Bilimlendiriw ministrligi

11.3-keste 
Ózgermeli hám turaqlı dúzilisli hámde strukturalıq jıljıwlar indekslerin 
esaplaw tártibi 
ónim
ler
ónim
birlig
i 
sa
rpla
nǵa
n 
jum
ıs kún
i 
wa
qıt
birlig
inde 
isl
ep 
shıǵar
ıl
ǵa
n 
ónim
(da
na
) 
S
arpla
n
jum
ıs
kúnler
ini
ń 
sa
lm
aǵı
Ónimlerdiń 
salmaǵı 
t
0
 
t
1
 

0
 

1
d
T0
 
d
T1
d
q1
d
q1
A 
0,80 
0,70 
1,25 
1,43 
33,2 
34,5 
39,0 
43,6 
B 
1,13 
1,10 
0,88 
0,91 
39,8 
38,6 
32,9 
31,0 
V 
0,90 
0,93 
1,11 
1,07 
27,0 
26,9 
28,1 
25,4 
𝑎) 𝐼
𝑡𝑢𝑟𝑎𝑞𝑙𝚤
𝑑ú𝑧𝑖𝑙𝑖𝑠𝑙𝑖
=
𝜗̅
1
𝜗̅
0
=
∑ 𝜗
1
𝑑
𝑇
1
∑ 𝜗
0
𝑑
𝑇
0
=
1,43 ∙ 34,5 + 0,91 ∙ 38,6 + 1,07 ∙ 26.9
1,25 ∙ 33,2 + 0,88 ∙ 39,8 + 1,11 ∙ 27,0
=
113,2
106,5
= 1,063 𝑦𝑎𝑘𝑖 106,3%

---

199 
𝑏) 
𝐼
ó𝑧𝑔𝑒𝑟𝑚𝑒𝑠
𝑑ú𝑧𝑖𝑙𝑖𝑠𝑙𝑖
=
∑
𝜗
1
𝑑
𝑇
1
∑
𝜗
0
𝑑
𝑇
1
=
113,2
1,25 ∙ 33,2 + 0,88 ∙ 38,6 + 1,11 ∙ 26,9
=
113,2
105,4
= 1,074 𝑦𝑎𝑘𝑖 107,4%
𝑣) 𝐼
𝑠𝑡𝑟𝑢𝑘𝑡𝑢𝑟𝑎𝑙
′
𝑞
𝑑ú𝑧𝑖𝑙𝑖𝑠𝑖
=
∑ 𝜗
1
𝑑
𝑇
1
∑ 𝜗
0
𝑑
𝑇
0
=
105,4
106,5
= 0,9897 𝑦𝑎𝑘𝑖 98,97%
Miynet ónimdarlıǵı ortasha 6,3% ke artqan. Nátiyjede 6,6 mıń dana ónim 
artıqsha óndirilgen. Sonıń ishinde, 7,4% yaki 7,8 mıń danası ortasha kúnlik miynet 
ónimdarlıǵıınıń ósiwi esabınan ósken. Biraq sarplanǵan miynet dúzilmesinde 
payda bolǵan jıljıwlar esabınan miynet ónimdarlıǵı 0,1 procentke páseygen. 
Nátiyjede 0,7 mıń dana ónim islep shıǵarılmaǵan. 
Oylayıq, 11.2-kestede túrli ónimler emes, bálki birdey ónim 3 zavodta islep 
shıǵarılǵan bolsın. Solar tiykarında qosımsha kestede ónimler salmaǵın anıqlap, 
miynet ónimdarlıǵınıń keri kórsetkishlerin esaplaymız: 
𝑎) 𝐼
𝑡
=
𝑡̅
0
𝑡̅
1
=
∑ 𝑡
1
𝑑
0
∑ 𝑡
1
𝑑
𝑞
1
=
0,80 ∙ 39,0 + 1,13 ∙ 32,9 + 0,90 ∙ 28,1
0,70 ∙ 43,6 + 1,10 ∙ 31,0 + 0,93 ∙ 25,4
=
93,7
88,1
= 1,063 𝑦𝑎𝑘𝑖 106,3%
 
YAǵnıy ortasha kúnlik miynet ónimdarlıǵı (yaǵnıy miynet talapshańlıq) 6,3 
procentke asqan. Nátiyjede ónim birligine sarplanǵan miynet 5,5 jumıs- kúnine 
tejelgen: 
𝑏) 𝐼
𝑡 ó𝑧𝑔𝑒𝑟𝑚𝑒𝑠
𝑡á𝑟𝑡𝑖𝑝𝑙𝑖
=
∑ 𝑡
0
𝑑
𝑞
1
∑ 𝑡
1
𝑑
𝑞
1
=
0,80 ∙ 43,6 + 1,13 ∙ 31,0 + 0,90 ∙ 25,4
88,1
=
92,8
88,1
= 1,054 𝑦𝑎𝑘𝑖 105,3%
yaǵnıy ayrım zavodlarda miynet talapshańlıq dárejesiniń páseygenligi 
sebepli ortasha kúnlik miynet ónimdarlıǵı 5,3 % ke asqan. Nátiyjede ónim birligine 
sarplanǵan miynet 4,7 jumıs-kúnine tejelgen: 
𝐼
𝑡
=
∑ 𝑡
0
𝑑
𝑞
0
∑ 𝑡
0
𝑑
𝑞
1
=
93,7
92,8
= 1,0097 𝑦𝑎𝑘𝑖 100,97%

---

200 
YAǵnıy ónim dúzilmesindegi jıljıwlar miynet ónimdarlıǵı dárejesin 0,97 % 
ke joqarılıwǵa alıp keldi. Nátiyjede ónim birligene sarplanǵan miynet 0,9 jumıs-
kúnine kemeygen. 
11.5. Territoriyalıq indeksler 
Quramalı ekonomiqalıq hádiyselerdiń territoriyalar (kárхana, shólkem, 
walayat, mámleket) boyınsha esaplanǵan kórsetkishler qatnası statistikada 
territoriyalıq indeksler dep júritiledi. Bul indeksler de individual hám agregat 
kóriniste bolıwı múmkin. Individual territoriyalıq indekslerdiń salıstırmalı 
muǵdarlarına uqsas bolıp, kórsetkishtiń (máselen, bahanıń, ónimniń ózine túser 
bahasın, miynet ónimdarlıǵın h.t.b) waqıt boyınsha ózgerisin emes, bálki 
territoriyalar boyınsha bolǵan qatnastı хarakterleydi (11.4-keste).
11.4-keste 
Bólek territoriyalıq indekslerdi esaplaw tártibi 
T\N 
Indeks túrleri 
Territoriya 
Bólek territoriyalıq 
indeksler 
A 
B 
1
Baha indeksi 
p
A
 
p
B
 
𝑖
𝑝
=
𝑝
𝐴
𝑝
𝐵
; 𝑖
𝑝
𝑝
𝐵
𝑝
𝐴
2
Ózine túser baha indeksi 
c
A
 
c
B
 
𝑖
𝑐
=
𝑐
𝐴
𝑐
𝐵
; 𝑖
𝑐
=
𝑐
𝐵
𝑐
𝐴
3
Sarplanǵan waqıt indeksi 
t
A
 
t
B
 
𝑖
𝑡
=
𝑡
𝐴
𝑡
𝐵
; 𝑖
𝑡
=
𝑡
𝐵
𝑡
𝐴
4
Miynet ónimdarlıǵı indeksi 
hám 
v
B
 
𝑖
𝑣
=
𝑣
𝐴
𝑣
𝐵
; 𝑖
𝑣
=
𝑣
𝐵
𝑣
𝐴
;
5
Fondlar qaytımlılıǵı indeksi 
f
A
 
f
B
 
𝑖
𝑓
=
𝑓
𝐴
𝑓
𝐵
; 𝑖
𝑓
=
𝑓
𝐵
𝑓
𝐴
6
Jumsalǵan shiyki zat indeksi 
(materialoemkost) 
m
A
 
m
B
 
𝑖
𝑚
=
𝑚
𝐴
𝑚
𝐵
; 𝑖
𝑚
=
𝑚
𝐵
𝑚
𝐴
;
Kórinip turıptı, bul indekslerdi esaplawda hesh qanday qıyınshılıqlarǵa dus 
kelmeymiz. Sebebi bul jerde salmaq máselesin anıqlawdıń zárúrligi joq. 
Ulıwma territoriyalıq indekslerdi esaplaw processinde salmaq máselesin 
anıqlawda bir az qıyınshılıqlarǵa duslasamız. Bul jerde baza hám salmaq sıpatında 

---

201 
qaysı bir obyektti tańlaw durıslıǵın anıqlaw júdá áhmiyetli bolıp esaplanadı. Bul 
álbette birinshi gezekte baqlaw aldına qoyılǵan maqset hám uazıypalarǵa qarap 
sheshiledi. Máselen, eki rayonnıń diyхan bazarında satılǵan tovarlar bahasın 
salıstırsaq, qaysı bir rayonda satılǵan tovar muǵdarların salmaq túrinde qabıllaw 
durıs boladı degen soraw tuwıladı.