Beynəlxalq magistratura və doktorantura məRKƏZİ


  Destinasiya Marketinqində Hədəf Kütlə



Yüklə 1,65 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə3/8
tarix11.02.2020
ölçüsü1,65 Mb.
#30429
1   2   3   4   5   6   7   8
mag disser destinasiya


1.2.4  Destinasiya Marketinqində Hədəf Kütlə 

 

        Destinasiyanın hədəf kütlələri arasında aşağıdakılar ola bilər [4]: 

  Turistlər:  Destinasiyanı  turistik  məqsədlə  ziyarət  edirlər.  Xüsusilə  sənayenin 

zərbə aldığı müasir zamanda destinasiyalar üçün çox əhəmiyyətli bir kütlədir. 

Əlbəttə  bu  kütləni  cəlb  edə  bilmək  üçün  turistik  məhsula  sahib  olmaq  və  ya 

onu yaratmaq lazımdır.  

  İnvestorlar:  Şəhərlər,  bölgələr və ölkələr üçün əhəmiyyətli  bir  hədəf kütlədir. 

Yerli  əhali  üçün  iş  qapısı,  destinasiya  üçün  vergi  mənbəyi  və  investisiya 



28 

müddətində  maddi  gəlirləri  ifadə  edir.  İnvestisiyalar  eyni  zamanda  ixtisaslı 

işçiləri destinasiyaya çəkən ən əhəmiyyətli gücdür.  

  İxtisaslı işçilər: İxtisası və mütəxəssisliyi olan (cütçü də ola bilər, tikinti ustası 

da, ayaqqabı boyayan da, çoban da, şagird də) insanları ifadə edir.  

  İstehsalçılar:  Sənaye,  kənd təsərrüfatı, heyvandarlıq kimi  sektorlarda  istehsalı 

həyata keçirməyə əlverişli destinasiyalar müəyyən bir investisiyanı da özləri ilə 

birgə  gətirəcək  istehsalçıları  cəlb  etmək  istəyirlər.  Bölgənin  potensialının 

qiymətləndirilməsi,  istehsalçılar  arası  iş  birliyinin  və  yan  sənayenin  inkişafı, 

mövcud əhali üçün gəlir və iş yerlərinin artması, idarələr üçün vergi və ixtisaslı 

iş gücünün artması mənalarını ifadə edir. 

  Şirkət  rəhbərlikləri:  Destinasiyadaki  şirkət  rəhbərliyi  destinasiya  üçün  maddi 

mənbəni  təmin  edərkən,  eyni  zamanda  destinasiyaya  gələn  turist  sayının 

artmasını da təmin edir.  

  Destinasiyada yerləşməsini istəmədiyimiz insanlar: Qanunsuz məskunlaşmaya, 

cinayətin  artmasına  və  destinasiyanın  imicinin  zərər  görməsinə  səbəb  olan 

insanları cəlb etməmək destinasiyaların təməl hədəfləri arasında olmalıdır. Bir 

destinasiyada  yaşayan  insanlar  o  destinasiyanın  ən  əhəmiyyətli  marketinq 

ünsürüdür. Destinasiyanın uzun müddətli məqsədlərinə uyğun insanların gəlib 

yerləşməsi hədəflənməlidir. 

 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

29 

II FƏSİL 

 

DESTİNASİYA BRENDİNİN MÖVQELƏNDİRİLMƏSİ 

 

    2.1 Destinasiya marketinqinin ünsürü kimi brend 

 

        Uzun  müddətdir  istehlak  məhsullarında  geniş  şəkildə  istifadə  olunan  brendin 

destinasiyalar  üçün  də  istifadə  edilməsinə  başlanmışdır.  Destinasiya  baxımından 

brend  istehlakçıya  qarşı  duyulan  öhdəliyin,  destinasiyadakı  məhsul/xidmətdən 

gözləntilərin,  inam  və  etibarın  işarəsidir.  Bu  səbəbdən  brend  faktoruna  sadəcə 

yaradıcı bir sloqan və ya simvol olaraq deyil, brendi formalaşdıran başlıca fəlsəfə və 

dəyərlərin cəmi kimi baxmaq lazımdır. Destinasiya məhsulunda brend bazara təqdim 

olunan  digər  bütün  məhsul  və  xidmətlərdə  olduğu  kimi  hər  hansı  bir  ad  və  ya 

simvoldan da böyük mənaları ifadə edir. 

 

 

2.1.1 Brend nədir? 

 

        On  illiklər  əvvəl  brendə  “bir  satıcı  və  ya  satıcı  qrupunun  məhsul  və 

xidmətlərinin  xarakterizə  edilməsini  və  onların  rəqiblərin  məhsul  və  xidmətlərindən 

fərqliləşdirilməsini nəzərdə tutan  ad, termin, işarə, simvol və ya dizayn və ya bütün 

bunların cəmi” kimi izah verilmişdir. Bu gün brend bir az daha mürəkkəb olsa da, bu 

günün marketinq dünyasında daha böyük əhəmiyyətə malikdir [11]. 

        Brend məhsul və ya xidməti xarakterizə etməklə yanaşı təşkilatı, onun nüfuzu və 

əsas  dəyərlərini  də  təmsil  edir.  O,  təşkilatın  funsional  və  qeyri-funksional  unikal 

məhsul özəlliklərinin müştəriyə müvafiq bir fikir ötürən vizual təqdimatıdır. Müştəri 

nöqteyi-nəzərindən brend onun məhsulla bağlı bütün məlumat,  hiss və təcrübələrini 

özündə cəmləşdirən bir anlayışdır. Brendi görmək və ya onun haqqında eşitmək onun 

ağlına  məhsul  və  ya  təşkilatla  bağlı  müəyyən  əlaqəli  fikirlər  gətirir.  O,  həm  də 

müştərinin qərar vermə mərhələsində ona istiqamət verən bir vasitədir. Buna görə də 


30 

brendin  əsas  məqsədi  müştəriyə  onu  digərlərindən  üstün  tutması  üçün  inam,  etibar, 

status və özünəməxsusluq hissi bəxş etməkdir [39, səh. 2]. 

        Qısaca  desək,  brend  müəssisənin  müştəriyə  verdiyi  vəddir.  O,  onlara 

müəssisənin məhsul və ya xidmətlərindən nələri gözləyə biləcəklərini deyir və onun 

təklifini  rəqiblərinin  təkliflərindən  fərqləndirir.  Bir  müəssisənin  brendi  onun  kim 

olmasına,  kim  olmaq  istəməsinə və insanların  onu kim  kimi  qəbul  etməsinə istinad 

edir [12]. 

        Brendləşdirmə  konsepsiyası  yalnız  istehlakçı  məhsullarına  deyil,  eləcə  də 

xidmətlərə  və  son  zamanlarda  destinasiyalara  da  tətbiq  edilir.  Turistləri  bənzər  bir 

neçə  destinasiya  arasından  birinə  səfər  etməyə  həvəsləndirən  faktor  onlarla 

destinasiya arasındakı emosional əlaqədir. Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, brend məhsul 

haqqında  emosiya  və  hisslər  yaradır  və  bu  səbəbdən  də  brendləşdirmə  strategiyası 

destinasiyaya bu arzu olunan emosional əlaqəli fikirləri yaratmaqda kömək edir [39, 

səh. 3]. 

        Bir destinasiyanı xarakterizə edən və asan şəkildə digərlərindən fərqləndirməyə 

yarayan/fərqliləşdirən ad, simvol, loqo, sözlü işarə və digər qrafiklərin yaradılmasını 

dəstəkləyən,  xüsusilə  həmin  destinasiya  ilə  əlaqələndirilən,  xatırlanmağa  dəyən  bir 

səyahət təcrübəsi gözləntisini təklif edən, ziyarətçi ilə destinasiya arasında emosional 

bir  əlaqənin  qurulmasını  və  gücləndirilməsini  təmin  edən,  istehlakçının  araşdırma 

xərclərini  və  qəbul  edilən  riskini  azaldan,  istehlakçının  destinasiya  seçiminə  müsbət 

təsir  göstərəcək  bir  destinasiya  imici  yaratmaq  məqsədilə  həyata  keçirilən  və 

yuxarıda  sadalanan  bütün  marketinq  fəaliyyətləri  destinasiya  brendləşdirməsini 

formalaşdırır [19, səh. 26]. 

        Destinasiya  üçün  brend  yaradarkən  bu  bölgə  ilə  bağlı  hər  şey  tək  bir  brend 

məfhumunda    toplanmalıdır.  Bunlar  məhsul  və  xidmətlərdən  kənd  təsərrüfatına, 

idmandan incəsənətə, kapitaldan texnologiyaya, təhsildən turizmə qədər olan yüzlərlə 

özəlliklərdir.  Burada  məqsəd  bölgənin  varlığını  bütünlükdə  ələ  almaq  və  onu 

simvolik bir tərzdə ziyarətçilərə təqdim etməkdir [22, səh. 38]. 


31 

        Destinasiyaların 

brendləşdirilməsi 

digər 


məhsul 

və 


xidmətlərin 

brendləşdirilməsindən aşağıda göstərilən səbəblərdən daha mürəkkəb və çətindir [19, 

səh. 176]: 

  Destinasiyalar  istehlakçı  məhsullarından  və  digər  xidmətlərdən  daha  çox 

ölçülüdür.  Məsələn,  sloqan  destinasiyanın  müxtəlif  növ  təbii  qaynaqlarını, 

mədəniyyətini,  fəaliyyətlərini,  təsislərini  və  gecələmə  yerlərini  əhatə  etdiyi 

üçün bir brendin bütün ölçülərini özündə ehtiva edir. 

  Müxtəlif  qruplardakı  aktiv  paydaşların  bazara  olan  maraqları  heterogendir. 

Bazardakı seqmentlərə görə geniş bir kütləni ələ almaq lazımdır. 

  Brendin əsas məğzinə kimin qərar verməsi və brendi haraya mövqeləndirməsi 

önəmlidir.  Məhsul  və  ya  xidmət  üçün  istehsalçı  olan  şirkətin  bu  barədə  söz 

sahibi  olduğu  halda,  destinasiya  brendinin  yaradılmasında  və  destinasiyanın 

hansı  tərəfinin  ön  plana  çıxarılacağında  isə  söz  sahibinin  tək  bir  şəxs  və  ya 

qrupun olması mümkün deyildir. 

  Brend  nəzəriyyəsi  ilə  cəmiyyətin  ortaq  fikri  arasında  balans  olmalıdır.  Çünki 

destinasiya  brendinin  tətbiq  edilməsinə  yuxarıdan  aşağı  baxan  yanaşmanın 

uğursuz olması mümkün haldır.  

  Brend sədaqəti istehlakçı əsaslı bərabərlik modelinin təməl daşlarından biridir. 

Lakin destinasiya brendinə olan sədaqəti təsbit etmək çox çətindir. Destinasiya 

marketinqi təşkilatları təkrarlanan səfərləri ölçməklə destinasiya brendinə olan 

sədaqəti ölçə bilərlər. 

  Destinasiya  marketinqi  təşkilatları  üçün  maliyyələşdirmə  çox  önəmli  bir 

problemdir.  Ən  böyük  marketinq  təşkilatının  büdcəsi  belə  böyük  bir  şirkətin 

büdcəsinə çata bilmir. 

        Destinasiya  brendləşməsinə  müxtəlif  nümunələr  göstərilə  bilər.  Destinasiyalar 

bəzən  bir  ölkə,  əksərən  bir  şəhər  və  bəzən  də  kiçik  yaşayış  yerləri  ola  bilər.  Ölkə 

miqyasında  brend  destinasiyalara  nümunə  olaraq  Yaponiya,  Misir,  Yeni  Zellandiya 

və  Kuba,  şəhər  miqyasında  Barselona,  Paris,  London,  Vyana  və  Las  Veqas  kimi 

böyük  şəhərlər  və  kiçik  miqyaslı  destinasiyalara  isə  Phuket,  Malta,  Mikonos  adası, 


32 

Alaçatı  kimi  müxtəlif  ölkələrdəki  kiçik  və  turist  cəlb  etmə  potensialına  sahib  olan 

turistik məkanlar göstərilə bilər [23, səh. 1337]. 

        Məsələn,  Paris  aşiqlərin  şəhəri  kimi  bir  brend  yaratmışdır.  Eyfel  qülləsi 

dünyadakı  milyonlarla  cütlüyün  romantik  balayına  və  ya  evlənmə  təklifinə  ev 

sahibliyi  edir.  Əyləncə  və  qumar  şəhəri  olan  Las  Veqas  qumarxanaları,  əyləncə 

məkanları  və  bahalı  otelləriylə  qumar  və  əyləncə  sevənlər  üçün  bir  brendə 

çevrilmişdir [10, səh. 69]. 

 

 

2.1.2 Brendin destinasiya üçün əhəmiyyəti və faydaları 

 

        Brend  keçmişə  nəzərən  bu  gün  daha  da  böyük  əhəmiyyət  qazanmışdır  və 



gələcəkdə  də  onun  əhəmiyyəti  artmağa  davam  edəcəkdir.  Çünki  brend    rəqabətin 

artdığı  dövrdə  müştərini  əldə  tutmaq,  məhsulu  fərqliləşdirirək  rəqabətdən  müdafiə 

olunmaq  və  bununla  da  müəssisənin  gələcəkdəki  mənfəət  potensialının  davamlı 

olmasını təmin etmək üçün ən vacib vasitədir. 

        Günümüzdə  brend  olmanın  və  ya  brend  sahibi  olmanın  dəyərini  anlayan 

müəssisələrin sayı da sürətlə artmaqdadır. Müəssisələr brendlərini bazara daxil etmək 

üçün  milyonlarla  dollarlıq  kapitallar  qoyurlar.  Keyfiyyətli  bir  məhsulu  xarakterizə 

edən  bir  brend  bir  müəssisənin  sahib  ola biləcəyi  ən  dəyərli  varlıqlardan  biridir. Bu 

səbəbdən  müəssisələr  brend  idarəetməsinə  önəm  verməli,  brend  yaratmağa  lazımi 

diqqəti  göstərməli  və  brend  yaradıldıqdan  sonra  onu  sadəcə  reklamlarla  deyil,  uzun 

müddətli təqdimat strategiyaları ilə də mövqeləndirməlidir [18, səh. 56-59]. 

        Bir  bölgənin  turistik  bir  brendə  çevrilməsinin  təmin  edəcəyi  faydalar 

aşağıdakılardır [13, səh. 546]: 

  Turistin  turistik  bölgəni  tanımasını  və  bənzər  turistik  bölgələrdən 

fərqləndirməsini təmin edir. 

  Turizmin  özəlliyi  səbəbindən  məhsulun  satın  alınmadan  əvvəl  baxılıb 

yoxlanılmamasının yaradacağı riskləri azaldır. 

  Turistik bölgənin keyfiyyətinin simvolik göstəricisi kimi çıxış edir. 



33 

  Brend  bir  bölgəyə  bariz  bir  şəxsiyyət  qazandırır  və  beləliklə  də  bazar 

seqmentasiyası cəhdlərini asanlaşdırır. 

  Turistik  bölgənin  brendləşdirilməsi  bölgəni  təşkil  edən  məhsulların  da 

brendləşdirilməsi cəhdlərini asanlaşdırır 

  Koordinasiya və birləşmə cəhdlərinə yardım edir. 

  Turistin  həm  fiziki,  həm  də  psixoloji  olaraq  məhsula  doğru  gəlməsini  təmin 

edir. 


  Brendin  dayanıqlılıq  xüsusiyyəti  məhsul  və  ya  xidmətlər  dəyişsə  də  brendin 

ömrünün daimi olmasını təmin edir. 

  Destinasiyaya təkrar gəlişlərə səbəb olur, bunu da müştərisi ilə arasında əlaqə 

yaradaraq təmin edir. 

 

2.1.3 Brendin növləri 

 

        Brendlər  əsasən  məhsul  və  xidmətin  istehsal  və  bölüşdürülməsi  ilə  əlaqəli 

brendlər və istifadəçiləri ilə əlaqəli brendlər olmaqla iki ayrı qrupda təsnif edilir [17, 

səh. 70]: 

1.  İstifadəçiləri ilə əlaqəli brendlər  

        Fərdi brendlər 

 

Bir brend fərdi və ya hüquqi şəxsə aid olar və o brendin təmin etdiyi hüquqlar 



sadəcə bir şəxsə aid olarsa, o, fərdi brend olar. 

Zəmanət brendləri 

 

Brend  sahibinin  nəzarəti  altında  bir  sıra  müəssisə  tərəfindən  bu  müəssisələrin 



ortaq  xüsusiyyətlərinə,  istehsal  üsullarına,  coğrafi  mənşələrinə  və  keyfiyyətinə 

zəmanət verə bilən işarələrdir. 

Ortaq brendlər 

 

İstehsal və ya ticarət və ya xidmət müəssisələrindən yaranan bir qrup tərəfindən 



istifadə  edilən  işarələrdir.    Bu  brendlər  birdən  çox  müəssisənin  adına  qeydə  alınmış 

brendin  hər  bir  sahibinin  bütün  brend  üzərində  brendin  digər  sahibləri  ilə  eyni 



34 

dərəcəli  hüquqları  ilə  məhdud  bir  şəkildə  lakin  asılı  olmadan  haqq  sahibi  olduğu 

brendlərdir. 

 

2.  İstehsal və Bölüşdürməyə İstiqamətlənmiş Brendlər 



             Fabrik brendləri 

        Bu  tip  brendlər  məhsulun  hansı  müəssisədə  istehsal  edildiyini  göstərir.  Bu 

brendlər sənayeçi və ya istehsalçı tərəfindən istifadə edilir. 

        Ticarət brendləri 

        Bu  brendlər  iusə  məhsulun  hansı  müəssisə  tərəfindən  bazara  təqdim  ediliyini 

göstərir. Yəni bir müəssisənin istehsalını və ya ticarətini həyata keçirdiyi məhsulların 

başqa müəssisələrin məhsularından fərqləndirməsini təmin edən işarələrdir. 

        Xidmət brendləri 

        Bu  tip  brendlər  bir  təşəbbüs  xidmətinin  digər  təşəbbüs  xidmətindən 

fərqləndirilməsi  üçündür.  Bu  brendlər  əsasən  marketinq,  nəqliyyat,  bankçılıq  və 

turizm kimi sahələrdə geniş şəkildə istifadə edilir. 

 

 



2.1.4 Brend sədaqəti 

 

        İstehlakçılar  çox  vaxt  ehtiyaclarını  qarşılamaq  üçün  satın  alma  qərarı 



müddətində  onlara  bir  status  və  ya  şəxsiyyət  qazandıracağı  hissi  ilə  hərəkət  edərək 

müəyyən bir brendi seçirlər. Brend seçimində müvafiq brendlərin ehtiyacı qarşılayıb 

qarşılamayacağı,  sərf  edilən  vaxt  və  ödənişin qarşılığında fayda  verib verməyəcəyi, 

istehlakçının  psixoloji  ehtiyaclarına  nə  dərəcədə  cavab  verəcəyi  barəsində  risklər 

götürülür.  İstehlakçılar  da  bu  riskləri  minimuma  endirmək  üçün  davamlı  olaraq  bir 

brendi seçməyə meyilli olurlar. Bir brendin davamlı şəkildə seçilib satın alınması isə 

brend sədaqəti anlayışını ortaya çıxarır. 

        Brend  sədaqəti  istehlakçının  alternativ  brendlər  arasında  müəyyən  bir  brendi 

təsadüfi olmayan bir şəkildə satın alması və müəyyən zaman ərzində almağa davam 


35 

etməsi  kimi  brendə qarşı  davranışla bağlı reaksiyası  və brend  haqqında  qərar vermə 

və brendi dəyərləndirmə kimi psixoloji bir müddətdir [18, səh. 87]. 

        Destinasiyaya  sədaqət  ilə  bağlı  davranışla  əlaqəli,  mövqe  ilə  əlaqəli  və  qarışıq 

yanaşmalar  vardır.  Davranışla  əlaqəli  sədaqət  turistlərin  istehlak  davranışına 

(təkrarlanan  ziyarət)  fokuslanır.  Mövqe  ilə  əlaqəli  sədaqət  turistlərin  destinasiyaya 

olan psixoloji baxışını (destinasiyanı təkrar ziyarət etmə niyəti və ya digər potensial 

turistlərə tövsiyə etmə) ifadə edir. Həm davranışla əlaqəli, həm də mövqe ilə əlaqəli 

yanaşmanın  birləşməsi  olan  qarışıq  yanaşma  isə  turistlərin  sədaqətini  ən  doğru 

şəkildə  təmsil  edir.  Bu  zaman  destinasiya  brendinə  sədaqət  turistləri  müəyyən  bir 

destinasiyanı təkrar ziyarət etməyə təşviq edən duyğu və davranışların bütünü olaraq 

müəyyən edilir [5, səh. 10]. 

        Təkrarlanan  ziyarətlər  əksər  destinasiyalarda  gələn  turist  sayının  yarısından 

çoxunu  təşkil  etdiyi  üçün  son  dərəcə  önəmlidir.  Turistlərin  bir  destinasiyanı  təkrar 

ziyarət etmə qərarı almasında effektiv olan 5 faktor aşağıdakılardır [15, səh. 25]: 

  Fərqli bir destinasiya seçimi zamanı meydana gələ biləcək mümkün narazılıq 

təcrübəsini azaltma istəyi 

  Ziyarətçilərin destinasiyada özlərinə bənzəyən insanları görə biləcəklərinə dair 

inancları 

  Destinasiya ilə emosional əlaqə 

  Daha  əvvəlki  ziyarətlər  zamanı  destinasiyanın  sınaqdan  keçirilməmiş 

hissələrini kəşf etmə arzusu 

  Destinasiyada  yaşanan  tərübələrin  ziyarətçilərin  gözləntilərini  qarşıladığını 

özləri üçün önəmli olan digər şəxslərə göstərmə istəyi  

 

 

2.2 Destinasiya marketinqinin ünsürü kimi imic 

 

        Destinasiya  marketinqində  əsas  faktor  olaraq  qəbul  edilən  imic  son  illərdə 

turizm araşdırmaları üçün ən önəmli mövzulardan birinə çevrilmişdir. Tətil qərarı ilə 

bağlı  bir  destinasiya  imicinin  dəyərləndirici  özəlliklərini  anlama  destinasiya 



36 

marketinqi çərçivəsində böyük əhəmiyyət daşıyır. Bu səbəbdən də destinasiya imici 

müəyyən  bir turist bazarının destinasiya  haqqında qəbul etdiyi  imic  kimi  izah edilə 

bilər.  Destinasiya  marketoloqları  tərəfindən  bu  imicin  doğru  şəkildə  qəbul  edilməsi 

də istehlakçıların düşüncələri qədər önəmlidir [17, səh. 45]. 

 

 

2.2.1 Destinasiya imici 

 

        Turistik  məhsulun  tamamlayıcı  xüsusiyyətlərindən  biri  də  bu  turistik  məhsulun 

və  ya  destinasiyanın  bölgə  miqyasında,  milli  və  beynəlxalq  miqyasdakı  imicidir. 

İmicin lüğəvi mənası zehni bir konsepsiyanı, qavrayışı və ya düşüncəni ifadə edir və 

hər hansı bir şey ilə bağlı duyğular şəklində izah olunur [25, səh. 55]. 

        İmiclə  bağlı  müxtəlif  təriflər  vardır.  Aakerə  görə  imic  istehlakçıların  bir 

müəssisə  barədə  sahib  olduqları  bütün  təcrübə,  təəssürat,  inanc,  duyğu  və 

məlumatlardır. Nandana görə isə imic istehlakçının bir brend barəsindəki qavrayışları 

və  bir  müəssisə  barəsində  sahib  olduqları  məlumat  və  inanclardır.Yaxşı  bir  imic 

müəssisələr  üçün  ən  önəmli  varlıqdır.  Bir  sıra  araşdırmaçılar  müsbət  imicin 

müəssisələr  üçün  üstünlüklər  yaratdığını  vurğulayırlar.  Müsbət  imicə  sahib  olan 

şirkətlər  intensiv  rəqabət  zamanı  rəqiblərinə  görə  daha  çox  üstünlük  sahibi  olurlar. 

Bundan  əlavə  müsbət  imicə  sahib  olan  müəssisələr  daha  çox  istehlakçını  cəlb  edə 

bilir və daha yüksək qiymətə məhsul sata bilirlər [31, səh. 367]. 

        Fakeye və Kromptona görə səyahət destinasiyasının imici konsepsiyası budur ki, 

imiclər  son  dərəcə  önəmlidir  çünki  onlar  ərazinin  təsvirini  potensial  turistlərin 

düşüncəsinə  yerləşdirir  və  onların  destinasiyaya  gəlməzdən  əvvəl  onun  barədə  fikir 

sahibi olmalarını təmin edir [36, səh. 7]. 

        Digər  müəlliflər  isə  imici  insanların  destinasiya  ilə  assosiasiya  etdikləri  bütün 

inanc, ideya və təəssüratların cəmi kimi müəyyən edirlər [40, səh. 307]. 

Destinasiya imici iki yerə bölünür: koqnitiv imic və emosional imic. Koqnitiv imicin 

bir  şəxsin  destinasiya  haqqında  sahib  olduğu  məlumat  və  ya  inancları  ifadə  etdiyi 



37 

halda,  emosional  imic  bir  şəxsin  destinasiyaya  olan  duyğularını  və  hiss  etdiklərini 

ifadə edir [31, səh. 368]. 

 

 



2.2.2 İmicin yaradılması və ona təsir göstərən amillər 

 

        Koqnitiv  prosesin  nəticəsində  turist  destinasiyasının  imici  müxtəlif  məlumat 

mənbələrindən yaranır (istinad qrupları, qrupa üzvlük, media və s.). Buna görə də hər 

bir insan destinasiyada olmadan (öz beynində) istənilən destinasiyanın imicini yarada 

bilər [40, səh. 308].  

        Destinasiya imicinin üç mərhələli bir müddətdən ibarət olduğu göstərilir. Bunlar 

təbii,  induksiya  edilmiş  və  qarışıq  imicdir.  Təbii  imic  marketinq  olmadıqda  ümumi 

tarixi  məlumatlara  və  ya  xəbərlərə  əsasən  yaranan  imicdir.  İnduksiya  edilmiş  imic 

destinasiya  marketinq  materiallarının  təqdim  edilməsi  zamanı  yaranır.  Qarışıq  imic 

isə destinasiyaya ziyarət nəticəsində yaranan imic növüdür [19, səh. 175]. 

        Qann müxtəlif məlumat mənbələrinin təsirlərini və destinasiya imici üzərindəki 

rollarını  bir  konseptə  çevirərək  destinasiya  imici  yaradılması  dövrünü  incələdiyi 

yeddi mərhələli bir səyahət təcrübəsi modelini yaratmışdır. İlk öncə təbii imic media 

(xəbər  bülletenləri,  dərgilər,  kitablar,  filmlər),  təhsil  və  ailə  və  ya  dostların 

düşüncələri  kimi  turistik  və  reklam  məqsədli  olmayan  məlumatlar  vasitəsilə  ortaya 

çıxır. İkinci mərhələdə səyahət bröşüraları, səyahət agentlikləri və bələdçi kitabçaları 

kimi ticarət məqsədli məlumatlar destinasiya ilə bağlı təbii imici dəyişir və induksiya 

edilmiş  imic  yaranır.  Üçüncü  mərhələ  pul,  zaman  və  digər  məhdudiyyətlər 

çərçivəsində  əldə  edilən  imicə  əsaslanaraq  səyahət  qərarının  verilməsi  və  dördüncü 

mərhələ  isə  destinasiyaya  səyahət  edilməsi  və  mənzərə,  rəhbərlik,  yol  işarələri  ilə 

imicə  təsir  göstərilməsindən  ibarətdir.  Nəhayət  sonuncu  mərhələ  olan  beşinci 

mərhələdə  isə  destinasiyada  gecələmə  və  fəaliyyətlər  vasitəsilə  fərdi  sınaqdan 

keçirmə  ilə  imicin  dəyişikliyə  məruz  qalması  və  dəyişdirilmiş/induksiya  edilmiş 

imicin yaranması baş verir. Altıncı mərhələ dönüş səfəri ilə təcrübənin yol yoldaşları 



38 

ilə  dəyərləndirilməsi,  müzakirə  edilməsi,  yeddinci  mərhələ  isə  səyahət  sonrası 

dəyərləndirmələr ilə toplanan yeni fikirlərdən ibarətdir [19, səh. 43]. 

        İmicin  yaradılmasına  təsir  göstərən  amillər  iki  cürdür:  xarici  və  daxili  amillər. 

Xarici  amillərə  destinasiyanın  təbii  və  mədəni  cazibəsi,  siyasi,  iqtisadi  və  texnoloji 

ətraf  mühit,  məhsul  və  xidmətlərin  keyfiyyəti,  səyahət  təcrübəsi  zamanı 

məmnuniyyət,  vasitəçilər,  turizm  destinasiyasında  məlumat,  sosial  marketinq 

(ağızdan-ağıza,  telefon  zəngləri  ilə),  hava,  brendin  mövcudluğu,  media  və  internet, 

marketinq fəaliyyətləri və reklamçılıq, açıq məktub və səyahət broşüraları, filmlər və 

tədbirlər misal göstərilə bilər. Daxili amillər isə coğrafi mənşə, sosial və mədəni ətraf 

mühit,  xarakter,  motivasiya  və  gözlənti,  şəxsi  hisslər  (müsbət  və  ya  mənfi),  qəbul 

edilən  risklər,  destinasiya  ilə  tanışlıq,  destinasiyada  daha  əvvəli  təcrübə,  digər 

destinasiyalardakı  əvvəlki  səyahət  təcrübələri  ilə  müqayisə  və  məlumat 

çatışmazlığıdır [36, səh. 7]. 

 


Yüklə 1,65 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin