1-mavzu: Kirish. Mustaqillik davrida “O‘zbek xalq og'zaki ijodi”ni o'rganilishi. Folklor ma’naviv tarbiyaning poydevori. Reja

14-MAVZU: XALQ ERTAKLARIDA TIMSOLLAR TALQINI
REJA:

1. Ertaklar syujetida xalq hayoti

2. Ertak va bashqa janrlar bilan bog`liqligi
3. Ertak turlari xususida
Hayotiy ertaklarda tugun hayotiy – real bo`ladi, bosh qahramonning biror malikaga oshiq bo`lishini izohlaydi: «yillar o`tib podshoning o`g`li ulg`ayibdi. Bir kuni u tushida bir qizni ko`rib oshiq bo`lib qolibdi». Bunda tushida ko`rilgan qizga oshiqlik hayotiy hodisa bo`lib, tugun uchun asos bo`lgan. Endi o`sha qizni izlab topish jarayoni epik sarguzashtni yuzaga keltiradi va shu asnoda tugun echimga yuz tutadi.
-Sehrli – fantastik ertaklarda esa tugun xayoliy uydirmalar shaklida namoyon bo`ladi. Bu tipdagi tugun ertakda xayoliy fon yaratadi. Sehrli-fantastik ertaklardagi tugun mazmun-mohiyatiga ko`ra ikki yo`nalishga ega:
-Satirik va hayvonlar haqidagi ertaklarda ham tugun hayotiy-real bo`ladi va tanqidiy vazifani ado etadi. Chunonchi, satirik ertakda: «Podshoning o`g`li ko`ngli tusagan narsani qilib, aqlsiz o`sibdi»;
hayvonlar haqidagi ertakda: – “Shu ho`kiz qo`shga yaramay qoldi, bozorga olib borib sotib kel,- debdi. Xizmatkor ho`kizni yetaklab bozorga borayotganida, bir daraxtdagi sassiqpopushak «pop-pop» debdi.
Ertaklar tasnifi. Xalq ertaklari ifodalayotgan voqeligining sajiyasiga, g`oyaviy mazmuniga, obrazlar talqiniga, badiiy tili va uslubiga, voqelikni aks ettirish tarziga, syujet va kompozisiyasi qurilishiga, bunda xayoliy va hayotiy uydirmaning tutgan o`rni va vazifasiga ko`ra tasnif qilinadi
MAVZUNI MUSTAHKAMLASH UCHUN SAVOLLAR
1. Ertaklar qay tartibda ijro etiladi?
2.Ertaklarning janriy belgilari nimalardan iborat?
3.Ertaklarda an’anaviy kirish va boshlama munosabati qanday?
4.Sehrli-fantastik ertaklar qanday xususiyatlarga ega?
5.Hayvonlar haqidagi ertaklar-chi?
6.Maishiy-hayotiy ertaklar-chi?
7.Ertaklarning axloqiy-tarbiyaviy ahamiyati nimada?

15- MAVZU: Lirik qo’shiqlardagi ramzlar, mehnat qo‘shiqlarining qiyosiy tahlili
Reja:
2. Mehnat qo`shiqlarining tabiati.
3. Lirik qo`shiqlarning o`ziga xos tabiati va ijro xususiyatlari.
4. Tarixiy qo`shiq janri tabiati va uning o`zbek folklorida tutgan o`rni.
5. Terma janri tabiati va ichki ko`rinishlari.
6. Xalq qo`shiqlarini to`plash, nashr etish.
“Qo`shiq” atamasining ilmiy istiloh holatiga keltirilganligiga juda ko`p asrlar bo`lgan. Zero, u keng ma’noda xalq poeziyasini anglatsa, tor ma’noda xalq lirikasi shaklini – janrini ifodalaydi.