Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 45

nisbətən daha mühüm rol oynamışdır.  Şamaş  ədalət qoruyucusu 

olsa da, onun adı heç vaxt allahlar üçlüyünə daxil olmamışdı və o 

yaranma mifi ilə  əlaqədar göstərilməmişdir. Misirdə isə Ra 

ənənəyə  əsasən Misirin birinci padşahı olmuş Atum kimi 

dünyanın yaradıcısı hesab olunurdu. Heliopol şəhəri Ra kultunun 

əsas mərkəzi olmuşdur və yəqin ki, qədim padşahlıq dövründə elə 

həmin  şəhərdə Oziris kultu ilə günəş allahı kultunun birləşməsi 

baş vermişdir. 

Elə həmin zamandan başlayaraq fironların allah Ranın oğlu 

olması  mərasimi keçirilirdi. Firon Xafranın heykəlində onun 

başının qoruyucusu Qor, şahin Qor və Ranın eyniliyini və padşah 

hakimiyyətinin Ra ilə  əlaqəsini göstərir. Oziris-Qor mifologiyası 

Ra kultu ilə birlikdə fironun taxta gəlməsi və tac qoyması 

qaydasını müəyyən edirdi. III Tutmosun ölümü və II 

Amenxotepin taxta gətirilməsi belə təsvir olunurdu: 

Padşah Tutmos səmaya yollandı, 

O günəş diski ilə birləşdi. 

Allahın bədəni onun yaratdığı ilə birləşdi. 

Ertəsi gün 

Günəş şəfəq saçdı, 

Səma işıqlandı. 

Amenxotep atasının taxtına  əyləşdirildi. Ölən padşah 

Ozirisə çevrildi və sonra gətirilən mətndə o, həm də Ra ilə 

birləşdi. Məlum olur ki, Ra və Oziris haqqında miflər tamamilə 

bir-birinin içərisində  əriyərək birləşir. Doğrudur, Qədim Misirdə 

«Günəş» mifologiyasının elə elementləri vardır ki, onlar Oziris 

haqqında mifdən köklü surətdə  fərqlənir. Lakin Günəş allahı Ra 

yerdə insanlarla birlikdə olmaqdan yoruldu. Qədim allahlardan 

biri Nunu (onun adının mənası «ilkin okean» deməkdir) Raya 

məsləhət görür ki, Nut adlı inəyin çiynində otursun. Sübh 

açılarkən adamlar bir-birinə ox atmağa başlayan anda çiynində 

Ranın oturduğu inək Nut yüksəkliyə qalxıb səma oldu. Ra razı 

qaldı və arzu etdi ki, səmada yaşıllıq olsun. Yalnız bundan sonra 

«Məmnunluq sahəsi» və «Qarğı (qamış) sahəsi» meydana gəldi, 

səma gölü təsəvvürü yarandı. Sonralar həmin mifin kontekstində 

əkinçilərin ideal-axirət dünyasında  əkmək üçün torpağın olması 

---