Beynəlxalq magistratura və doktorantura məRKƏZİ

Tədqiqatın praktik əhəmiyyəti. Dissertasiya işində verilən təklif və 
tövsiyyələrin həyata keçirilməsi ölkəmizdə turizm destinasiya potensialına malik olan 
İçərişəhərin brend kimi formalaşması üçün olduqca əhəmiyyətlidir. 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

9 
FƏSİL 1. TURİZM MARKETİNQİ VƏ TURİZM MƏHSULU ANLAYIŞI
1.1. Turizm marketinqi anlayışı 
Marketinq anlayışı ayrı-ayrı müəlliflərin səyinə əsasən müxtəlif kitablarda 
fərqli formalarla təsvir edilir. Yaxın zamana kimi çox istifadə olunan təriflərdən 
müəyyən bir hissəsi aşağıda göstərilmişdir. Məsələn aşağıda:
“Marketinq əmtəələrin istehsalçılardan alıcılara yönləndirilməsində görülən 
müxtəlif fəaliyyətlər cəmidir”.
“Bazarlama zaman, məkan və mal - mülk faydalarının yaradılmasına köməklik 
göstərən fəaliyyətlərdir” və s. 
Ancaq müasir dövr reallıqları baxımından yanaşıldıqda, marketinq anlayışının 
istifadə dairəsinin çox geniş olması səbəbi ilə, bu təriflər marketinq anlayışını tam 
əhatə etmək gücündə deyildir. Bunun da bir çox səbəbləri vardır.
Təriflərdən də göründüyü kimi, marketinq sahəsi əmtəələrin istehsalı prosesini 
izlədiyi və hazır əmtəələrin istehlakçıların əlində keçməsi ilə yekunlaşdığı 
bildirilməkdədir. Ancaq həqiqi anlamda isə marketinq fəaliyyətləri istehsalat 
prosesindən öncə başlayır və əmtəələrin istehlakçılar tərəfindən ələ keçiriləməsindən 
sonra da davam edir.
Göstərilən təriflərdə ayrıca olaraq, marketinqin ilk növbədə vəzifəsinin 
əmtəələrin alıcılara doğru sadəcə fiziki inkişafı olaraq göstərilməyə çalışmaqdadır. 
Həqiqətdə isə bu fəaliyyətlər marketinqin kompleks fəaliyyətlərinin cüzi bir hissəsini 
təşkil edir.
“Marketinq ehtiyacların və tələbatların dəyişmə yolu ilə ödənilməsinə 
yönəldilmiş insan fəaliyyəti növüdür”.

---

10 
1984-ci ildə isə ABŞ Marketinq Təşkilatı marketinqin aşağıdakı geniş tərifini 
hazırlamışdır [10,səh.3]. 
“Marketinq, insanların və təşkilatların istəklərinə uyğun dəyişən mühit 
amillərinin ətrafında mübadiləni təmin etmək üçün, əmtəələri, xidmətləri və ideyaları 
yaratmaq, bunları böyütmək, qiymətlərini təyin etmək, bölüm proqramını yaratmaq, 
stimullaşdırma vasitələrini planlaşdırmaq və reallaşdırmaqdır” [10,səh.6]. 
Turizm marketinqi ilə əlaqədar hal – hazırki dövrə kimi çoxlu anlayışlar 
yaranmışdır. Bunların daxilində ən daha aydın olan: bir turizm destinasiyasının, turizm 
müəssisəsinin yüksək gəlir əldə etmə hədəfinə müvafiq olaraq, turizm məhsulunun 
bazarda yaxşı bir yer tutması məqsədilə turizm tələbinin xüsusiyyətlərini də nəzərə 
alaraq turizm məhsulu ilə əlaqəli araşdırma, təxmin və seçim etməyi hədəfləyən 
idarəetmə fəlsəfəsidir. Araşdırmalara əsasən müəyyən olundu ki, turizm marketinqi 
anlayışı 20-ci əsrin sonlarında yerləşdirmə və səyahət idarəedilməsi ilə birlikdə 
İngiltərə və avropa qitəsində yaranmağa başlamışdır. Turizm marketinqinin sistemli 
şəkildə iböyüməsi 1951-ci illərə təsadüf edir [3,səh.5].