natijalarining o ‘rtacha arifmetik miqdori bilan belgilanadi.
B og‘lanu vch an lik - beton qorishmasining tashqi fizik-m exanik
omillar ta’sirida qatlamlanmaslik xususiyatidir.
Beton qorishmasining qatlamlanishi beton strukturasining buzilishiga
va xossalarining yomonlashishiga sabab bo‘ladi. Uni oshirish uchun
tarkibini to‘g ‘ri tanlash zarur. Beton tarkibida sement miqdorining ko‘p
boMishi, suv miqdorining kamayishi qorishmaning qatlamlanishini keskin
pasaytiradi. Beton qorishm asining qulay joylanuvchanligi - uning tarkibidagi
suvning m iqdoriga bevosita bogMiq boMadi. Beton qorishm asiga
qo‘shilgan suv sement gidratatsiyasi va toMdirgichlar yuzasini hoMlash
uchun sarf boMadi. Beton qorishmasini qorish, jarayonlami hisobga olib,
suv miqdori ko‘paytiriladi. Mayda va yirik toMdirgichlar miqdori muayyan
mutanosiblikda belgilanmasa, beton qorishmasining suvga boMgan talabi
oshib ketadi. Betonning asosiy xossalari o ‘zgarmas boMishi uchun suv-
sement nisbati ham o ‘zgarmas boMishi kerak.
Odatda, 1 m3 beton qorishm asi tayyorlash uchun, sement sarfi
200-400 kg/m3 boMganda sarflanayotgan suvning miqdori betonning
markasiga mos ravishda o ‘zgarmas boMadi. Shuning uchun beton tarkibi
hisoblanayotganda suvning miqdorini sementning miqdoriga nisbatan
aw aldan tayyorlangan jadval yoki grafiklar yordamida toMdiruvchilaming
turi va fraksiyasini hisobga olgan holda tanlanadi (6.2-rasm).
79
f
6.2-rasm. Portland sement, o ‘rtacha yiriklikdagi qum va shag‘al asosidagi og‘ir beton uchun suv sarfi: a) harakatchan qorishmalar; b) bikr qorishmalar; shag'al
