1.2.4 Destinasiya Marketinqində Hədəf Kütlə
Destinasiyanın hədəf kütlələri arasında aşağıdakılar ola bilər [4]:
Turistlər: Destinasiyanı turistik məqsədlə ziyarət edirlər. Xüsusilə sənayenin
zərbə aldığı müasir zamanda destinasiyalar üçün çox əhəmiyyətli bir kütlədir.
Əlbəttə bu kütləni cəlb edə bilmək üçün turistik məhsula sahib olmaq və ya
onu yaratmaq lazımdır.
İnvestorlar: Şəhərlər, bölgələr və ölkələr üçün əhəmiyyətli bir hədəf kütlədir.
Yerli əhali üçün iş qapısı, destinasiya üçün vergi mənbəyi və investisiya
28
müddətində maddi gəlirləri ifadə edir. İnvestisiyalar eyni zamanda ixtisaslı
işçiləri destinasiyaya çəkən ən əhəmiyyətli gücdür.
İxtisaslı işçilər: İxtisası və mütəxəssisliyi olan (cütçü də ola bilər, tikinti ustası
da, ayaqqabı boyayan da, çoban da, şagird də) insanları ifadə edir.
İstehsalçılar: Sənaye, kənd təsərrüfatı, heyvandarlıq kimi sektorlarda istehsalı
həyata keçirməyə əlverişli destinasiyalar müəyyən bir investisiyanı da özləri ilə
birgə gətirəcək istehsalçıları cəlb etmək istəyirlər. Bölgənin potensialının
qiymətləndirilməsi, istehsalçılar arası iş birliyinin və yan sənayenin inkişafı,
mövcud əhali üçün gəlir və iş yerlərinin artması, idarələr üçün vergi və ixtisaslı
iş gücünün artması mənalarını ifadə edir.
Şirkət rəhbərlikləri: Destinasiyadaki şirkət rəhbərliyi destinasiya üçün maddi
mənbəni təmin edərkən, eyni zamanda destinasiyaya gələn turist sayının
artmasını da təmin edir.
Destinasiyada yerləşməsini istəmədiyimiz insanlar: Qanunsuz məskunlaşmaya,
cinayətin artmasına və destinasiyanın imicinin zərər görməsinə səbəb olan
insanları cəlb etməmək destinasiyaların təməl hədəfləri arasında olmalıdır. Bir
destinasiyada yaşayan insanlar o destinasiyanın ən əhəmiyyətli marketinq
ünsürüdür. Destinasiyanın uzun müddətli məqsədlərinə uyğun insanların gəlib
yerləşməsi hədəflənməlidir.
29
II FƏSİL
DESTİNASİYA BRENDİNİN MÖVQELƏNDİRİLMƏSİ
2.1 Destinasiya marketinqinin ünsürü kimi brend
Uzun müddətdir istehlak məhsullarında geniş şəkildə istifadə olunan brendin
destinasiyalar üçün də istifadə edilməsinə başlanmışdır. Destinasiya baxımından
brend istehlakçıya qarşı duyulan öhdəliyin, destinasiyadakı məhsul/xidmətdən
gözləntilərin, inam və etibarın işarəsidir. Bu səbəbdən brend faktoruna sadəcə
yaradıcı bir sloqan və ya simvol olaraq deyil, brendi formalaşdıran başlıca fəlsəfə və
dəyərlərin cəmi kimi baxmaq lazımdır. Destinasiya məhsulunda brend bazara təqdim
olunan digər bütün məhsul və xidmətlərdə olduğu kimi hər hansı bir ad və ya
simvoldan da böyük mənaları ifadə edir.
2.1.1 Brend nədir?
On illiklər əvvəl brendə “bir satıcı və ya satıcı qrupunun məhsul və
xidmətlərinin xarakterizə edilməsini və onların rəqiblərin məhsul və xidmətlərindən
fərqliləşdirilməsini nəzərdə tutan ad, termin, işarə, simvol və ya dizayn və ya bütün
bunların cəmi” kimi izah verilmişdir. Bu gün brend bir az daha mürəkkəb olsa da, bu
günün marketinq dünyasında daha böyük əhəmiyyətə malikdir [11].
Brend məhsul və ya xidməti xarakterizə etməklə yanaşı təşkilatı, onun nüfuzu və
əsas dəyərlərini də təmsil edir. O, təşkilatın funsional və qeyri-funksional unikal
məhsul özəlliklərinin müştəriyə müvafiq bir fikir ötürən vizual təqdimatıdır. Müştəri
nöqteyi-nəzərindən brend onun məhsulla bağlı bütün məlumat, hiss və təcrübələrini
özündə cəmləşdirən bir anlayışdır. Brendi görmək və ya onun haqqında eşitmək onun
ağlına məhsul və ya təşkilatla bağlı müəyyən əlaqəli fikirlər gətirir. O, həm də
müştərinin qərar vermə mərhələsində ona istiqamət verən bir vasitədir. Buna görə də
30
brendin əsas məqsədi müştəriyə onu digərlərindən üstün tutması üçün inam, etibar,
status və özünəməxsusluq hissi bəxş etməkdir [39, səh. 2].
Qısaca desək, brend müəssisənin müştəriyə verdiyi vəddir. O, onlara
müəssisənin məhsul və ya xidmətlərindən nələri gözləyə biləcəklərini deyir və onun
təklifini rəqiblərinin təkliflərindən fərqləndirir. Bir müəssisənin brendi onun kim
olmasına, kim olmaq istəməsinə və insanların onu kim kimi qəbul etməsinə istinad
edir [12].
Brendləşdirmə konsepsiyası yalnız istehlakçı məhsullarına deyil, eləcə də
xidmətlərə və son zamanlarda destinasiyalara da tətbiq edilir. Turistləri bənzər bir
neçə destinasiya arasından birinə səfər etməyə həvəsləndirən faktor onlarla
destinasiya arasındakı emosional əlaqədir. Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, brend məhsul
haqqında emosiya və hisslər yaradır və bu səbəbdən də brendləşdirmə strategiyası
destinasiyaya bu arzu olunan emosional əlaqəli fikirləri yaratmaqda kömək edir [39,
səh. 3].
Bir destinasiyanı xarakterizə edən və asan şəkildə digərlərindən fərqləndirməyə
yarayan/fərqliləşdirən ad, simvol, loqo, sözlü işarə və digər qrafiklərin yaradılmasını
dəstəkləyən, xüsusilə həmin destinasiya ilə əlaqələndirilən, xatırlanmağa dəyən bir
səyahət təcrübəsi gözləntisini təklif edən, ziyarətçi ilə destinasiya arasında emosional
bir əlaqənin qurulmasını və gücləndirilməsini təmin edən, istehlakçının araşdırma
xərclərini və qəbul edilən riskini azaldan, istehlakçının destinasiya seçiminə müsbət
təsir göstərəcək bir destinasiya imici yaratmaq məqsədilə həyata keçirilən və
yuxarıda sadalanan bütün marketinq fəaliyyətləri destinasiya brendləşdirməsini
formalaşdırır [19, səh. 26].
Destinasiya üçün brend yaradarkən bu bölgə ilə bağlı hər şey tək bir brend
məfhumunda toplanmalıdır. Bunlar məhsul və xidmətlərdən kənd təsərrüfatına,
idmandan incəsənətə, kapitaldan texnologiyaya, təhsildən turizmə qədər olan yüzlərlə
özəlliklərdir. Burada məqsəd bölgənin varlığını bütünlükdə ələ almaq və onu
simvolik bir tərzdə ziyarətçilərə təqdim etməkdir [22, səh. 38].
31
Destinasiyaların
brendləşdirilməsi
digər
məhsul
və
xidmətlərin
brendləşdirilməsindən aşağıda göstərilən səbəblərdən daha mürəkkəb və çətindir [19,
səh. 176]:
Destinasiyalar istehlakçı məhsullarından və digər xidmətlərdən daha çox
ölçülüdür. Məsələn, sloqan destinasiyanın müxtəlif növ təbii qaynaqlarını,
mədəniyyətini, fəaliyyətlərini, təsislərini və gecələmə yerlərini əhatə etdiyi
üçün bir brendin bütün ölçülərini özündə ehtiva edir.
Müxtəlif qruplardakı aktiv paydaşların bazara olan maraqları heterogendir.
Bazardakı seqmentlərə görə geniş bir kütləni ələ almaq lazımdır.
Brendin əsas məğzinə kimin qərar verməsi və brendi haraya mövqeləndirməsi
önəmlidir. Məhsul və ya xidmət üçün istehsalçı olan şirkətin bu barədə söz
sahibi olduğu halda, destinasiya brendinin yaradılmasında və destinasiyanın
hansı tərəfinin ön plana çıxarılacağında isə söz sahibinin tək bir şəxs və ya
qrupun olması mümkün deyildir.
Brend nəzəriyyəsi ilə cəmiyyətin ortaq fikri arasında balans olmalıdır. Çünki
destinasiya brendinin tətbiq edilməsinə yuxarıdan aşağı baxan yanaşmanın
uğursuz olması mümkün haldır.
Brend sədaqəti istehlakçı əsaslı bərabərlik modelinin təməl daşlarından biridir.
Lakin destinasiya brendinə olan sədaqəti təsbit etmək çox çətindir. Destinasiya
marketinqi təşkilatları təkrarlanan səfərləri ölçməklə destinasiya brendinə olan
sədaqəti ölçə bilərlər.
Destinasiya marketinqi təşkilatları üçün maliyyələşdirmə çox önəmli bir
problemdir. Ən böyük marketinq təşkilatının büdcəsi belə böyük bir şirkətin
büdcəsinə çata bilmir.
Destinasiya brendləşməsinə müxtəlif nümunələr göstərilə bilər. Destinasiyalar
bəzən bir ölkə, əksərən bir şəhər və bəzən də kiçik yaşayış yerləri ola bilər. Ölkə
miqyasında brend destinasiyalara nümunə olaraq Yaponiya, Misir, Yeni Zellandiya
və Kuba, şəhər miqyasında Barselona, Paris, London, Vyana və Las Veqas kimi
böyük şəhərlər və kiçik miqyaslı destinasiyalara isə Phuket, Malta, Mikonos adası,
32
Alaçatı kimi müxtəlif ölkələrdəki kiçik və turist cəlb etmə potensialına sahib olan
turistik məkanlar göstərilə bilər [23, səh. 1337].
Məsələn, Paris aşiqlərin şəhəri kimi bir brend yaratmışdır. Eyfel qülləsi
dünyadakı milyonlarla cütlüyün romantik balayına və ya evlənmə təklifinə ev
sahibliyi edir. Əyləncə və qumar şəhəri olan Las Veqas qumarxanaları, əyləncə
məkanları və bahalı otelləriylə qumar və əyləncə sevənlər üçün bir brendə
çevrilmişdir [10, səh. 69].
2.1.2 Brendin destinasiya üçün əhəmiyyəti və faydaları
Brend keçmişə nəzərən bu gün daha da böyük əhəmiyyət qazanmışdır və
gələcəkdə də onun əhəmiyyəti artmağa davam edəcəkdir. Çünki brend rəqabətin
artdığı dövrdə müştərini əldə tutmaq, məhsulu fərqliləşdirirək rəqabətdən müdafiə
olunmaq və bununla da müəssisənin gələcəkdəki mənfəət potensialının davamlı
olmasını təmin etmək üçün ən vacib vasitədir.
Günümüzdə brend olmanın və ya brend sahibi olmanın dəyərini anlayan
müəssisələrin sayı da sürətlə artmaqdadır. Müəssisələr brendlərini bazara daxil etmək
üçün milyonlarla dollarlıq kapitallar qoyurlar. Keyfiyyətli bir məhsulu xarakterizə
edən bir brend bir müəssisənin sahib ola biləcəyi ən dəyərli varlıqlardan biridir. Bu
səbəbdən müəssisələr brend idarəetməsinə önəm verməli, brend yaratmağa lazımi
diqqəti göstərməli və brend yaradıldıqdan sonra onu sadəcə reklamlarla deyil, uzun
müddətli təqdimat strategiyaları ilə də mövqeləndirməlidir [18, səh. 56-59].
Bir bölgənin turistik bir brendə çevrilməsinin təmin edəcəyi faydalar
aşağıdakılardır [13, səh. 546]:
Turistin turistik bölgəni tanımasını və bənzər turistik bölgələrdən
fərqləndirməsini təmin edir.
Turizmin özəlliyi səbəbindən məhsulun satın alınmadan əvvəl baxılıb
yoxlanılmamasının yaradacağı riskləri azaldır.
Turistik bölgənin keyfiyyətinin simvolik göstəricisi kimi çıxış edir.
33
Brend bir bölgəyə bariz bir şəxsiyyət qazandırır və beləliklə də bazar
seqmentasiyası cəhdlərini asanlaşdırır.
Turistik bölgənin brendləşdirilməsi bölgəni təşkil edən məhsulların da
brendləşdirilməsi cəhdlərini asanlaşdırır
Koordinasiya və birləşmə cəhdlərinə yardım edir.
Turistin həm fiziki, həm də psixoloji olaraq məhsula doğru gəlməsini təmin
edir.
Brendin dayanıqlılıq xüsusiyyəti məhsul və ya xidmətlər dəyişsə də brendin
ömrünün daimi olmasını təmin edir.
Destinasiyaya təkrar gəlişlərə səbəb olur, bunu da müştərisi ilə arasında əlaqə
yaradaraq təmin edir.
2.1.3 Brendin növləri
Brendlər əsasən məhsul və xidmətin istehsal və bölüşdürülməsi ilə əlaqəli
brendlər və istifadəçiləri ilə əlaqəli brendlər olmaqla iki ayrı qrupda təsnif edilir [17,
səh. 70]:
1. İstifadəçiləri ilə əlaqəli brendlər
Fərdi brendlər
Bir brend fərdi və ya hüquqi şəxsə aid olar və o brendin təmin etdiyi hüquqlar
sadəcə bir şəxsə aid olarsa, o, fərdi brend olar.
Zəmanət brendləri
Brend sahibinin nəzarəti altında bir sıra müəssisə tərəfindən bu müəssisələrin
ortaq xüsusiyyətlərinə, istehsal üsullarına, coğrafi mənşələrinə və keyfiyyətinə
zəmanət verə bilən işarələrdir.
Ortaq brendlər
İstehsal və ya ticarət və ya xidmət müəssisələrindən yaranan bir qrup tərəfindən
istifadə edilən işarələrdir. Bu brendlər birdən çox müəssisənin adına qeydə alınmış
brendin hər bir sahibinin bütün brend üzərində brendin digər sahibləri ilə eyni
34
dərəcəli hüquqları ilə məhdud bir şəkildə lakin asılı olmadan haqq sahibi olduğu
brendlərdir.
2. İstehsal və Bölüşdürməyə İstiqamətlənmiş Brendlər
Fabrik brendləri
Bu tip brendlər məhsulun hansı müəssisədə istehsal edildiyini göstərir. Bu
brendlər sənayeçi və ya istehsalçı tərəfindən istifadə edilir.
Ticarət brendləri
Bu brendlər iusə məhsulun hansı müəssisə tərəfindən bazara təqdim ediliyini
göstərir. Yəni bir müəssisənin istehsalını və ya ticarətini həyata keçirdiyi məhsulların
başqa müəssisələrin məhsularından fərqləndirməsini təmin edən işarələrdir.
Xidmət brendləri
Bu tip brendlər bir təşəbbüs xidmətinin digər təşəbbüs xidmətindən
fərqləndirilməsi üçündür. Bu brendlər əsasən marketinq, nəqliyyat, bankçılıq və
turizm kimi sahələrdə geniş şəkildə istifadə edilir.
2.1.4 Brend sədaqəti
İstehlakçılar çox vaxt ehtiyaclarını qarşılamaq üçün satın alma qərarı
müddətində onlara bir status və ya şəxsiyyət qazandıracağı hissi ilə hərəkət edərək
müəyyən bir brendi seçirlər. Brend seçimində müvafiq brendlərin ehtiyacı qarşılayıb
qarşılamayacağı, sərf edilən vaxt və ödənişin qarşılığında fayda verib verməyəcəyi,
istehlakçının psixoloji ehtiyaclarına nə dərəcədə cavab verəcəyi barəsində risklər
götürülür. İstehlakçılar da bu riskləri minimuma endirmək üçün davamlı olaraq bir
brendi seçməyə meyilli olurlar. Bir brendin davamlı şəkildə seçilib satın alınması isə
brend sədaqəti anlayışını ortaya çıxarır.
Brend sədaqəti istehlakçının alternativ brendlər arasında müəyyən bir brendi
təsadüfi olmayan bir şəkildə satın alması və müəyyən zaman ərzində almağa davam
35
etməsi kimi brendə qarşı davranışla bağlı reaksiyası və brend haqqında qərar vermə
və brendi dəyərləndirmə kimi psixoloji bir müddətdir [18, səh. 87].
Destinasiyaya sədaqət ilə bağlı davranışla əlaqəli, mövqe ilə əlaqəli və qarışıq
yanaşmalar vardır. Davranışla əlaqəli sədaqət turistlərin istehlak davranışına
(təkrarlanan ziyarət) fokuslanır. Mövqe ilə əlaqəli sədaqət turistlərin destinasiyaya
olan psixoloji baxışını (destinasiyanı təkrar ziyarət etmə niyəti və ya digər potensial
turistlərə tövsiyə etmə) ifadə edir. Həm davranışla əlaqəli, həm də mövqe ilə əlaqəli
yanaşmanın birləşməsi olan qarışıq yanaşma isə turistlərin sədaqətini ən doğru
şəkildə təmsil edir. Bu zaman destinasiya brendinə sədaqət turistləri müəyyən bir
destinasiyanı təkrar ziyarət etməyə təşviq edən duyğu və davranışların bütünü olaraq
müəyyən edilir [5, səh. 10].
Təkrarlanan ziyarətlər əksər destinasiyalarda gələn turist sayının yarısından
çoxunu təşkil etdiyi üçün son dərəcə önəmlidir. Turistlərin bir destinasiyanı təkrar
ziyarət etmə qərarı almasında effektiv olan 5 faktor aşağıdakılardır [15, səh. 25]:
Fərqli bir destinasiya seçimi zamanı meydana gələ biləcək mümkün narazılıq
təcrübəsini azaltma istəyi
Ziyarətçilərin destinasiyada özlərinə bənzəyən insanları görə biləcəklərinə dair
inancları
Destinasiya ilə emosional əlaqə
Daha əvvəlki ziyarətlər zamanı destinasiyanın sınaqdan keçirilməmiş
hissələrini kəşf etmə arzusu
Destinasiyada yaşanan tərübələrin ziyarətçilərin gözləntilərini qarşıladığını
özləri üçün önəmli olan digər şəxslərə göstərmə istəyi
2.2 Destinasiya marketinqinin ünsürü kimi imic
Destinasiya marketinqində əsas faktor olaraq qəbul edilən imic son illərdə
turizm araşdırmaları üçün ən önəmli mövzulardan birinə çevrilmişdir. Tətil qərarı ilə
bağlı bir destinasiya imicinin dəyərləndirici özəlliklərini anlama destinasiya
36
marketinqi çərçivəsində böyük əhəmiyyət daşıyır. Bu səbəbdən də destinasiya imici
müəyyən bir turist bazarının destinasiya haqqında qəbul etdiyi imic kimi izah edilə
bilər. Destinasiya marketoloqları tərəfindən bu imicin doğru şəkildə qəbul edilməsi
də istehlakçıların düşüncələri qədər önəmlidir [17, səh. 45].
2.2.1 Destinasiya imici
Turistik məhsulun tamamlayıcı xüsusiyyətlərindən biri də bu turistik məhsulun
və ya destinasiyanın bölgə miqyasında, milli və beynəlxalq miqyasdakı imicidir.
İmicin lüğəvi mənası zehni bir konsepsiyanı, qavrayışı və ya düşüncəni ifadə edir və
hər hansı bir şey ilə bağlı duyğular şəklində izah olunur [25, səh. 55].
İmiclə bağlı müxtəlif təriflər vardır. Aakerə görə imic istehlakçıların bir
müəssisə barədə sahib olduqları bütün təcrübə, təəssürat, inanc, duyğu və
məlumatlardır. Nandana görə isə imic istehlakçının bir brend barəsindəki qavrayışları
və bir müəssisə barəsində sahib olduqları məlumat və inanclardır.Yaxşı bir imic
müəssisələr üçün ən önəmli varlıqdır. Bir sıra araşdırmaçılar müsbət imicin
müəssisələr üçün üstünlüklər yaratdığını vurğulayırlar. Müsbət imicə sahib olan
şirkətlər intensiv rəqabət zamanı rəqiblərinə görə daha çox üstünlük sahibi olurlar.
Bundan əlavə müsbət imicə sahib olan müəssisələr daha çox istehlakçını cəlb edə
bilir və daha yüksək qiymətə məhsul sata bilirlər [31, səh. 367].
Fakeye və Kromptona görə səyahət destinasiyasının imici konsepsiyası budur ki,
imiclər son dərəcə önəmlidir çünki onlar ərazinin təsvirini potensial turistlərin
düşüncəsinə yerləşdirir və onların destinasiyaya gəlməzdən əvvəl onun barədə fikir
sahibi olmalarını təmin edir [36, səh. 7].
Digər müəlliflər isə imici insanların destinasiya ilə assosiasiya etdikləri bütün
inanc, ideya və təəssüratların cəmi kimi müəyyən edirlər [40, səh. 307].
Destinasiya imici iki yerə bölünür: koqnitiv imic və emosional imic. Koqnitiv imicin
bir şəxsin destinasiya haqqında sahib olduğu məlumat və ya inancları ifadə etdiyi
37
halda, emosional imic bir şəxsin destinasiyaya olan duyğularını və hiss etdiklərini
ifadə edir [31, səh. 368].
2.2.2 İmicin yaradılması və ona təsir göstərən amillər
Koqnitiv prosesin nəticəsində turist destinasiyasının imici müxtəlif məlumat
mənbələrindən yaranır (istinad qrupları, qrupa üzvlük, media və s.). Buna görə də hər
bir insan destinasiyada olmadan (öz beynində) istənilən destinasiyanın imicini yarada
bilər [40, səh. 308].
Destinasiya imicinin üç mərhələli bir müddətdən ibarət olduğu göstərilir. Bunlar
təbii, induksiya edilmiş və qarışıq imicdir. Təbii imic marketinq olmadıqda ümumi
tarixi məlumatlara və ya xəbərlərə əsasən yaranan imicdir. İnduksiya edilmiş imic
destinasiya marketinq materiallarının təqdim edilməsi zamanı yaranır. Qarışıq imic
isə destinasiyaya ziyarət nəticəsində yaranan imic növüdür [19, səh. 175].
Qann müxtəlif məlumat mənbələrinin təsirlərini və destinasiya imici üzərindəki
rollarını bir konseptə çevirərək destinasiya imici yaradılması dövrünü incələdiyi
yeddi mərhələli bir səyahət təcrübəsi modelini yaratmışdır. İlk öncə təbii imic media
(xəbər bülletenləri, dərgilər, kitablar, filmlər), təhsil və ailə və ya dostların
düşüncələri kimi turistik və reklam məqsədli olmayan məlumatlar vasitəsilə ortaya
çıxır. İkinci mərhələdə səyahət bröşüraları, səyahət agentlikləri və bələdçi kitabçaları
kimi ticarət məqsədli məlumatlar destinasiya ilə bağlı təbii imici dəyişir və induksiya
edilmiş imic yaranır. Üçüncü mərhələ pul, zaman və digər məhdudiyyətlər
çərçivəsində əldə edilən imicə əsaslanaraq səyahət qərarının verilməsi və dördüncü
mərhələ isə destinasiyaya səyahət edilməsi və mənzərə, rəhbərlik, yol işarələri ilə
imicə təsir göstərilməsindən ibarətdir. Nəhayət sonuncu mərhələ olan beşinci
mərhələdə isə destinasiyada gecələmə və fəaliyyətlər vasitəsilə fərdi sınaqdan
keçirmə ilə imicin dəyişikliyə məruz qalması və dəyişdirilmiş/induksiya edilmiş
imicin yaranması baş verir. Altıncı mərhələ dönüş səfəri ilə təcrübənin yol yoldaşları
38
ilə dəyərləndirilməsi, müzakirə edilməsi, yeddinci mərhələ isə səyahət sonrası
dəyərləndirmələr ilə toplanan yeni fikirlərdən ibarətdir [19, səh. 43].
İmicin yaradılmasına təsir göstərən amillər iki cürdür: xarici və daxili amillər.
Xarici amillərə destinasiyanın təbii və mədəni cazibəsi, siyasi, iqtisadi və texnoloji
ətraf mühit, məhsul və xidmətlərin keyfiyyəti, səyahət təcrübəsi zamanı
məmnuniyyət, vasitəçilər, turizm destinasiyasında məlumat, sosial marketinq
(ağızdan-ağıza, telefon zəngləri ilə), hava, brendin mövcudluğu, media və internet,
marketinq fəaliyyətləri və reklamçılıq, açıq məktub və səyahət broşüraları, filmlər və
tədbirlər misal göstərilə bilər. Daxili amillər isə coğrafi mənşə, sosial və mədəni ətraf
mühit, xarakter, motivasiya və gözlənti, şəxsi hisslər (müsbət və ya mənfi), qəbul
edilən risklər, destinasiya ilə tanışlıq, destinasiyada daha əvvəli təcrübə, digər
destinasiyalardakı əvvəlki səyahət təcrübələri ilə müqayisə və məlumat
çatışmazlığıdır [36, səh. 7].
Dostları ilə paylaş: |