Bakı Texniki Kollecinin müəllimi Hüseynli

Əgər jqutun qoyulması vaxtı bitərsə, zədələnən damarı jqut olan yerdən 

---

bir qədər yuxarıda barmaqlarla sıxaraq, jqutu çıxarmaq, 2-3 dəqiqə 
gözlədikdən sonra isə onu əvvəlki yerindən bir qədər aşağı və ya yuxarı 
olmaqla yenidən qoymaq lazımdır. Yadda saxlamaq lazımdır ki, jqutu təkrar 
qoyduqdan sonra onun ətrafda qalma müddəti əvvəlki icazə verilən müddətin 
yarısına bərabər olur! 
Jqut cəld hərəkətlərlə qoyulur. Jqutu çıxardıqda isə bunu asta-asta etmək lazımdır. 
Bu məqsədlə səthi riflənmiş (kələ-kötür) olan və zədələnən sahədə qan dövranını 
minimal şəkildə saxlayan müasir jqutlardan istifadə etmək daha yaxşıdır (belə jqut 
apteklərdə və ya ilkin tibbi yardım üçün olan xüsusi aptek qutusunda olur). 
Zərərçəkənin alnında, yanağında və ya əlində iri hərflərlə qələmlə (və ya bu 
kimi digər vasitələrlə) jqutun dəqiq qoyulma vaxtını və “jqut!” sözünü 
yazmaq lazımdır! 
Qoyulan jqutun üzərini örtmək olmaz – o, mütləq görünməlidir! 
Jqut qoyulmuş 
ətrafı bir qədər yuxarı qaldırıb, altına yastıq, mütəkkə, bükülmüş paltar qoyaraq, 
hərəkətsizləşdirməq məqsədi ilə onu taxta parçasına bağlamaq - şin qoymaq və 
üzərini paltar, ədyal bə s. ilə örtmək lazımdır (qış zamanı zərərçəkənin özünü də isti 
bürümək lazımdır). Sonra zərərçəkəni dərhal yaxındakı xəstəxanaya və ya travma 
məntəqəsinə çatdırmaq lazımdır! 
Böyüklərə nisbətən uşaqlarda arteriyaların daha elastik, arterial təzyiqin isə 
daha aşağı olduğunu nəzərə alsaq, onlarda zədələnmiş sahədə nəinki güclü 
venoz qanaxmanı, hətta çox da güclü olmayan arterial qanaxmanı da 
zədələnmiş sahəyə sıxıcı sarğı qoymaqla dayandırmaq olar! Ona görə də 
uşaqlara, yalnız istisna hallarda – sıxıcı sarğı heç bir kömək etmədikdə jqut 
qoymaq olar!

---

Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, qolda və ya ayaqda 
olan arterial qanaxmanı ətrafın sıx qatlanması ilə də dayandırmaq olar. Bunun üçün 
yara nahiyəsindən yuxarıda olan oynağı sıx şəkildə büküb bint və ya digər 
vasitələrlə (kəmər, dəsmal, şərf, və s.) fiksasiya (bağlamaq) edirlər – bağlayırlar 
(bax şəkil N 3). Əksər hallarda bu üsuldan yuxarı ətraf damarlarında olan qanaxma 
zamanı istifadə olunur. 
Belə ki, bazuönü nahiyədə və əl pəncəsində yara sahəsindəki qanaxmanı saxlamaq 
üçün ilk növbədə sıx şəkildə bükülmüş pambıq və tənzifdən hazırlanmış kiçik 
mütəkkəni dirsək oynağının bükücü sahəsinə yerləşdirmək lazımdır. Bundan sonra 
dirsəyi güclü şəkildə sıxaraq, bilək nahiyəsində nəbz itənədək və yara 
nahiyəsindəki qanaxma dayananadək bint və ya kəmər ilə bazuönü hissəni bazu 
hissəsinə sıxaraq bağlayırlar. Ancaq bir çox hallarda bu üsulla qanaxmanı tam 
şəkildə saxlamaq mümkün olmur. Sınıq və ya sınığın olmasına şübhə olduğu 
hallarda da bu üsuldan istifadə etmək olmaz!