Azərbaycan texniKİ universiteti “NƏQLİyyat logiSTİkasi və HƏRƏKƏTİn təŞKİLİ” kafedrasi nəqliyyatda sığorta

Subroqasiya – mövcud qanunvericiliyin tələblərinə uyğun qa­nunvericilikdə nəzərdə tutulmuş şərtlərlə tələbetmə hüququnun başqasına keçməsidir. Subriqasiyanı adi güzəştdən fərqləndirmək lazımdır. Əsas fərq ondadır ki, subroqasiya zamanı sığortaçıya tələb hüququ qanuna görə keçir, ikinci halda isə tələb hüququ kreditor tərəfindən başqa şəxsə güzəşt olunur.

Sığortaçı sığorta ödənişini ödəməklə,zərərin təqsirkar şəxslərin hesabına heç olmasa qismən qaytarılması üzrə işin başlanması haqqında məsələni həll edir. Ümumi qaydalara görə, qarşısı alına bilməyən qüvvələr nəticəsində (zəlzələ, qasırğa, şimşək və s.) baş verən itkilər üzrə tələblər verilə bilməz. Subriqasiya tələbləri verildikdə sığortaçının əsas vəzifəsi müəyyən şəxslərin sığorta hadisəsinin baş verməsində günahını sübut etməkdir.

Aşağıdakı hadisələr nəticəsində yaranan itkilərə görə ödəniş edilmir:

• 
  sığortalının ehtiyatsızlığı və düşünülmüş hərəkəti;
  
• 
  yükün lazımi qaydada qablaşdırılmaması, yükün zədələnmiş halda göndərilməsi, iriləşdirilmiş yük yerlərinin fomalaşdırılması tələbinin pozulması;
  
• 
  temperatur-nəmlik rejiminin pozulması;
  
• 
  sığortalanmış yüklə birlikdə xüsusi ehtiyat tədbiri tələb edən və ya qadağan olunmuş təhlükəli yüklərin daşınması;
  
• 
  yükün gəmiricilər, həşəratlar, qurdlar tərəfindən zədələnməsi;
  
• 
  fors-major vəziyyətlər;
  
• 
  yükün çatdırılmasının gecikdirilməsi və qiymətlərin dəyişməsi;
  
• 
  yükün istehsalat qüsurları (defektləri);
  
• 
  daşıma sənədlərinin səhv, natamam tərtibatı və ya vaxtında yerinə yetirilməməsi.
  

Əgər sığorta edilmiş yükə sahiblik hüququ başqasına keçərsə, yükün məcburi müsadirə edilməsi istisna olmaqla(dövlət orqanlarının sərəncamı ilə və s.) sığor­taya aid bütün hüquqlar və öhdəliklər avtomatik olaraq həmin şəxsə keçir. Əgər sığorta müddə­tində sığortaçı hüquqi şəxs statusunu itirərsə (yenidən təşkil edilmə, birləşmə, ləğv olunma və s.) onunmülkiyyət hüququ onun qanuni varisi − təsərrüfat subyektinə keçir.

Yükü bir neçə sığorta kompaniyasında, onları yükün çoxmüqaviləli sığorta edildiyi haqda xəbərdar etməklə sığorta etdirmək olar,la­kin istənilən halda sığortalıya ödəniləcək sığorta məbləği yükün sığorta dəyərindən çox olmayacaq.

Yüklərin sığorta müqaviləsinin bağlanması üçün əsas sığorta olunanın bəyənnaməsidir (şəkil А.2 - А.3).