1-mavzu: Kirish. Mustaqillik davrida “O‘zbek xalq og'zaki ijodi”ni o'rganilishi. Folklor ma’naviv tarbiyaning poydevori. Reja

1-MAVZU: Kirish. Mustaqillik davrida “O‘zbek xalq og'zaki ijodi”ni o'rganilishi. Folklor ma’naviv tarbiyaning poydevori.


Reja:
1. O`zbek xalq og`zaki ijodining maqsad va vazifalari
2. Folklor – so`z san’atining boshlang`ich namunasi
3. Xalq –folklorning ijodkori; folklor –jamoa ijodi; folklor – og`zaki ijod.
4. Folklorda an’anaviylik, variantlilik, ijodiy metod.
5. Folklorshunoslik - folklor haqidagi fan.
6. Folklor namunalarining qadimgi yozma obidalar orqali yetib kelishi.

7. 
   O`zbek folklori va folklorshunosligining taraqqiyot davrlari.
   

Tayanch tushunchalar: folklor, xalq og`zaki poetik ijodi, el adabiyoti, xalq adabiyoti, og`zaki ijod, animizm, totemizm, fetishizm, og`zakilik, jamoa ijodi, an’ana, variant, versiya, ijodiy metod, folklorshunoslik, folklorizmlar, kult, tur, janr, improvizatsiya, arxiv.

ADABIYOTLAR:

• 
  Mirziyoyev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. - Toshkent: “O‘zbekiston” NMIU, 2017.
  
• 
  Karimov I.A. Yuksak ma'naviyai yengilmas kuch.-T.: "Ma’naviyat". 2008.
  
• 
  Jo‘rayev M. Folklorshunoslik asoslari. -T.: “Fan”, 2009.
  
• 
  Jo'rayev M. Folklorshunoslikka kirish. O‘quv qo‘llanma. - Toshkent: TDM1, 2008.
  
• 
  Safarov O. O‘zbek xalq og'zaki ijodi. -T.: “Musiqa” nashriyoti, 2010.
  
• 
  Madayev O. O‘zbek xalq og‘zaki ijodi. -T.: “Mumtoz so‘z”, 2010.
  
• 
  N.Mallayev. Alisher Navoiy va xalq ijodiyoti. T. 2015.
  

Folklor haqida umumiy tushuncha. “Folklor” atamasi aslida “folk” - xalq va “lore”-donolik so`zlaridan yasalgan bo`lib, “xalq donoligi, xalq donishmandligi” ma’nolarini anglatadi. Uni birinchi marta 1846-yilda Vilyam Toms ilmiy istiloh sifatida qo`lladi. Shundan boshlab bu istiloh xalqaro miqyosda ilmiy taomilda o`zlashib ketdi. Shunga qaramay, Angliya, AQSh va boshqa ingliz tilida so`zlashuvchi mamlakatlarda bu mavhum tushuncha sifatida keng ma’noda xalq ijodining barcha sohalarini – xalq poeziyasi, xalq nasri, musiqasi, raqsi, rassomlik, o`ymakorlik, diniy e’tiqodi va odatlarini ifodalasa, boshqa tillarda so`zlashuvchi xalqlarda, asosan, so`z san’atini - xalq og`zaki poetik ijodi tushunchasini ifoda etadi.
Xalq musiqasi tushunchasini ifodalashda “musiqa folklori”, xalq san’atining boshqa turlarini, chunonchi, o`ymakorlik, zargarlik, zardo`zlik, kashtachilik (patdo`zlik) singarilar xalq amaliy san’ati termini ostida tushuniladi. Xalq raqsi tushunchasi xalq xoreografiyasi (grekcha choreuo – xor jo`rligida raqsga tushmoq va grapho – raqs harakatlarini maxsus belgilarda yozib olmoq) deb yuritiladi. O`zbek folklorshunosligi tarixida “folklor” istilohi nisbatan keyinroq ilmiy iste`molga kirdi. U dastlab “el adabiyoti”, “og`zaki adabiyot”, “og`zaki ijod” tarzida qo`llanildi.
1935-yilda H.Zarif va Sh.Rajabiylarning “O`zbek sovet folkloridan namunalar” kitobi bosilib chiqqandan keyin mazkur istilohni qo`llash taomilga kira boshladi va asta-sekin o`zbek folklori tushunchasi zamirida o`zbek xalq og`zaki poetik ijodi tushuniladigan bo`ldi. Hodi Zarifning oliy o`quv yurtlari uchun tuzgan ikki jildlik “O`zbek folklori” (1939 va 1941-y.) xrestomatiyasi nashr etilgach, u yanada barqarorlashdi. O`zbek folklori xilma-xil janrlardan tarkib topgan og`zaki so`z san’ati bo`lib, xalqimizning dunyoqarashi, badiiy zavqi, ijodiy salohiyati, simpatiya va antipatiyasini, orzu va intilishlarini aks ettiradi. Binobarin, folklorni maxsus fan sifatida oliy o`quv yurtlarida o`qitish hayotiy zaruriyat taqozosi tufayli amalga oshdi.