Azərbaycan texniKİ universiteti “NƏQLİyyat logiSTİkasi və HƏRƏKƏTİn təŞKİLİ” kafedrasi nəqliyyatda sığorta

3-ci variant. "Qəza halları istisna olunmaqla, zədələnməyə görə məsuliyyət olmadan". Bu varianta görə, bağlanmış sığorta müqaviləsinə görə sığortaçı, əgər qəza neqativ hadisələr ilə əlaqədardır baş verərsəyüklərin tam olaraq və ya bir hissəsinin məhv olması və ya zədələnməsi üzrə bütün xərcləri, həmçinin yüklərin xilas edilməsi, zərərin məbləğinin azaldılması, sığorta hadisəsinin törədilməsi səbəblərinin araşdırılması üzrə bütün zəruri xərcləri ödəyir.

Dəniz daşınmaları gedişində qəza zamanı yüklərə dəymiş ziyan, həmçinin yükün (onun hissəsinin) xilas edilməsi ilə bağlı xərclər ödənilir.

Sığorta ödənişinin məbləği nəqletmənövlərinə görə diferensiasiya olunur. Məsələn, dəniz nəqliyyatı ilə daşınma zamanı ödəniş məbləği - yüklərin anbarda və ya göyərtədə nəqli yerindən asılıdır. Sığorta şirkətləri daşınma şəraitindən, onun uzunluğundan və istiqamətindən, nəqliyyat vasitələrinin vəziyyətindən və s. asılı olaraq sığorta haqqının məbləğini korreksiya edirlər. Əlavə məsuliyyətli müqavilənin bağlanması zamanı qəbul edilmiş əlavə sığorta şərtləri və daşınan yükün spesifik xüsusiyyətlərindən asılı olaraq fərdi pul ödənişləri tətbiq edilir.

Tərəflərin razılığına görə,adətən sığortaya qəbul olunmayan risklər sığortalana bilər, məsələn, ayrıca müqavilə ilə hərbi risklər, çaxnaşma və s. sığortalanır.

Yük sığorta edəninbəyan etdiyi, lakin yükə əlavə edilən, daşıma sənədlərində göstərilən, onun real həqiqi dəyərindən (sığorta) çox olmayan məbləğdə sığortalanmış hesab edilir. Yükün həqiqi dəyəri – sığorta müqaviləsinin bağlandığı yerdə, bağlandığı andakı dəyəridir.

Yüklərin sığorta müqaviləsi yükün bir dəfəlik daşınması müddəti üçün və ya eynitipli (eynicinsli) yük partiyalarınınuyğun şərtlərlə, müəyyən olunmuş müddətdə daşınması üçün bağlana bilər. Eyni tipli yük partiyalarının sığortalanması zamanı sığorta edənə baş polis verilir,bu çər­çivədə sığortaçı ayrı-ayrı yük partiyaları üçün (məsələn gediş üçün) polis verir. Bu halda sığort­a edənyükün hər göndərilməsi zamanı sığortaçıya daşıma haqqında (daşıyıcı nəqliyyat vasitələrinin adı, hərəkət marşrutu, yükün dəyəri və s.) informasiya verməlidir.1 il-dən az müddətə bağlanmış sığorta müqaviləsi üzrə sığorta ödənişi, birdəfəlik həyata keçirilir. Əks halda ödənişi kvartallar, aylar üzrə yerinə yetirmək olar, lakin bu halda sığorta şirkətləri sığorta mükafatını yenidən hesablamaq üçün müəyyən vaxtlarda informasiya verilməsini tələb edə bilər.

Sığorta obyekti sığorta ödənişi və ya onun bir hissəsi ödənildiyi gündən sonrakı gündən tez olmamaq şərti ilə, sığorta polisində qeyd olunmuş günün 00 saatında sığorta mühafizəsinə qəbul olunmuş hesab edilir, polisdə müqavilənin bitmə günü kimi qeyd olunmuş günün 24 saatında isə qurtarır.

Sığortaçının məsuliyyəti yükün göndərilmə məntəqəsində anbardan götürüldüyü andan başlayır və bütün daşıma ərzində (o cümlədən yenidən yüklənmə, yükləmə-boşaltma, yükləmə məntəqələrində müvəqqəti saxlanması zaman), yük yükalanın anbarında (və ya sığorta polisində qeyd olunan digər son məntəqədə) təhvil verilənədək davam edir.