Азярбайжан Республикасы Тящсил Назирлийи
Yüklə 5,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
MİKROFİLAMENTLƏR Mikrofilamentlər sitoskeletin ikinci komponentidir. Onlar qlobulyar G-aktin zülallardan təşkil olunmuşlar. Hər bir aktin molekulu bir polipeptiddən ibarət olub molekul kütləsu təxminən 42 kDa yaxındır. Mikrofilamentlər polimerləşmiş aktin zülallarının iki zəncirindən təşkil olunmuşdur və 7 nm diametrə malikdirlər. G-aktin zülallar parallel birləşdiyindən bunlarda da mikroborucuqlar kimi polyarlıq saxlanılır. İki növ mikrofilament var: 1) aktin; 2) aralıq. Mikrofilamentlərlə yanaşı sitoskeletdə müxtəlif filomentləri bir-biri və hüceyrənin başqa strukturları ilə birləşdirən köməkçi zülallar var. Aktin filomentləri aktin zülallarının polimerləşməsi nəticəsində yaranır. Aktin hüceyrədə iki formada olur: - Həll olmuş formada (G)- aktin və ya qlobulyar aktin) - Polimer formada, yəni filoment halında (F- aktin) Hüceyrədə iki növ aktin arasında dinamik tarazlıq var. Mikroborucuqlarda olduğu kimi aktin filamentlərində də müsbət və mənfi qütblər var, hüceyrədə həmişə mənfi qütbdə parçalanma, müsbət qütbdə isə əmələgəlmə prosesləri gedir. Bu proseslərin 179 sitoplazmanın aqreqat halının dəyişməsində, hüceyrənin hərəkətində, orqanoidlərin sitoplazmada yerdəyişməsində, yalançı ayaqların, mikroxovların yaranması və yox olmasına, endositoz və ekzostozda mühüm rolu var. Mikroborucuqlar mikroxovların karkasını yaradır, həm də hüceyrədaxili törəmələrin yaranmasında iştirak edir. Aralıq filamentlər - bunların qalınlığı aktin filamentlərindən çox, mikroborucuqların diametrindən isə az olur (şəkil 47) . Hüceyrənin ən sabit filomentləridir, dayaq funksiyasın yerinə yetirirlər. Məsələn bu strukturlar sinir hüceyrələrinin çıxıntılarının uzunluğu boyu, desmosom nahiyəsində, hamar miositlərin sitoplazmasında yerləşir. Müxtəlif tipli hüceyrələrdə aralıq filomentlər tərkibinə görə fərqlənirlər. Neyronlarda 3 müxtəlif polipeptiddən ibarət neyrofilomentlər əmələ gətirir. Neyroqliya hüceyrələrində aralıq filomentlərin tərkibinə turş qlial zülal daxildir. Epitel hüceyrələrində keratin filomentləri (tonofilomentlər) var. Əzələ hüceyrələrində isə (damarların miositləri istisna olmaqla) aralıq filomentlər desmin zülalından ibarətdir. Yüklə 5,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|