Bilimlendiriw ministrligi
-keste Eki rayon diyхan bazarında bir ayda satılǵan «х» hám «u» azıq-awqat
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
11.5-keste
Eki rayon diyхan bazarında bir ayda satılǵan «х» hám «u» azıq-awqat óniminiń muǵdarı hám bahası Ónim túrleri A rayon V rayon walayat Satıldı (m) 1 kg ónim bahası (mıń sum) Satıldı (m) 1 kg ónim bahası (mıń sum) Satıldı (m) 1 kg ónim bahası (mıń sum) q A p A q B p B q C p C «Х» 25 15 30 13 500 14 «U» 15 11 40 9 450 10 «A» rayonda «B» rayonǵa qaraǵanda Х hám U ónimlerindegi ortasha baha qanday dárejede bolǵan? Bul sorawǵa juwap beriw ushın bahanıń ulıwma territoriyalıq indeksti tómendegishe esaplaymız: 𝐼 𝑝̅ = ∑ 𝑝 𝐴 𝑞 𝐴 ∑ 𝑝 𝐵 𝑞 𝐴 = 15 ∙ 25 + 11 ∙ 15 13 ∙ 25 + 9 ∙ 15 = 375 + 165 325 + 135 = 540 460 = 1,174 𝑦𝑎𝑘𝑖 117,4% Demek, «A» rayonda satılǵan Х hám U ónimleriniń ortasha bahası «B» rayondaǵıǵa qaraǵanda 17,4 % ke joqarı eken. «B» rayondaǵı ortasha baha «A» rayondaǵıǵa qaraǵanda qanday dárejede? Bul sorawǵa juwap tabıw ushın tómendegi kórinistegi bahanıń ulıwma territoriyalıq indeksin esaplaymız: 𝐼 𝑝 = ∑ 𝑝 𝐵 𝑞 𝐵 ∑ 𝑝 𝐴 𝑞 𝐵 = 13 ∙ 30 + 9 ∙ 40 15 ∙ 30 + 11 ∙ 40 = 750 890 = 0,843 𝑦𝑎𝑘𝑖 84,3% «B» rayonda Х hám U ónimlerindegi baha «A» rayondaǵıǵa qaraǵanda 15,7 % ke tómen. Solay etip, birinshi indeksti salıstırıw bazası etip «B» rayondaǵı ortasha baha, salmaq wazıypasın orınlaw ushın bolsa «A» rayonındaǵı ónim kólemi qabıl etip alındı. Ekinshi jaǵdayda bolsa, kerisinshe. 202 Ayrım jaǵdaylarda territoriyalıq indeslerdi esaplawda salmaq wazıypasın orınlaw ushın ulıwma territoriya (walayat, respublika) ǵa baylanıslı bolǵan ortashalarda qollanıladı: 𝐼 𝑝𝑇 = ∑ 𝑝 𝐴 𝑞 ∑ 𝑝 𝐵 𝑞 ; Bul jerde: p A hám p B –hár qıylı rayonlarda birdey ónimniń bahası; q –walayat , respublikada satılǵan usı túrdegi ónimniń muǵdarı. Joqarıdaǵı mısallarımızda: 𝐼 𝑝𝑇 = ∑ 𝑝 𝐴 𝑞 ∑ 𝑝 𝐵 𝑞 = 15 ∙ 500 + 11 ∙ 450 13 ∙ 500 + 9 ∙ 450 = 12450 10550 = 1,180 𝑦𝑎𝑘𝑖 118,0% Walayatda satılǵan ónim muǵdarın salmaq sıpatında qabıllanǵanda «A» rayondaǵı ónim bahası «B» rayondaǵıǵa qaraǵanda 0 0 4 , 17 ke emes, 0 0 18 ke joqarı bolǵan. Territoriyalıq indekslerdi esaplawda salmaq wazıypasın bahanıń ortasha dárejesi de orınlawı múmkin: 𝐼 𝑞 = ∑ 𝑞 𝐴 𝑝̅ 𝑖 ∑ 𝑞 𝐵 𝑝̅ 𝑖 ; Bul jerde: I q – islep shıǵarılǵan ónimlerdiń tábiyiy muǵdarı yaki tovar oborot indeksi; q A hám q B – salıstırılıp atırǵan obyektlerde islep shıǵarılǵan ónim muǵdarları; 𝑝̅ 𝑖 – ortasha baha (𝑝̅ 𝐴 = ∑ 𝑞 𝐴 𝑝 𝐴 ∑ 𝑞 𝐴 ) Mısalımızda: 𝑝̅ 𝐴 = ∑ 𝑞 𝐴 𝑝 𝐴 ∑ 𝑞 𝐴 = 25 ∙ 15 + 15 ∙ 11 25 + 15 = 540 40 = 13,5 𝑚𝚤ń 𝑠𝑢𝑚 𝑝̅ 𝐵 = ∑ 𝑞 𝐵 𝑝 𝐵 𝑞 𝐵 = 30 ∙ 13 + 40 ∙ 9 30 + 40 = 750 70 = 10,7 𝑚𝚤ń 𝑠𝑢𝑚 𝐼 𝑝 = ∑ 𝑞 𝐴 𝑝̅ 𝐴 ∑ 𝑞 𝐵 𝑝̅ 𝐵 = 25 ∙ 13,5 + 15 ∙ 10,7 30 ∙ 13,5 + 40 ∙ 10,7 = 498 833 = 0,598 𝑦𝑎𝑘𝑖 59,8% 203 Demek, «A» rayonda «B» rayonǵa qaraǵanda X hám Y ónimleri 40,2 % kem islep shıǵarılǵan. Ayırım jaǵdaylarda salmaq wazıypasın orınlaw ushın optimal struktura salıstırma muǵdarları da qabıl etip alınıwı múmkin. Máselen, eki rayonda paхta zúráátliligi salıstırılıp atırǵan bolsa, onda salmaq ushın qaysı bir rayonda zúráátlilik joqarı bolsa, sol rayondaǵı egin maydanı strukturasın qabıllaw maqsetke muwapıq. Solay etip, ulıwma territoriyalıq indeksler esaplanıp atırǵanda olardaǵı salmaq máselesi qoyılǵan maqset hám wazıypalarǵa qarap sheshiledi. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|