Beynəlxalq maliyyə böhranı şəraitində korperativ idarəetmə sisteminin

Cədvəl 3.1.1. 
Korporativ idarəetmenin təkmilləsdirilməsi üçün prioritetler (%) 
Mənbə:http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/0f7b83804ad2fb438fcdbfb94e6f4d75/bank+_az.pd

---

64 
f?MOD=AJPERES. s.26 
Sorğu edilmiş bankların təxminən yarısı (on beşi və ya 44.1%-i) bildirmişdir
ki, onlarda müşahide şurasi və ya səhmdarlarin illik ümumi yığıncağı tərəfindən 
təsdiq edilmiş rəsmi korporativ idarəetmənin təkmilləşdirilməsi planı vardır. 
Respondentlərin 52.9%-i müşahidə şurası komitələrinin yaradılmasını korporativ 
idarəetmənin təkmilləşdirilməsi yolunda növbəti addım hesab etdiklərini 
bildirmişdir; lakin bu komitələrin yaradılması Banklar Haqqında Azərbaycan 
Respublikasının Qanunu və Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankıniın 
“Banklarda Korporrativ İdarəetme Standartlarınin Tətbiqi Qaydalari” ilə tələb 
edilir. Müşahide şurasi üzvlərine təlimlərin aparılmasi və MHBS-ın tətbiqi başqa 
vacib prioritet sahelər kimi qeyd edilmişdirlər. 
Bankların böyük əksəriyyəti (94.1%) korporativ idarəetmə məsələləri üzrə 
məsləhət və ya treninq əldə etmək istəyini bildirmişdir. Banklar xüsusilə müşahidə 
şurasının səmərəli fəaliyyətinə (52.9%), korporativ sənədlərin təkmilləşdirilməsinə 
(35.3%) və məlumatların açıqlanmasına (32.4%) dair təlimlərin keçirilməsində 
maraqlf olduqlarinı qeyd etmislər. Onlar səhmdarlarin maraglarinın mühafizəsi 
mövzusunda təlimlerin keçirilməlində az maraqlı olduqlarını (17.6%) bildirmişlər. 
Respondentlərin böyük əksəriyyəti (88.2%) özlərinin korporativ idarəetmə 
təcrübələrinin qiymətləndirilməsini həyata keçirmək istədiklərini bildirmişdirlər. 
Bankların demək olar ki hamısının təlimlərin keçirilməsində maraqlı 
olmasına baxmayaraq, sorğu edilmiş bankların yalnız on dördü (41.2%) korporativ 
idarəetmə məsələlərinə dair kənar məsləhətçilərin xidmətlərindən istifadə etmişlər. 
Diqqəti cəlb edən məqam ondan ibarətdir ki, eyni sayda bankaa yazılı formada 
korporativ idarəetmenin təkmilləsdirilməsi planı mövcud olmaqdadır. 
Məsləhətçilər, öz-özlüyündə, banklara qanunvericılikdəki ən son 
dəyisikliklərə üygunlaşmağa kömək etmək üçün cəlb olunmuş və onların 
xidmətləri bankların hüquqi strukturuna istiqamətlənir. Məsələn, ən çox rast 
gəlinən xidmətlər qanunvericiliyin yeni tələblərinə uyğun olmaq üçün banklara 
əsasnamələrin və siyasətlərin, (26.5%) və strateji planların (26.5%) hazırlanmasın- 

---

65 
da köməklik göstərilməsilə bağlıdır. Məsləhətçilərin göstərdikləri digər əsas 
xidmətlər qiymətli kağızların buraxılması (20.6%), i illik hesabatın hazırlanması 
(17.6%), səhmdarların illik ümumi yığıncağının keçirilməsi (11.8%) və müxtəlif 
investisiya məsələləri (8.8%) ilə bağlıdır. 
Bankların əksəriyyəti özlərinin korporativ idarəetməsini ümumilikdə bank 
sektorunun korporativ idarəetməsinə və qanunvericiliyə verdikləri qiymətdən xeyli 
yüksək qiymətləndirirlər. 
Bundan başqa, banklar korporativ idarəetmənin faydasını səhmdarların və 
digər maraqlı tərəflərin hüquqlarının müdafiəsi kimi başa düşməkdən daha çox 
əməliyyat səmərəliliyi nöqteyi nəzərdən qiymətləndirirlər. 
Ümumiyyətlə, banklar qabaqcıl korporativ idarəemənin tətbiqinə şərait 
yaradan müvafiq sənədlərə malikdir. Lakin bir çox sorğu edilmiş banklarda 
qabaqcıl korporativ idarəetmə təcrübəsi ya inkişaf prosesindədir, ya da 
ümumiyyətlə mövcud deyildir. Sevindirici hal ondan ibarətdir ki, bankların 
əksəriyyəti korporativ idarəetməni təkmilləsdirmək arzusunda olduqlarinı bildirmiş 
və komitələrin yaradılmasını, habelə təlimlərin keçirilməsini buna nail olmaq üçün 
əsas vasitə hesab etdiklərini bəyan etmişdir. Bu səbəbdən, banklar formaya 
(komitələrin yaradılmasına) xüsusi diqqət yetirsələr də, (korporativ idarəetmə 
məsələləri 
üzrə 
təlimlərin 
keçirilməsi 
vasitəsilə) 
faktiki 
təcrübənin 
təkmilləşdirilməsinin zəruriliyini də qəbul edirlər.(41) 
Qabaqcıl korporativ idarəetmə təcrübələrinə əsasən, müşahidə şurası şirkətin 
strategiyasını hazırlamalı, korporativ dəyərləri təsdiq etməli, yüksək menecment 
üçün yoxlama və tarazlaşdırma sistemini təklif etməli və təşkilat üzrə açıq-aydın 
vəzifə və səlahiyyətlərin bölgüsunü təmin etmelidir. Müşahidə şurasi habelə 
maliyyə hesabatlılıgı və məlumatlarin bildirilməsi də daxil edilməklə, müxtəlif 
qaydalara uyğunlugu temin etməlidir. 
“Banklar Haqqinda Qanuna” əsasen banklarda iki pilləli idarəçilik sistemi 
olmalidır. Belə fərz edilir ki, bankın müşahide şurası idarə heyetinə nəzarət edir, 
idare heyəti isə özlüyündə bankin gündəlik fəaliyyetini icra edir. Bununla yanaşı, 
əksər bankin müşahidə şurasi AMB-nın “Banklarda Korporativ İdarəetmə 

---

66 
Standartlarinın Tətbiqi Qaydaları”ni onlara bankın gündəlik işində iştirak etmək 
hüqüqunun verilməsi şəklində yozmusdurlar. Dogurdan da, sorğu-sual zamani 
aydın oldu ki, təcrübədə banklarin müşahide şurası banka nəzaret etmək əvəzinə 
bankın idarəsini təşkil edir.(41) 
Əksər banklar qanunvericiliyin müşahidə şurasının vəzifə və səlahiyyətləri 
ilə bağlı minimum korporativ idarəetmə tələblərinə riayət edir, o cümlədən 
“Banklar Haqqında Qanun” və AMB-nın “Banklarda Korporativ İdarəetmə 
Standartlarının Tətbiqi Qaydaları”nda nəzərdə tutulmuş strategiyanın hazırlanması 
(70.6%) və əsasnamələrin təsdiqi (55.9%) kimi vəzifələri icra edir