Qanaxma zamanı ilk tibbi yardım İnsanın qan damarlarında bədən qanının ¾ hissəsi dövr edir. ¼
hissəsi bəzi orqanlarda (dalaqda, qara ciyərdə, ağciyər və dəri)
ehtiyyat halında saxlanılır. Hər hansı travma zamanı qan
damarlarının zədələnməsi qanaxmalara səbəb ola bilər. Qanın
miqdarı azaldıqca qan təzyiqi düşür, baş beynin, ürəyin və digər
orqanların qanla təchizatı pozulur. Qanaxma zamanı 2- 2,5L qan itirildikdə ölümlə
nəticələnə bilər. Qanaxma 3 cür olur: kapilyar, venoz və arterial qanaxma. Qan
bədən boşluqlarına axarsa, daxili qanaxma adlanır.
Kapilyar qanaxma — cüzi zədələnmə zamanı da baş verə bilər. Kapilyar
qanaxma zamanı ilk yardım göstərdikdə, yara ətrafına yod tinkturası sürtməklə
oranı təmizlədikdən sonra təmiz bintlə sarğı qoymaq lazımdır. Və ya sadəcə adi
sarğı qoymaqla qanaxmanı dayandırmaq olar. Sarğı orqanizmə yad cisimləri,
əsasən, mikrobları keçməyə qoymur və qanın tez laxtalanmasına kömək edir. Bütün
hallarda sarğının üstündən buz qovuğu qoymaq ağrını azaltmağa və qanaxmanı
dayandırmağa kömək edir.
Arterial qanaxmalar Bu cür qanaxmalar həyat üçün qorxuludur.
Arteriyalar zədələndikdə qan “fəvvarə kimi” xaricə axır. Belə halda
istifadə edilən sarğı qanı saxlaya bilməz, yalnız qanın axınının
sürətini bir qədər azalda bilər. Buna görə də, hadisə yerində həkim
gələnə qədər tez tədbir görülməlidir. İlk növbədə, ətrafı yuxarı
qaldırmaq və yaralanmış yerdən yuxarıda arteriyanı barmaqla basıb
saxlamaq lazımdır. Sonra isə, rezin turna ilə və ya burulmuş parça ilə
sıxmaq lazımdır. Turna qoyulacaq yerə əvvəlcə təmiz parça və ya bint parçası
qoyurlar ki, dəri zədələnməsin, sonra həmin yeri hər hansı parça ilə boş sarıyırlar.
Parça ilə ətrafın arasından möhkəm çubuq keçirir və bu çubuqla parçanı o qədər
bururlar ki, yaradan qanaxma dayanır. Bundan sonra çubuğu bintlə turnaya
bərkidirlər.
