F. M. Şİrzadov tribotexniKİ avadanliq və vasiTƏLƏR

 
Şəkil 3.12. Fe-Ni və Fe-Cr dən ibarət iki elementli sistem. 
 
Qeyd etmək lazımdır ki, poladın tərkibində xromun 
miqdarı 40%- dən çox olduqda əmələ gələn kövrək σ-
fazası materialın dağılması təhlükəsini artırır. Cəd. 
3.2.- də qeyd olunduğu və şək. 3.12.- də təsvir 
olunduğu kimi xrom ferrit, nikel isə austenit 
strukturunun yaranmasına təsir edir. Qeyd olunduğu 
kimi, austenit strukturu tribotexniki baxımdan 
səmərəsiz olduğundan, bir çox hallarda poladları 
xromla legirləyib, əmələ gələn α-fazasında tetroqonal 
Nikelin miqdarı
Xromun miqdarı
Təmiz 
dəmir
T
em
p
er
at
u
r
 
Maye metal
Maye metal
Maye+F
Fe-Cr
Fe-Ni
Austenit- γ dəmir (A)
Ferrit- α(δ) dəmir (F)
σ- siqma faza 
(kövrək) 
Maye +δ-F
Maye +A
Maqnit
Qızdırma
A və ya F
Soyutma
0
C
 

---

70 
xəta yaratmaqla martensit strukturu əldə edirlər. Bu 
baxımdan temperatur dəyişmələrinin yüksək olmadığı 
mühitlərdə xromla legirlənmiş yeyilməyədavamlı 
poladlar geniş tətbiq olunur.
 
 
Şəkil 3.13. Xrom-nikel poladının strukturu. C≈0,2%, 
1000
0
C qızdırıb, suda tabladıqda. 
 
 
 
Poladların legirlənməsində xrom və nikelin eyni 
zamanda tətbiqi ilə materiala başqa bir xüsusiyyət 
verilir. Bu legirlənməyə nümunə olaraq, şək. 3.13.- də 
1000
0
C temperaturda qızdırılıb, suda tablanmış, 
karbonu 0,2% olan poladın, tərkibindəki nikel və 
xromun miqdarından asılı olaraq, struktur dəyişmələri 
təsvir olunmuşdur.