Introduktsiya” atamasi lotincha “introductio”

Oddiy (bevosita) introduktsiya - yangi o'simlik turlarini birinchi navbatda ularning xususiyatlarini o'zgartirmasdan introduksiya qilishdir. Oddiy kirishni o'tkazishda ikkita usul mavjud: 1) dastlabki tajriba va uning natijalarini o'rganish; 2) introduksiya qilinadigan turni dastlabki o'rganish va keyin tajriba o‘tkazish. Oddiy bevosita introduksiya o'simlikni irsiyati sezilarli o'zgarishsiz bir mamlakatning ochiq еrlaridan boshqasining ochiq еrlariga ko'chirish, so'ngra quyidagi usullar bilan chidamli individlarni tanlash natijasida amalga oshiriladi:

• 
  rivojlanish ritmini o`zgartirish (payvandustni chidamli payvandtagga payvand qilish, chilpish, sug`orish, maxsus o`g`itlar berish).
  
• 
  o'simliklarning tabiatiga ko'ra yashash sharoitlarini o'zgartirish (daraxtchil o'simliklarda sudraluvchi shakl, sug'orish, yarovizatsiya, fotoperiodizm, qishda, bahorda yoki yozda himoyalash, yopiq gruntda ekish, plantatsiyalarni isitish).
  
• 
  ba'zi qishloq xo'jaligi usullaridan foydalanish: tuproq tarkibini o'zgartirish, qalamchalash, transheya (xandaq) kulturasi va boshqalar.
  
• 
  o'sish stimulyatorlari bilan ta'sir qilish (yaxshiroq ildiz otish, rivojlanishni tezlashtirish, urug‘chi tushishining oldini olish uchun). Urug'larni ekishdan oldin o'sish stimulyatorlari bilan ishlov berish nafaqat ularning unib chiqishini yaxshilaydi, balki ko'chatlarning o'sishi va sovuqqa chidamliligini oshiradi.
  

Murakkab introduksiya o‘simlik irsiyatini sezilarli o'zgarishi bilan bog'liq bo‘lib, bosqichma-bosqich (pog‘onali) iqlimlashtirish orqali amalga oshiriladi. Shuningdek, irsiyatning yarovizatsiya va yorug'lik bosqichlariga ko'ra o'zgarishi, shuningdek vegetativ yo‘l va ayniqsa jinsiy, duragaylash orqali ham o‘zgarishi mumkin. Urug'lar, o‘simtalar yoki ko'chatlarga kimyoviy va fizik mutagen omillar bilan yoki o'sish regulyatorlari, ultratovush va boshqalar ta'sirida o'simliklarning tabiatini o'zgartirish mumkin. Urug'larni ultratovush yoki tovush bilan ishlov berish ba'zi hollarda ko'chatlarning sovuqqa chidamliligini oshirishga yordam beradi.
Shuningdek, ayrim introdutsentlar vatanida tabiiy sharoitda polikarp bo'lgan bo‘lsa, madaniy sharoitda u monokarpga aylanadi va hokazo. Qarag'anda botanika bog'ida o'tkazilgan jung‘or kovragini kuzatishlari shuni ko'rsatadiki, bu o'simlik (tabiiy sharoitda monokarpik) madaniy sharoitda polikarpikga aylanadi. Vatanida ko‘p yillik bo‘lgan o‘simlik introduksiya sharoitida esa bir yillik o‘simlik yoki bo‘lmasa daraxtsimon o‘simlik madaniy holda esa butasimon hayotiy shaklga ega bo‘lib qoladi va hakoza.
O`simliklarini madaniylashtirish va iqlimlashtirishda fanda ishlab chiqilgan quyidagi qat‘iy holatlarga va usullarga amal qilinadi. Quyida o`simliklar introduksiyasida qo`llanib kelinayotgan usullari keltirilgan:

1.