7
H
OH
H
OH
H
HOCH
2
O
H
α-d-dezoksiriboza
H
H
OH
OH
OH
H
HOCH
2
O
H
α-d-riboza
H
Pentozalar. Pentozalar
5
10
5
O
H
C
tərkibində
beş karbon atomu saxlayan
monosaxaridlərdir. Bunlar da aldopentozalara və ketopentozalara bölünür. Sonun-
culara pentulozalar da deyilir. Bu da keton qrupu saxlayan monosaxaridlərdə “
oza”
şəkilçisinin “
uloza” ilə əvəz edilməsindən yaranır.
Aldopentozaların nümayəndələrindən arabinozanı, ribozanı, dezoksiribozanı,
ksilozanı və s.-ni göstərmək olar.
Molekul formullarına görə
d-riboza,
d-ksiloza və
l-arabinoza bir-birindən
fərqlənir. Dezoksiribozaya ikinci karbon atomuna birləşən hidroksil qrupu hidro-
gen atomu ilə əvəz edilmiş riboza kimi baxmaq olar.
Pentozaların keto-formalarına ribuloza, ksiluloza və başqaları aiddir.
Aldo-və ketopentozalarda heksozalarda olduğu
kimi asiklik və tsiklik
formalarda müvafiq proyeksiya və konformasiyalarda təsadüf edilir.
Pentozalar sərbəst və birləşmiş formalarda ən çox bitkilərdə və nisbətən az
insanda, heyvanlarda (riboza, dezoksiriboza) olur.
Arabinoza polisaxaridlərdən olan arabanların, ksiloza ksilanların tərkibini
təşkil edir.
O
C
│ H
H─C─OH
│
HO─C─H
│
HO─C─H
│
CH
2
OH
L-Arabinoza
O
C
│ H
H─C─OH
│
H─C─OH
│
H─C─OH
│
CH
2
OH
D-Riboza
CH
2
OH
│
C═ O
│
H─C─OH
│
H─C─OH
│
CH
2
OH
D-Ribuloza
CH
2
OH
│
C═ O
│
H─C─OH
│
HO─C─H
│
CH
2
OH
L-Ksiluloza
downloaded from KitabYurdu.org
8
Monosaxaridlərin bioloji cəhətdən çox əhəmiyyətlisi heksozalar və
pentozalardır.
Dostları ilə paylaş: