Азярбайъан милли елмляр академийасы м. Фцзули адына ялйазмалар институту

 Istinadla təsir : 

 Bu növdə şair öz sözünü Quran ayəsi, rəvayət və ya bir şerin təsiri ilə ilham-

lanaraq yazır. Amma bilərəkdən bu şeri yazarkən bir işarə və ya əlamətdən istifadə edir. 

Bu cür yolla şair ədəbiyyatla tanış olan öz oxucularını qabartmaq istədiyi məqamlara 

istiqamətləndirir. Digər trəfdən isə  ədəbiyyatla tanış olmayan oxucuları axtarış apar-

mağa, maraqlanmağa vadar edir. Bu cür istinadla təsirlənmənin ən böyük fərqi də məhz 

budur. Buradakı  işarə  və aləmatlər daha çox ayələrdən, hədislərdən və ya şerlərdən 

sitatlar gətirməklə yaradılır. Böyük ərəb şairi Mütənəbbi yazır: 

 

َو

 

َﺔَﻧﺎّﺘَﻓ

 

ِﻦْﻴَﻨْﻴَﻌﻟا

 

َﺔَﻟﺎّﺘَﻗ 

 

ﯼَﻮَﻬْﻟا 

 

اذإ

 

ْﺖَﺤَﻔَﻧ

 

ًﺎﺨْﻴَﺷ

 

ﺎﻬُﺤِﺋاوَر

 

ﺎّﺒَﺷ

 

(divanı, 2-ci cild, səh-86, beyt 7) 

 

  Tərcüməsi: o iki gözləri aşiqin qəlbini aldadan yarın gözləri xatirimdən 

keçdi, o yarın ki, gözəl ətri bir qocanın burnuna dəysə cavanlaşar.  

 

Filologiya  məsələləri – №3, 2014

 

 

286

 Böyük İran şairi Hafiz Şirazi Mütənəbbinin yuxarıdakı beytinin məzmununu 

saxlamaq məqsədi ilə özünün 336 nömrəli qəzəlinin 6 beytində cavanlıq və qocalıq 

dövrlərinə  işarə edən  ﺦﻴ َﺷ

 

və  ﺎﺒ َﺷsözlərinin dəqiq mənasını götürməklə özünün 

Mütənəbbidən təsirlənməsi göstərməklə bərabər ondan daha gözəl bir şəkildə yazır: 

 

 

ﻪﭼﺮﮔ

 

مﺮﻴﭘ

 

ﯽﺒﺷ ﻮﺗ

 

ﮓﻨﺗ

 

ﻢﺷﻮﻏﺁ رد

 

ﺶﮐ

 

ﺎﺗ

 

ﻪﮔﺮﺤﺳ 

 

ز

 

رﺎﻨﮐ

 

ﻮﺗ 

 

ناﻮﺟ 

 

مﺰﻴﺧﺮﺑ 

 

 

  Tərcüməsi: Əgər mən qoca və zəif olsam da sən məni bir gecə möhkəmcə 

ağuşuna alsan inan ki, səhər sənin yanından avan bir oğlan kimi qalxacam. 

  Təfsir şəklində təsirlənmə : 

 Bu növdə şair öz diqqətini çəkən ayə, hədis və ya bir şerin təfsiri, şərhi və ya 

izahını verir. Öz diqqətini çəkən ayə, hədis və ya bir şerdən yeni təfsir verməklə 

gözəl və dərin mənalar yaradır. Digər açıq və gizli təsirlənmələrdən fərqli olaraq bu 

təsirlənmə həmişə aşkar şəkildə olur. Mütənəbbi öz şerlərində yazır: 

 

َو

 

ﯽِﻓ

 

ِﻦْﻴِﻤَﻴﻟا

 

ﯽَﻠَﻋ

 

ﺎَﻣ

 

َﺖْﻧ َأ

 

ُﻩُﺪِﻋاَو 

 

ﺎَﻣ

 

ﱠلَد 

  

َﮏﱠﻧَ َأ

 

ﯽِﻓ 

 

ِدﺎﻌْﻴِﻤﻟا 

  

ُﻢَﻬﱠﺘُﻣ

 

(divanı, 2-ci cild, səh-210, beyt 2) 

 

  Tərcüməsi: söz verdiyin bir şey üçün and içmənin özü onu göstərir ki, sən öz 

vədəndə dürüst deyilsən. Saib Təbrizi də özünün 1049-cu qəzələninin 9-cu beytində 

yuxarıdakı beytin məzmununa uyğun təfsir verərək yazır: 

 

ﭻﻴه

 

ﯽﻧﺎهﺮﺑ

 

نﻮﭼ بﺬﮐ ﯼاﺮﺑ

ﺪﻨﮔﻮﺳ 

 

ﺖﺴﻴﻧ

 

ﺖﺳا مﺮﺤﻣﺎﻧ ﻢﺴﻗ ، درادﺮﺑ ﻩدﺮﭘ نﻮﭼ ﯽﺘﺳار 

 

  Öz sözünün düzgünlüyünü bildirmək üçün and içmək onun yalan olmasını 

bildirən  ən böyük dəlildir. Çünki, sözün doğruluğu aşkara çıxdıqda onun and 

içməyə ehtiyacı qalmır. Başqa bir yerdə 1669-cu qəzəlinin 4-cü beytində yazır:  

 

ﻩﺪﻴﺠﻨﺳو ﻩدﺮﻤﺷ ﻦﺨﺳ

 

ﯼﻮﮔ

 

ﯽﺑ

 

ﺪﻨﮔﻮﺳ

 

ﻪﮐ

 

ﺪهﺎﺷ 

 

نﺎﻨﺨﺳ

 

غورد 

 

ﺖﺳ ﺪﻨﮔﻮﺳ ،

 

 

  Tərcüməsi: öz sözlərini ölçüb- biçib andsız amansız de. Çünki, sözün yalan 

olmasını göstərən şey elə and içməkdir.  

Müqayisəli təsir : 

  Bu növ təsir bir baxışdan təfsirlə təsirə yaxndır. Burada yazıçı və ya şair ilk 

baxışdan əlaqəsiz görünən ayə, hədis və ya beytləri bir- biri ilə müqayisə edir. onlar 

bu cür müqayisəni ayə, hədis, büytlərin daxili və zahiri mənalarına heç bir tənqid, 

inkar, təfsir, izah etmədən edirlər. Burada demək olar ki, adətən ayə, hədis və 

beytlərin əsas və ilkin mənalarına diqqət yetirmirlər. Müqayisəli təsiri təfsirlə təsir-

dən fərqləndirən ən böyük amil də məhz budur. Yəni, təfsirlə təsirdə ya bir növ an-

laşılması zahirən çətin olan bir ayə, hədis və ya beytin təfsirindən ibrətamiz və ürək 

oxşayan mənaların çıxarılmasına çalışılır, ya da şairin diqqətini çəkən ayə, hədis və 

 

Filologiya  məsələləri – №3, 2014

 

 

287

ya beytin həqiqi dərinliyini və daxili aləmini müəyyənləşdirməyə çalışılır. Amma 

müqayisəli təsirdə bunların heç biri yoxdur. Bu növ təsir iki ayrı ayə, hədis və ya 

beytin bir- birinə birləşdirilməsi və birinin digəri üzərində müqayisəsi üzərində şai-

rin hazırcavablığını və zövqünü göstərir. Bu cür birləşdirmədə təşbih və təmsilinin 

bir-birinə birləşdirilməsi kimi onların arasında heç bir zahiri əlaqə mövcud deyil. 

Buna görə də Quran və hədislərlə müqayisə olunan təşbih və təmsilləri də təsvir ilə 

təsirlə yanaşı müqayisəli təsir də hesab etmək olar. Allah Quranda “Kəhf” surəsinin 

18-ci ayəsində buyurur: 

 

ﻳَا ﻢُﻬُﺒَﺴﺤَﺗ َو

لﺎﻤﱢﺸﻟا َتاذ َو ِ ﻦﻴﻤَﻴﻟا َتاذ ﻢُﻬُﺒﱢﻠَﻘُﻧ َو ٌدﻮُﻗُر ﻢُه َو ًﺎﻃﺎﻘ

 

 

  Tərcüməsi: “Əgər sən “Əshabi Kəhf”-i görsəydin oyaq sanardın. Halbuki, on-

lar yatıblar və biz onları bəzən sağa və sola döndəririk”. Bu ayənin məzmunu “Əshabi 

Kəhf”lə (yeddi kişi) bağlıdır. Böyük İran şairi Mövlana onların vəziyyətlərini Allahın 

peyğəmbərləri ilə müqayisə etmiş, onların yatmışla ayıq vəziyyətlərini, onların yox-

luq və ixtiyarsızlıq vəziyyətlərini, onların sağa və sola hərəkətlərini Allah tərəfindən 

edilən hərəkətlərilə müqayisə etmiş  və öz Məsnəviye mənəvisində 1-ci cild 3187-

3190-cı beytlərdə yazır: 

 

ﺎﻴﻟوا

 

بﺎﺤﺻا 

  

ﺪﻨﻔﻬﮐ

 

ﯼا 

 

دﻮﻨﻋ 

 

رد

 

مﺎﻴﻗ 

 

و 

 

رد

 

ﺐّﻠﻘﺗ

 

ﻢه 

  

دﻮﻗر

 

نﺎﺷﺪﺸﮐ ﯽﻣ

 

ﻒﻠﮑﺗ ﯽﺑ 

 

رد 

 

لﺎﻌﻓ 

 

تاذ ﺮﺒﺧ ﯽﺑ

 

ﻦﻴﻤﻴﻟا

 

تاذ 

 

لﺎﻤﺸﻟا 

 

ﺖﺴﻴﭼ

 

تاذ نﺁ

 

ﻦﺴﺣ ﻞﻌﻓ ﻦﻴﻤﻴﻟا و

 

ﺖﺴﻴﭼ

 

نﺁ

 

تاذ

 

ﻤﺸﻟا

لﺎﻐﺷا لﺎ

 

ﻦﺗ

 

دور ﯽﻣ

 

ﻦﻳا

 

ود ﺮه

 

رﺎﮐ

 

زا

 

ﺎﻴﻟوا

 

نﻮﭼ نﺎﺸﻳاودﺮه ﻦﻳزﺮﺒﺧ ﯽﺑ

 

ﺪﺻ

ا

 

 

  Tərcüməsi: ey inadçı və hər şeyi tənqid edən insan. Allahın Peyğəmbərləri 

Əshabi Kəhf kimidirlər. Hər zaman hərəkət edir və dəyişirlər. Dünyada uyur, cənabi 

Haqqın dərgahında oyaqdırlar. Allah onları heç bir zəhmətsiz işlərə göndərir, 

özlərindən xəbərsiz onları sağa, sola döndərir. O sağ tərəf nədir? Birbaşa olaraq pak 

və mömin bir varlıq. Nədir o sol tərəf? Birbaşa maddiyat və dünya işləri. Bu iki hal 

hətta peyğəmbərlərdə də vardır. Amma onların bu iki anlayışdan xəbərləri yoxdur 

və sanki bir maneəyə dəyib əks olunan səs kimidir.  

  Təsviri təsir : 

 Bu təsir növündə  şair öz şerinin təsvirini Qurandan, hədis və bir şerdən 

götürür. Onun bu təsvirdə məqsədi müxtəlif rollar, surətlər və obrazlar yaratmaqdır 

ki, buna da ədəbiyyatda təşbih, istiarə, məcaz, kinayə kimi müxtəlif adlar 

qoyulmuşdur. Buna görə də şair bir ayə və ya hədisdə verilmiş hər hansı bir məcaz, 

kinayə  və ya istiarəni götürərək birbaşa və ya dolayı yolla öz şerində  əks etdirir. 

Həmçinin  şair öz istədiyi spzləri də bu bədii üsullar vasitəsilə  də ifadə edə bilər. 

Məsələn Qurandan və ya rəvayətlərdən bir məqamı öz təşbih və  təmsilləri ilə 

müqayisədə verir. Sənayi öz divanının 57-ci səhifəsində yazır: 

 

 

 

Filologiya  məsələləri – №3, 2014

 

 

288

د ﻪﮐ ﻞﮔ نﻮﭼ ﻦﻣ ﺮﻤﻋ نادﺮﮕﻣ

ﻪﺘﺸﮐ دﻮﺷ ﯽﻠﻔﻃ ر

 

ﺎﻧﺮﺑ دﻮﺷ ﯼﺮﻴﭘرد ﻪﮐ ﻞُﻣ نﻮﭼ ﻦﻣ صﺮﺣ نادﺮﮕﻣ 

 

  Tərcüməsi: ey Allahım! Mənim də ömrümü güllərin ömrü kimi qısa eləmə. 

Yoxsa məndə  uşaqlıqda qırdığımız çoxlu güllər kimi nakam ölüb gedəcəm. Şərab 

bir ömürdən sonra necə tündləşirsə qocalıqda hirs və nəfs də canlanmağa başlayır. 

Buna görə də ey böyük Allahım! Mənim ömrümü o qədər uzun eləmə ki, mən də öz 

nəfsimin əsiri olum.  

  Ikinci misranın təsviri, yəni, qocalıqda cavanlaşmaq Həzrət Rəsuli Əkrəmin 

“Mizanəl Hikmət”  əsərinin 10-cu cildinin 29-cu səhifəsindəki bu beytindən 

götürülmüş ola bilər. 

 

 ِ نﺎﺘَﻠﺼَﺧ ِﻪﻴﻓ ﱡﺐُﺸَﻳ َو مَدﺁ ُﻦﺑا ُمَﺮﻬَﻳ

:

 »

ِﺮﻤُﻌﻟا ﯽﻠَﻋ ُصﺮِﺤﻟاَو ِ لﺎﻤﻟا ﯽﻠَﻋ ُصﺮِﺤﻟَا

 

 

  Tərcüməsi: insan övladı qocaldıqca onun istəkləri- mala- mülkə  və 

yaşamağa olan nəfsi daha da cavanlaşır.  

  Struktur baxımından – üslubi təsir : 

 Bu növdə şair Qurandan və ya hədisdən bir quruluşu nümunə kimi götürür 

və öz sözünü həmin quruluşla eyni bir quruluşda verir. Nümunə kimi Mövlana 

Cəlaləddin Məhəmməd Bəlxinin məsnəvisini göstərə bilərik ki, onun quruluşu 

müqəddəs Quranın quruluşu ilə müəyyən yaxınlıq v oxşarlıqlara malikdir. Bunun 

səbəbi isə ondan ibarətdir ki, Quranın üslubi xüsusiyyətləri biri digərinin üzərində, 

getdikcə dərinləşən və bir-birinə qarışan bir strukturla qurulmuşdur. Amma bu mü-

qəddəs kitabla ilk dəfə tanış olan tədqiqatçılar ilk başda belə fikirləşirlər ki, surələr-

də düzülən ayələr, digər tərəfdən isə bütün Quranda verilən surələr bir- birilə heç bir 

əlaqəyə malik deyil və  təsadüfi olaraq yığılmışdır. Amma daha sonradan Quranla 

tanışlığını genişlədirən tədqiqatçılar görürlər ki, zahirən bir- birilə əlaqəsiz və təsadüfi 

görünən ayələr və surələr daxilən gizli bir əlaqəyə malikdirlər. Bu əlaqələr isə çox 

dərin, geniş  və olduqca möhkəmdir.  Əgər onlardan birini götürüb digərinin yerinə 

qoysaq üslub və vəzn baxımından onların arasında uyğunsuzluq meydana gələcəkdir. 

Mövlananın da məsnəvisindəki mövzular da zahiri baxımından bir- birilə  əlaqəsiz 

görünür. Bəziləri elə düşünürlər ki, əlaqəsiz, nizamsız, ordan- burdan yığılmış, 

məzmunca bir- birindən ayrı məqalələr və digər mövzulardan ibarət bir məcmuə kimi 

təsəvvür edirlər. Amma məsnəvinin daxili aləmini və  məzmununu anlaya bilən 

insanlar bu pərakəndə  və  məzmunca ayrı-ayrı  məqalələrdən ibarət məcmuə kimi 

düşünülən bu əsərdə verilən mövzuların hər birinin bir- biri ilə gizli əlaqəyə malik 

olduğunu görür. Mövlana daim Qurana bağlı bir insan olduğundan öz məsnəvisinin 

hər bir səhifəsində ondan bəhrələnmiş  və heç də  təsadüfi deyildir ki, o, öz 

məsnəvisinin quruluşunu Quranın quruluşuna uyğun bir şəkildə vermişdir. Quranda 

Ənfal surəsinin 17-ci ayəsində Allah buyurur: 

 

 ...

َﺖْﻴَﻣَر ْذِإ َﺖْﻴَﻣَر ﺎَﻣ َو

 

ٌﻢﻴِﻠَﻋ ٌﻊﻴِﻤَﺳ َﻪﱠﻠﻟا ﱠنِإ ، ًﺎﻨَﺴَﺣ ًءﻼَﺑ ُﻪْﻨِﻣ َﻦﻴِﻨِﻣﺆُﻤْﻟا َﻲﻠﺒُﻴِﻟ َو ﻲَﻣَر َﻪﱠﻠﻟا ﱠﻦِﻜَﻟ َو

 

 

  Tərcüməsi: Sənin atdığını (Ey peyğəmbər! Sənin onlar tərəfə atdığın oxu) 

sən yox Allah atıb (bəli Allah kafirləri məğlub etmək istəyib) və möminləri gözəl 

 

Filologiya  məsələləri – №3, 2014

 

 

289

bir sonluqla sınayıb. Buna görə də Allah eşidən və biləndir. Mövlana da yuxarıdakı 

ayənin təsiri ilə “Məsnəviye mənəvinin” birinci cildinin 616-cı beytində yazır: 

 

ﺮﮔ

 

ﻢﻴﻧاّﺮﭙﺑ

 

ﺮﻴﺗ 

 

نﺁ

 

ﻲﻧ

 

ﺖﺳﺎﻣ ز

 

ﺎﻣ

 

نﺎﻤآ

 

و

 

ﺮﻴﺗ

 

شزاﺪﻧا 

 

ﺖﺳاﺪﺧ 

 

 

Tərcüməsi:  Əgər biz öz vücudumuzdan kaman düzəldib onunla söz və ya 

düşüncələrimizi oxla atsaq əslində bu bizim tərəfimizdən icra olunmur. Çünki, biim 

bütün ixtiyarımız Allahın əlindədir. Çünki biz bir kaman kimiyik və bu kamandan 

da ox atan Allahdır. Zahiri quruluş və mənəvi dərinlikdən əlavə Quranla Məsnəvi 

arasında digər quruluş oxşarlıqları da mövcuddur. Buna misal olaraq deyə bilərik ki, 

Quranda Surələr, surələrdə isə ayələrlə sinifləndirmədən başqa heç bir sinifləndirmə 

mövcud deyil. Məsnəviye mənəvi də sinifləndirmə baxımından dəftərlərə (cildlərə), 

dəftərlər isə dastanlara bölünür. Digər tərəfdən Quran nazil olarkən “oxu!” 

 )

 أﺮ ﻗا

(

ilə 

başlamış, məsnəviye mənəvi isə buna uyğun olaraq “eşit!” sözü ilə başlanmışdır.  

 

ﻦﮐ ﯽﻣ ﺖﻳﺎﮑﺣ نﻮﭼ ، ﯽﻧ ﻦﻳا ﻮﻨﺸﺑ 

زا

 

ﺎه ﯽﻳاﺪﺟ 

 

،

 

ﺖﻳﺎﮑﺷ

 

ﺪﻨﮐ ﯽﻣ 

 

 

Tərcüməsi: bu neyin nalərinə qulaq as ki, ayrılıqdan və hicrandan şikayətlənir.  

Mütənəbbi də Allahın kəlamlarına böyük məhəbbət bəsləmiş  və onun 

divanının hər bir parçası Allahın gözəl kəlamlarının xoş ətri ilə bəzədilmişdir.  

Allah Quranda, Bəqərə surəsinin 264-cü ayəsində buyurur: 

 

 ﯼَذَﻷا َو ِّﻦَﻤْﻟﺎِﺑ ﻢُﮑِﺗﺎَﻗَﺪَﺻ ْاﻮُﻠِﻄْﺒُﺗَﻻ ْاﻮُﻨَﻣاَء َﻦﻳِﺬﱠﻟا ﺎَﻬﱡﻳَأ ﺎَﻳ

...

 

 

Tərcüməsi: ey iman gətirənlər! Öz sədaqətinizi minnətlərə və qınamalara görə 

korlamayın. Mütənəbbidə yuxarıdakı ayənin təsiri ilə yazır: 

 

ﯽﻄْﻌُﻳ

 

ﻼَﻓ

 

ٌﺔَﻠْﻄَﻣ

 

ﺎَهُرّﺪَﮑُﻳ 

 

ﺎَﻬﺑ

 

َو 

 

ﻻ 

 

ٌﺔّﻨَﻣ 

  

ﺎَهُﺪّﮑَﻨُﻳ

 

 

(divanı, ikinci cild, səh -120, beyt 1) 

Tərcüməsi: dayanmadan hədiyyə edir və minnət qoymaqla öz hədiyyəsinin 

dəyərini azaltmır.  

Nəticə 

 Şairinin şerinin onun şəxsiyyətinin, daxili aləminintəcəssümü olduğu fikrini 

qəbul edərkən müxtəlif istisnalar ortaya çıxır. Amma şairin geniş şəkildə şerlərində 

təcəssüm olunan bildikləri və öyrəndiklərinin onun intellekt və zövqünün əsasını 

təşkil etdiyi məqamına diqqət yetirsək artıq heç bir şübhə yeri qalmır. Bəli, şair öz 

xəzinəsini öyrəndikləri və bildiklərindən alır, onları öz coşqun sinəsində öz hiss və 

xəyalları ilə boyayaraq bu qarışıqda oxucunun və dinləyicinin zövqünə uyğun 

müxtəlif mənzərələr və tablolar yaradır. Məhz bu səbəbdəndir ki, biz şairin hiss, 

həyəcan və xəyalları ilə yoğrulmuş şerlərində əfsanə, tarix, tibb, astranomiya, fəlsə-

fə və s. sahələrdən qaynaqlanan müxtəlif amillərə rats gəlirik. Bu amillər isə şairin 

öyrəndikləri və bildikləri ilə sıx şəkildə bağlıdır. Buna görə də, əgər şairlər ayələr-

 

Filologiya  məsələləri – №3, 2014

 

 

290

dən, hədislərdən və ya Mütənəbbi kimi böyük ərəb şairlərinin şerlərindən məlumatlı 

olsalar bu amillərin də onların  şerlərində  təcəlli etdirilməsi çox təbii bir hadisə 

olardı.  

 

Ədəbiyyat 

1. Qurani Kərim 

2. Əşşeyx Nasif Əlyazci, 2003, Ələrəf Əltəyyib Fi şərhe Divani Mütənəbbi, Doktor      

Yasin Əyyubinin təqdimatında, Beyrut, Darülməktəbülhəlal. 

3. Hənna  Əlfərruxi, 1368, Ərəb dilli ədəbiyyat tarixi, Əbdülməhəmməd Ayətinin  

tərcüməsi ilə, II nəşr, Tus nəşriyyatı.  

4.  Edvard Braun, 1335, İran ədəbiyyat tarixi, Paşa Salehin tərcümə və redaktəsində, 

Tehran, II nəşr, İbn Sina kitabxanası. 

5. Nikelson Renold Dallin, 1380, Ərəb  ədəbiyyatı tarixi, Kivanduxt Keyvaninin 

tərcüməsində, I nəşr, Vistar nəşriyyatı.  

6. Zəbiollah Səfa, 1369, İranda ədəbiyyat tarixi, X nəşr, Tehran, Firdovsi nəşriyyatı. 

7.  Sirus Şəmisa, 1378, Şer üslubiyyatı, Tehran, IV nəşr, Firdovsi nəşriyyatı.  

8. Bədiüzzaman Foruzanfər, 1362, Məxəze Qesəs və  Təmsilate məsnəvi, III nəşr, 

Tehran, Əmirkəbir nəşriyyatı.  

9. Bəhaəddin Şəmsəddin Məhəmməd Hafiz, 1375, Divan, Xəlxəli nüsxəsi əsasında 

və Badeliyan nüsxəsi ilə qarşılaşdırma əsasında, Nilufər Xürrəmşahi nəşriyyatı, 

II nəşr.  

10.  Əfzələddin Bədil bin Əli Nəccar Xaqani Şirvani, 1374, Divan, Ziyaəddin 

Səccadinin redaktorluğu ilə, V nəşr, Zəvvar nəşriyyatı.  

11. Kərim Zamani, 1378, Məsnəviye Mənəvinin şərhi, V nəşr, Ettelaat nəşriyyatı.  

12. Nizami Gəncəvi, Sirlər Xəzinəsi, Seyyid Həmidiyanın redaktəsində, Sareng 

nəşriyyatı, Qətre nəşriyyatı.  

13. Saib Təbrizi, 1383, Divan, Məhəmməd Qəhrəmanın redaktəsi ilə, IV nəşr, Elmi 

və mədəni nəşrlər nəşriyyatı.  

14. Sənayi Qəznəvi, 1375, Divan, Müdərris Rızaəvinin redaktəsində, Tehran,  

Sənayi kitabxanası nəşriyyatı.  

15. Ünsüri Bəlxinin  şerlər divanı, Məhəmməd Dəbir Səyyaqinin redaktəsi ilə, 

Sənayi kitabxanası nəşriyyatı.  

 

 

Ahmad  Shabani Minaabad  

Types and Varieties of Affectedness of the Works of Prominent Poets and Writers 

of Persian Literature by the verses of the Holy Quran, Traditions and Poetry 

Collection of Mutanabbi 

Abstract 

 

  

  Advantages taken by Persian poets of the verses of the Holy Quran, traditions, 

and poems of the great Arabian poets such as Mutanabbi, just like other advantages 

taken from any other literary phenomena has various ways and forms; ways and 

forms that are not at the same level and weight concerning from the both viewpoints 

of emergence and hiddenness, and artistic and rhetorical; that is advantages taken 

by them are sometimes obvious and clear and everyone who is a bit familiar with 

these categories, understands them easily and very quickly, and some other times 

 

Filologiya  məsələləri – №3, 2014

 

 

291

they are covered and hidden, so that if someone is not enough familiar with these 

categories and does not take necessary steps towards investigation, then he will not 

achieve them; just as the advantages taken by them are sometimes artistic and sweet 

and in other times they are stereotypical and not very pleasant.  

 

Ахмед Шабани Минаабад  

Самые важные стили и разновидности произведений выдыющихся поэтов и 

писателей персидской литературы при использование стихов, рассказов из 

Корана и стихотворного дивана Мотанабби 

Резюме 

 

  Пользование  персоязычных  поэтов  из  стихов,  рассказов  Корана  и 

великих  арабских  поэтов  как  Мотанабби,  наблюдаются  своеобразными  ви-

дами  и  разновидностями  при  пользование  иных  литературных  чуждых  эле-

ментов. Эти формы и методы хотя из точки зрения скрытости и открытости и 

хотя с точки зрения литературности и совершенства не были в одном уровне. 

Тоесть  воспользование  их  этими  факторами  иногда  до  такой  степени 

выявляются  открыто  и  ясно,  что  каждый  имеющий  понятие  об  этих  задачах 

может очень легко наблюдать это. А иногда они пользуются ими так скрыто и 

незаметно, что не мыслящий в этой части и не обратящий нужное внимание к 

этим задачам люди не смогут его различать. Иногда воспользование ими бы-

вает литературным и сладким, иногда грубым и неприятным. 

 

Rəyçi: Akademik V.M.Məmmədəliyev 

 

 

 

 

 

Filologiya  məsələləri – №3, 2014

 

 

292

AYGÜL ZÜLFÜQAROVA-MUSAYEVA 

          AMEA Əlyazmalar İnstitutu 

 

KOCA RAQIB PAŞA “DİVAN”I ƏLYAZMALARININ 

ANKARA NÜSXƏLƏRİ