MəHƏRRƏm hüseynov poetik frazeologiYA
Yüklə 0,93 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
O dey
ərdi: - İnsan olan bütöv ola, Hörm ətilə, nifrətilə bir növ ola. O dey ərdi: - Bala qurban Dad yarımçıq toxumlardan, Dad yarımçıq qohumlardan, Dad yarımçıq vicdanlardan, Dad yarımçıq insanlardan, Dad yarımçıq hörmətlərdən, Dad yarımçıq qeybətlərdən (91, II, 123). « Qananın da quluyam, qanmayanın da, dad yarımçıq əlindən» strukturunun bir hissəsinə uyğun gələn və eyni semantik yükd ən qidalanan paralellər frazeoloji birləşmə modelin ə uyğun olmaqla bərabər, şeirdə emosional-psixoloji m əqamların zilə qalxması ilə müşayiət olunur. 106 Frazeoloji novatorluq şeirin bədii mənasını qəlizləşdirmir, əksinə, onun poetik mövqeyində xüsusi aydınlığa zəmin hazırlayır. Qazandığı üslubi keyfiyyətlər onun semantikasına m əxsus dərinliyində, məzmunun əhatəliliyində aşkar olunur. Neytral leksik materiallardan f ərqli olaraq aktuallaşdırılmış fra- zeologiya şeir nitqində emosional təsir dərinliyini, ifadə də- qiqliyini, üslubi siql əti layiqincə təmsil etmək səviyyəsindədir. Frazeoloji birl əşmələrə novatorcasına ya naşma v ə aktuallaşdırılmış ibarələrin şeir dilinə daha geniş diapozonda ayaq açması məhz onların daxili məzmununun zənginliyi ilə bağlıdır. Məna və forma etibarilə müəyyən təbəddülatlara məruz qalmış sabit söz birləşmələri şeir dilinin leksik-frazeoloji tutu- munu xeyli genişləndirir. Aktuallaşmış frazeologizmlərin şeirdə işlənməsinin əsas çıxış nöqtəsi onların milli deyim tərzini və milli ruhu, koloriti t əmsil etməsidir. Şeir poetikasının ehtiyaclarına maksimum uyğunluğu, şairin novator bədii axtarışları ilə əlaqəsi frazeologiyaya imkan verir ki, f əal üslubi mövqedə dayansın və şeir dilinə uyğunlaşma prinsiplərinə riayət etsin. Mükəmməl və z əngin poeziyada, yüksək bədiiliyi ilə seçilən şeirlərdə frazeolji birl əşmələr aktuallaşdıqca öz poetik ölçülərini axıracan davam etdirir, öz t əbiiliyini və təravətini gözləyir. Şeir dilində frazeoloji birləşmələrin işlədilməsində statistik müşahidələr göstərir ki, sabit birləşmələrin improvizasiyası daha güclü yaradıcılıq aktı kimi təqdirəlayiqdir. Onların müxtəlif d ərəcədə dəyişikliklərə uğradılaraq işlədilən formalarında canlı nitq əlamətlərinin sıxlaşdırılmasına geniş imkanlar mövcuddur. Bu keyfiyy ətli bədii əlamət isə daha çox səlis dil mədəniyyətinə yiy ələnmiş istedadların üslubunda özünü büruzə verir. Yoxsa tül-tül duma nlıqdır, Yaxşı sifət yamanlıqdır, Su üstünd ən samanlıqdır Əsrin sonunda gizlənib 107 Başa nə salsın daşsızlar Daşmı gəzsin bu başsızlar. Yar tapammır yaddaşsızlar, Anın içində gizlənib (99, 68). Od n ə çəkdi, küldən soruş, Baş nə çəkdi, dildən soruş (96, I, 20). Xalq durur, el durur... mizan, t ərəzi H ər gözün önündə çəki daşı var. Daşını, qayanı at nalı əzib Yüklə 0,93 Mb. Dostları ilə paylaş:
|