İyiriminci fəsil
QALIQLARIN EMALI TEXNOLOG
İYASI
20.1.
Qalıqların
təsviri
Bildiyimiz kimi, üzüm salxımı bərk (daraq, qabıq, toxum və lət)
və Ģirə adlanan maye hissədən ibarət olub, zəngin kimyəvi tərkibə
malikdir (Ģəkil 20.1). ġirə üzümün əsas tərkib hissəsi, salxımın
bərk elementləri isə qalıqlardır. Kimyəvi maddələr salxımın ayrı-
ayrı hissələrində qeyri-bərabər paylanmıĢlar (cədvəl 20.1).
ġərabçılıqda alınan qalıqları ümumiyyətlə iki qrupa bölmək olar:
1.
Mövsümdə üzüm emal olunub, Ģirə hazırlandıqda alınan
qalıqlar;
2.
Bütün il müddətində Ģərab hazırlanmasında alınan qalıqlar.
Birinci qrupa daraq, cecə və sulfidləĢdirilmiĢ çöküntü daxildir.
Tətbiq olunan texnoloji üsullardan və avadanlıqlardan asılı olaraq
qalıqların miqdarı dəyiĢir (cədvəl 20.2.).
Daraq. Əzicidə ayrılan darağın səthində müəyyən qədər Ģirə
getməklə, həmin Ģirə az miqdar Ģəkərliyə malik olur (1-1,5%).
Bundan baĢqa, yetiĢmiĢ daraqda 0,1% Ģərab turĢusu, 1,3-3,17%
tanin; yetiĢməmiĢ daraqda 5%-ə qədər tanin, 6%-ə qədər aĢı
maddələri, 2,4%-ə qədər mineral və azot maddələri olur.
Bəzi zavodlarda həmin daraq yenidən sıxılır və bu zaman 1
tondan 1 dekalitrə qədər daraq Ģirəsi ayrılmaqla ondan spirt alın-
masında istifadə olunur. Bəzən daraq su ilə yuyulur, alınmıĢ Ģirin
məhsul qıcqırdılır və spirt alınır.
Daraq salxımın kütləsinin 1,8-8,5%-i (orta hesabla 3,5%) təĢkil
etməklə, ondan Ģərab spirti, Ģərab spirt ekstraktı, gübrə almaq üçün
istifadə olunur.
Dostları ilə paylaş: |