN 38
Qanun ayrı-ayrı şəxslər və təşkilatlar tərəfindən hökumət məlumatına ictimai çıxışı təmin edir, halbuki hökumət çox vaxt çıxış imkanlarını təmin etməmişdir. Hökumət nazirliklərinin məlumat üçün müraciət etməklə bağlı fərqli prosedurları olsa da, onlar adi qaydada müraciətlərə mənfi cavab vermişlər. Onların əsas iddiası bu məlumata malik olmadıqları olmuşdur. İnsanların məlumatdan imtina ilə bağlı məhkəməyə müraciət etmək hüququ vardır, lakin məhkəmələr, bir qayda olaraq, nazirliklərin verdikləri qərarları olduğu kimi saxlamışlar .
Azərbaycan Mədən Sənayesində Şəffaflıq Təşəbbüsündə (MSŞT) iştirak etmişdir, bu təşəbbüs onun müvafiq hasilat sənayelərindən əldə edilən ödəniş və gəlirlərin açıqlanması üçün hökumət, şirkətlər və vətəndaş cəmiyyəti arasında əməkdaşlıq münasibətlərini qurmaqla təbii ehtiyatların cəmiyyətin bütün üzvlərinin mənfəəti naminə idarə edilməsinə dair 12 razılaşdırılmış MSŞT prinsipinə uyğun olmağı tələb edir.
2009-cu ilin fevral ayında beynəlxalq MSŞT Şurası Azərbaycana MSŞT-ə tam riayət edən ilk ölkə statusu vermişdir. MSŞT prinsiplərinin həyata keçirilməsinə görə məsuliyyət daşıyan Azərbaycan Dövlət Neft Fondu (ARDNF) həmçinin neft və qaz gəlirlərinə dair məlumatlara çıxış səviyyəsini artırmışdı. Amma bəzi müşahidəçilər həmin vəsaitin xərclərin yoxsulluğun azaldılması yaxud kommunal xidmətlərin təmin edilməsinə yönəldiyini təmin etmək üçün nəzərdə tutulmaması, tənzimlənməməsi yaxud idarə edilməməsindən şikayətləniblər. Bundan əlavə, müşahidəçilər onu da qeyd edirlər ki, neft-qaz gəlirləri bütövlükdə ARDNF tərəfindən idarə edilməmiş və MSŞT şəffaflıq təcrübələri tətbiq edilməmişdir. Ölkədəki 26 neft-qaz şirkətinin hamısı MSŞT prosesində iştirak etsə də, çox az sayda şirkət təfərrüatlı gəlir hesabatına razılıq vermişdi. Fevral ayında ölkədə çox saylı maraqlı tərəflərdən ibarət qrup yaradılmışdır, bu müşahidəçi qrupda hökumətin, özəl sənayenin və vətəndaş cəmiyyətinin üzvləri bərabər sayda təmsil olunmuşlar. Qrupun yaradılmasında məqsəd vətəndaş cəmiyyətinin fəal iştirakını təmin etmək və ictimai debata rəvac verməkdən ibarət olmuşdur .
qeyri-hökumət təşkilatları tərəfindən araşdırılmasına hökumətin münasibəti
Bir sıra yerli və beynəlxalq insan hüquqları qrupu insan hüquqları ilə bağlı halları təhqiq və nəşr etdirməkdə hökumət məhdudiyyəti olmadan fəaliyyət göstərmişlər. Hökumət bəzi insan haqları ilə məşğul olan QHT-lərlə əlaqələr saxlayaraq onların sorğularını cavablandırsa da, bəzi hallarda digər insan haqları üzrə QHT-ləri və onların fəallarını tənqid etmiş və qorxutmuşdur.
Ədliyyə Nazirliyi bəzi insan haqları ilə məşğul olan QHT-ləri müntəzəm olaraq qeydiyyatdan keçirməkdən imtina etmişdir. İl boyu QHT-lər bildirmişlər ki, adlarında insan haqları, demokratiya, institut və cəmiyyət sözləri olan QHT-lərə müntəzəm şəkildə qeydiyyatdan imtina edilməyə davam edilmişdir. Bundan əlavə, imtinanın səbəbləri əsassız olmuşdur. Məsələn, Ədliyyə Nazirliyi bir QHT üçün AZƏRBAYCAN 39
özünün xoşladığı nizamnaməni qəbul etmiş, amma özünün xoşlamadığı, fərqli təşkilat adı ilə eyni nizamnaməni rədd etmişdir. Digər QHT-nin qeydiyyata alınması cəm şəkilçisinin olmaması səbəbindən rədd edilmişdir. Bir neçə iş məhkəmə sistemindən keçməkdə idi. Ədliyyə Nazirliyi qeyd etmişdir ki, o, yalnız sənədləri qanunvericiliyə uyğun olmayan təşkilatları qeydiyyata almaqdan imtina etmişdir.
Avqust ayının 9-da Turan Xəbərlər Agentliyi xəbər vermişdir ki, Bakı şəhər İcra Hakimiyyəti qeydiyyata alınmamış QHT-lərin yürüşünə icazə verməkdən imtina etmişdir. QHT-lər Ədliyyə Nazirliyinin yaxınlığında yürüş üçün icazə istəmişdilər. Qeydiyyata alınmayan QHT-lərin sayı 1000-ə qədər olmuşdur. İl ərzində Ədliyyə Nazirliyi 124 QHT-ni qeydiyyata almışdır.
İnsan haqları ilə məşğul olan əsas QHT-lər bunlardır: Qadın Hüquqlarının Müdafiəsi Birliyi, İnsan Hüquqları və Qanuna Hörmət Bürosu, Azərbaycan Demokratik İnkişaf və İnsan Hüquqlarının Müdafiəsi Fondu, İşgəncələrə Qarşı Azərbaycan Komitəsi, Sülh və Demokratiya İnstitutu, Helsinki Vətəndaş Assambleyası, RATİ və Azərbaycan İnsan Hüquqları Mərkəzi. Əksər aparıcı QHT-lər iki müstəqil, çərçivə təşkilatı olan İnsan Hüquqları Federasiyası və İnsan Hüquqları üzrə Təşkilatların Monitorinq Qrupuna qoşulmuşlar.
2009-cu il ərzində bir neçə QHT fəaliyyətlərinə görə onlara qarşı təzyiqlərin artdığını bildirmişdir. Məsələn, Daxili İşlər naziri Sülh və Demokratiya İnstitutunun rəhbəri Leyla Yunusu İnternetdə yayımlanan bir qəzetə müsahibəsində polisin işini tənqid etdiyinə görə məhkəməyə vermişdi. Sonradan nazir həmin işi dayandırmışdı. Bundan əlavə, Seçkilərin Monitorinqi və Demokratiyanın Tədrisi mərkəzinə qoşulmuş bir neçə seçki müşahidəçisi müşahidə fəaliyyətinə görə yerli orqanlar tərəfindən təqibə məruz qalmışdılar (bax bölmələr 2.b. və 3 ).
fəallarına hədə-qorxu gələn, hücum edən və onların əmlakını talayan təxribatçılardan qorumaqdan imtina etmişdir. İl ərzində bəzi yerli QHT yerli məmurlara qarşı rəsmi şikayət etmiş vətəndaşlara qarşı təzyiqlərin artması ilə bağı məlumat vermişdir. Məsələn, aprel ayında insan hüquqları üzrə fəal və Demokratiyanın Müdafiəsinə Kömək İctimai Birliyinin sədri Vidadi İsgəndərov Göyçay rayonunda polisin rüşvətxorluğu ilə bağlı Azadlıq qəzetində məqalə çap etdirmişdi. May ayının 3-də Göyçay rayon polis şöbəsinin keçmiş rəisi Vüqar Məmmədyarov, İnzibati Prokurorluğun rəisi Bəxtiyar Həşimov, və müstəntiq idarəsinin rəhbəri Rüfat İbayev İsgəndərovu böhtanda ittiham edərək onu cinayət məsuliyyətinə cəlb etmişdirlər. İlin sonunda iş məhkəmə icraatında idi.
AZƏRBAYCAN 40
2009-cu ilin dekabr ayında Naxçıvan Dövlət Universitetinin rəhbərliyi və tələbələrindən ibarət bir qrupun həmin universitetdə korrupsiya halını təhqiq edən Naxçıvan Demokratiya və QHT-lərin İnkişafı Resurs Mərkəzinin iki nümayəndəsini döydüyü bildirilmişdi. Universitetdən olan qrup habelə hücum yerinə gəlib çıxmış RATİ jurnalistinə hədə-qorxu gəlmişdi. QHT nümayəndələri hücumun gözlənildiyindən qorxduqları və qorunmaq istədikləri üçün hadisədən əvvəl polisə xəbər vermişdi. Lakin hücum edənlər həmin yerdən uzaqlaşmayanadək polis gəlib çıxmamışdı. Yerli orqanlar hadisələrin baş verdiyini təkzib etmiş və 2010-cu ilin yanvarında Resurs Mərkəzində vergi yoxlaması təyin etmişdi. Audit hesabatın gecikmə ilə təqdim edilməsinə görə mərkəzi AZN 332 ($393) məbləğində cərimələmişdi. QHT iddia etmişdir ki, Vergi Orqanı cərimə tətbiq etməzdən qabaq ilk olaraq bəyanatın təqdim edilməsi ilə bağlı olan ehtiyacla bağlı məlumat verməli idi. İl ərzində QHT-nin habelə ofis tapmaqla bağlı problemi olmuş və iki dəfə ofisdən çıxmağa məcbur edilmişdi. İlin sonunda mərkəzin ofisi yox idi .
2009-cu ildə Helsinki Vətəndaş Assambleyasının fəalı Akifə Əliyeva Gəncə şəhərində ukraynalı məhbusun hüquqlarını müdafiə etməsi ilə bağlı işinə görə yerli orqanlar tərəfindən dəfələrlə təqib edildiyini bildirdikdən sonra ölkədən qaçmışdır. O vaxtdan bəri o, xaricdədir.
QHT-lərin qeydiyyat prosesi çətin olaraq qalmış və buraya xarici təşkilatlardan alınan qrantları qeydiyyatdan keçirmək tələbi daxil edilmişdi. Xarici təşkilatlardan alınan QHT qrantlarından işçi əmək haqqının 22 faizi nisbətində sosial sığorta haqqı tutulur, halbuki hökumətlə ikitərəfli müqaviləsi olan çox az sayda ölkədən alınan qrantlardan yalnız 2 faizlik vergi tutulmuşdu. QHT fəalları bu müddəaların onların təşkilatlarının fəaliyyətini məhdudlaşdırdığını bildirmişlər.
İl ərzində QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Şurası 352 QHT-yə 2.10 milyon ($2.56 milyon) məbləğində vəsait təmin etmişdir, 2009-cu ildə QHT-lərin sayı 250 olmaqla vəsait AZN 1.8 milyon (təqribən $2.2 milyon) olmuşdu. Bu QHT-lərin çoxunun hökumət yönümlü olması hesab edilsə də, hökumət barədə tənqidi fikirdə olan bəzi QHT-lər də qrantlar almışlar. Bir QHT onun üçün ayrılan qrantın geri alınmasına görə şuranı məhkəməyə vermişdi. Şuranın qrantların verilməsi prosesinin korrupsiyaya uğradığını iddia edən rəsmi şikayətdən sonra QHT ona verilən qrantın geri alındığını bildirmişdir. Ali Məhkəmə iyun ayının 30-da işi rədd etmişdir.
Ümumən hökumət BMT nümayəndələri və BQXK-nin timsalında digər beynəlxalq təşkilatların nümayəndələrinin səfərlərinə icazə vermişdir. Sərhədsiz Reportyorlar kimi beynəlxalq QHT-lər ümumən hökumətin maneəsi olmadan fəaliyyət göstərmişlər.
AZƏRBAYCAN 41
Vətəndaşlar dövlət yaxud ayrı-ayrı şəxslərin törətdiyi pozuntulardan insan hüquqları üzrə ombudsmana – Elmira Süleymanovaya müraciət edə bilərlər. Ombudsman bir ildən çox olan zorakılıq halları, anonim şikayətlər və məhkəmə icraatında olan işləri qəbul etməkdən imtina edə bilər. Ombudsman 2009-cu ildə 8000 müraciət qəbul etmiş, bunun 83.7 faizi il ərzində edilmiş şikayətlər olmuşdur; şikayətlərin 51 faizi təhqiqat üçün qəbul edilmiş və təhqiq edilənlərdən 44.7 faizi müvəffəqiyyətlə həll edilmişdir. Milli Məclis mart ayının 5-də Elmira Süleymanovanı ikinci müddətə seçmişdir .
dair milli fəaliyyət planının (MFP) işçi qrupu fəaliyyət planında prioritet kimi müəyyən olunmuş sahələr üzrə işi davam etdirmişdir. İl ərzində ombudsman insan haqları ilə bağlı şikayətləri dinləmək üçün ölkə boyu səfərlər etmiş, xarici diplomatlar və insan haqları ilə məşğul olan yerli QHT-lərlə əməkdaşlıq etmiş və Millli Məclisə illik hesabat təqdim etmişdir. Milli Məclis və Ədliyyə Nazirliyi şikayətləri dinləyən, təhqiqatlar aparan və müvafiq hökumət orqanlarına tövsiyələr verən insan hüquqları üzrə şöbələrə malikdir. Xarici İşlər Nazirliyinin İnsan Hüquqları idarəsinin rəsmiləri narahatlıq doğuran məsələləri müzakirə etmək üçün diplomatik missiyalarla müntəzəm görüşlər keçirmişlər .
Qanun irq, cins, fiziki qüsur, dil və ya sosial statusa əsasən ayrı-seçkiliyi qadağan etsə də, təcrübədə hökumət bu qadağalara heç də həmişə hörmətlə yanaşmamış və ya onları səmərəli şəkildə tətbiq etməmişdir .
Zorlama qanunsuzdur və maksimum 15 illik həbs cəzası daşıyır. 2009-cu il ərzində hökumət 35 zorlama halının baş verdiyini bildirmişdir. Hökumət 15 şəxsə qarşı zorlama yaxud zorlamaya cəhd ilə bağlı 16 faktın və 40 nəfərə qarşı seksual xarakterli zorakılıq hərəkətləri ilə bağlı 48 faktın olduğunu bildirmişdir.
Əksər zorlama qurbanları təcavüz edənləri tanısalar da, qorxduqları və utandıqlarına görə baş verən hadisələr barədə məlumat verməmişlər.
|