Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi / Journal of Balkan Research Institute Cilt/Volume 7, Sayı/Number 1, Temmuz/July 2018, ss. 111-166

TÜRKÇENİN OĞUZ SAHASININ İKİ VATAN ŞAİRİ: BAHTİYAR VAHAPZADE VE 

ABDÜLFETTAH RAUF’UN “VATAN” TEMALI ŞİİRLERİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI 

BİR İNCELEME 

BAED / JBRI, 7/1, (2018), 111-166.

 

135

 

Yâda getirme a çelik arkadaş 

Haydi şehitler evine koş ulaş” (Arkadaş! -18 Ağustos 1956) 

 

Şiirin  bazı  bölümleri,  yine  vatan  şairleri  olan  Yahya  Kemâl  ve 

Necmettin  Halil  Onan’ın  bazı  mısralarını  hatırlatır.  “Bir  kılıcın  şûlesi  her 

şimşeği” dizesi de Yahya Kemâl’in “Üç şanlı harbin arş’a asılmış silahları/ 

parlardı yaşlı gözlere bayram sabahları” mısralarını hatırlatır.   “Bir yiğidin 

medfeni her tümseği” dizesi de Necmettin Halil Onan’ın “Bir Yolcuya!” adlı 

şiirindeki  “Gördüğün  bu  tümsek  Anadolu’nda/  İstiklâl  uğrunda,  namus 

yolunda/can  veren  Mehmed’in  yattığı  yerdir.”  mısralarını  hatırlatır.  Bu 

şiirlerin  her  biri,  “vatanın  kaybedilme  tehlikesi  ve  endişesi”  karşısında 

yazılmıştır.  Şair,  “Hakk’a  sığın  yurdunu  terk  etmeği”  dizesiyle  de  asıl 

söylemek  istediği  düşünceyi,  “göç”ün  yanlışlığını,  etkili  bir  şekilde  dile 

getirmiştir. 

 

A.  Rauf  ve  B.  Vahapzade’nin  “vatan  temalı şiirlerine  bakıldığında, 

“vatan sevgisi  ve  vatan  kaygısı” ile ilgili  genel olarak  şu  değerlendirmeler 

yapılabilir: 

 

B.  Vahapzade  “vatan”  kavramından  genel  olarak  Güney  ve  Kuzey 

Azerbaycan’ı  anlar.  Genel  ifadeler  kullanır.  Ancak  A.  Rauf,  genel  olarak 

vatan  kavramının  yanında  kendisi  için  çok  önemli  anlamlar  ifade  eden 

“Üsküp, Vardar nehri, Meddah Medresesi, Islahhane Parkı” gibi belirli özel 

alanları ele alır. 

 

Vatana dair kaygılar B. Vahapzade’de daha çok “hâlden şikâyet ve 

gelecek  kaygısı”  olarak  kendisini  gösterir  ancak  A.  Rauf’ta  bu  duygular 

“hâlden şikâyet ve vatanın şanlı geçmişine özlem” olarak tezahür eder. 

 

Her  iki  şairin  de  kaygıları  kendi  bulundukları  ülkelerin  sınırlarını 

aşar. A. Rauf; Balkanlar dışındaki İslâm coğrafyasının dertleriyle de hemhâl 

olur. Zira oraları, İslâm coğrafyası oldukları için, başlarına gelen musibetler 

karşısında, şair kendi vatanı gibi kaygı duyar. “Kahraman Mısır ve Mısırlılar 

İçin”,  “Kahraman  Cezayir  İçin”  ve  “Tatar  Kardeşlerime”  adlı  şiirleri  bu 

durumun  en  güzel  örnekleridir.  B.  Vahapzade  de  özellikle  Türkmençay 

Antlaşmasıyla acı bir şekilde ikiye bölünen Azerbaycan vatanı için kaygılanır. 

Şirin vatan-millete dair kaygısında, sadece Sovyetlerin sürgün ve katliamlarla 

zulmettiği mazlum Türk toplulukları olan “Karaçay, Ahıska, Kırım Türkleri, 

Balkarlar,  Meshetler”  değil,  Almanya’daki  gurbetçi  Türkler  de  yer  alır. 

Ayrıca  Vahapzade’nin  şiirinde  “kardeşim”  diye  hitap  ettiği  Mısırlı  bir 

---