TəXİRƏsalinmaz tiBBİ yardimin əsaslari, ÜRƏk- ağCİYƏr reanimasiyasi. YeniDOĞulmuşlarin iLKİn reanimasiyasi

POZİTİV TƏZYİQLİ VENTİLYASİYA (PTV, OKSİGEN KİSƏSİ VƏ MASKA İLƏ VENTİLYASİYA) 
Müsbət təzyiqli ventilyasiya tənəffüs çatışmazlığı olan yenidoğulmuşun reanimasiyasında mühüm rola malikdir. Onun 
üstünlüyü dərhal əlçatanlığı, endotraxeal intubasiya ilə müqayisədə daha asan və körpəyə dəyə biləcək zərərin daha az 
olması ilə bağlıdır. Tələb olunduqda müsbət təzyiqli ventilyasiya (PTV) uzun müddət ərzində effektiv aparıla bilər. Lakin 
PTV-
nin aparılması üçün reanimasiyada əlavə bir nəfərin iştirakı tələb olunur.
Köprə kürəyi üstə uzandırılır və boynu bir qədər arxaya bükülür ki, tənəffüs yollarının açıq qalması (sərbəst keçiriciliyi) 
təmin edilsin. Bu vəziyyətdə körpənin çiyinləri altına kiçik dəsmaldan hazırlanmış mütəkkənin qoyulması onun həmin 
vəziyyətdə saxlanmasına və boynun təsadüfən qabağa bükülməsi və tənəffüs yollarının obstruksiyasının qarşısını ala 
bilər.
Reanimasiyanı aparan tibb işçisi körpənin burun və ağzını (çənənin ucunadək) örtmək üçün müvafiq ölçüdə maskadan 
istifadə etməlidir. Daha kiçik ölçüdə olan maska körpənin burun və ağzını tam örtməyə və hermetikliyi təmin etməyə mane 
olacaq. Tələb olunandan daha böyük ölçüdə olan maskanın hermetik və ya kip yerləşdirilməsi çətinləşəcək və körpənin 
gözlərinin sıxılması ilə vaqal reaksiyaya səbəb olacaqdır. İstifadəsi ən asan olan kisələr özüdolan modellərdir. Lakin 

---

16 
reanimasiya aparan tibb işçisi işlədiyi xəstəxana və ya tibb müəssisəsində olan bu məqsədlər üçün nəzərdə tutulmuş 
uyğun avadanlığın istifadəsinə (o cümlədən, müxtəlif növ maskalar) dair müvafiq bacarıqlara malik olmalıdır.
Ventilyasiyaya başlamazdan əvvəl reanimasiya aparan tibb işçisi maskanın işlək vəziyyətdə olduğuna, o cümlədən kisənin 
sıxılmasında havanın maska ilə hərəkət etdiyinə, oksigenin bütün sistem boyu axmasına və oksigenin axın sürətinin 
dəqiqədə 5 L qoyulduğuna əmin olmalıdır. Anesteziya üçün istifadə edilən kisələr həmin konsentrasiyanı avtomatik təmin 
edir, lakin özüdolan oksigen kisələrinə bu məqsədlə rezervuar əlavə edilməlidir. Bütün növ kisələrin və ya oksigen ötürən 
sistemlərin təhlükəsizlik xüsusiyyəti ondan ibarət olmalıdır ki, ventilyasiya zamanı yaranan təzyiqin həcmini nəzarət etmək 
mümkün olsun. Anesteziya kisələri normada xüsusi manometrlə (təzyiq ölçən cihazla) təchiz olunub. Özüdolan kisələr isə 
təzyiq 30-40 sm H2O çatdıqda avtomatik açılan klapanlarla təchiz edilib.
Körpənin ventilyasiyasını apararkən əksər həkimlər qeyri-dominant əldən maskanı körpənin üzündə kip saxlamaq üçün 
istifadə edir. Dominant əl isə kisənin sıxılması (kompressiyası) üçün istifadə olunur. Adətən, reanimasiya aparan tibb işçisi 
körpənin başı üstündə dayanır, lakin körpənin döş qəfəsinin ekskursiyasının (hərəkət etməsinin) aydın göründüyü istənilən 
yer bu məqsəd üçün seçilə bilər. Körpənin üzündə maskanı saxlayan əllə tibb işçisi həm maskanın hermetikliyini, həm də 
körpənin başına nəzarət etməklə tənəffüs yollarının keçiriciyilini tənzimləyə bilər. Oksigen kisəsi tibb işçisinin bütöv əli ilə 
yox, barmaq ucları ilə sıxılmalıdır. Vaxtında doğulmuş körpənin ağciyərlərinin tənəffüs həcmi cəmi 20-30 ml-dir. Buna görə 
də körpənin ağciyərlərinin effektiv ventilyasiyasını oksigen kisəsinin minimal sıxılması ilə əldə etmək mümkündür. Hazırda 
qüvvədə olan tövsiyələrə əsasən ilk süni tənəffüs 20 sm H2O təzyiqi ilə verilməlidir. Ventilyasiya zamanı körpənin ürək 
döyüntülərinin sayının artması, oksigen saturasiyasının yüksəlməsi və ikitərəfli tənəffüs küylərinin auskultasiyası 
ventilyasiyanın düzgün aparıldığını göstərir. Lakin ventilyasiya zamanı təzyiqin bəzən 30-40 sm H2O səviyyəsinədək 
qaldırılması tələb oluna bilər.
Ventilyasiya dəqiqədə 40-60 tənəffüsün verilməsini təmin etməlidir. Hər 30 saniyədən bir reanimasiya komandasının digər 
üzvü körpənin ilkin olaraq ürək döyüntülərinin sayı və sonra tənəffüs küylərini yoxlayır və bu barədə məlumat verir. Ürək 
döyüntülərinin sayının artması effektiv ventilyasiyanın başlıca göstəricisidir. Digər göstəricilərə dəri örtüklərinin rənginin 
yaxşılaşması, spontan tənəffüs və əzələ tonusunun yaxşılaşması daxil edilir. Spontan tənəffüs qeydə alındıqda və ürək 
döyüntülərinin sayı dəqiqədə 100-dən çox olduqda, müsbət təzyiqli ventilyasiya tədricən azaldılır və dayandırılır. Uzun 
müddət davam edən PTV zamanı və ya ondan sonra təzyiq altında verilən havanın mədəyə də daxil olması səbəbindən 
mədənin gərilməsini azaltmaq üçün mədəyə oro- və ya nazoqastrik zondun (8F diametri olan mədə zondu) yerləşdirilməsi 
tələb oluna bilər. 
QEYD
: 
Bir çox tibb cəmiyyətləri tərəfindən əlavə oksigen alan köprələrdə SpO2-nin pulsoksimetrlə monitorinqi ilə yanaşı, 
hər 8-12 saatdan bir arterial qan qazlarının əldə edilməsi və arteriya qanının oksigenlə saturasiyasının təyin edilməsini 
tövsiyə edir. Ümumiyyətlə, vaxtında doğulmuş körpələrdə pulsoksiemtrlə SpO2-nin hədəf səviyyəsi 89-95% götürülür. 
Yenidoğulmuşda SpO2 89%-dən aşağı düşərsə və ya 95%-dən yuxarı qalxarsa, pulsoksimetr həyəcan siqnalı çalır.