gipofunksiyasi sharoitida o‗sish susayib
pakanalik (karlik)
kasaliga
duchor
bo‗ladi. Bunda ruhiy rivojlanish izdan chiqmaydi, shuning uchun uni ―aqlli
pakana‖ kasallik deb yuritiladi.
Yosh davrda bezning
giperfunksiya natijasida
suyaklarning o‗ta o‗sib ketishi, ayniqsa, oyoq-qo‗l suyaklarida kuzatilib, u o‗ta
novcha (gigantizm) bo‗lib ketishiga sababchi bo‗ladi. 30-40 yoshga kirgan
odamlarda esa, akromegaliyaga tavsifli qator kasalliklarga olib keladi. Bunda ba‘zi
suyaklar juda ham o‗sib ketib, tilning katta bo‗lib ketishi kuzatiladi.
2. Adrenokortikotrop gormon (AKTG, kortikotropin) buyrakusti bezlari
faoliyatini stimullaydi. Bu buyrakusti bezining po‗stloq kismida hujayra
elementlarining o‗sishiga yordam beradi va kortikotseroid gormonlarning hosil
bo‗lishini kuchaytiradi. Bu gormon karbonsuv almashinuviga ta‘sir qiladi,
masalan, nokarbonsuv komponentlardan shakar hosil bo‗lishiga ta‘sir etadi.
3. Laktogen gormon (luteotrop gormon - LTG, prolaktin) sariq tana
faoliyatini ta‘minlaydi, homiladorlikning saqlanishiga yordam beradi va sut bezlari
faoliyatini stimullaydi.
4.
Tireotrop gormon (TG, tireotropin) qalqonsimon bez gormonlari
sintezini va ularning qon oqimiga o‗tishini ta‘minlaydi. Qalqonsimon bez
gormonlarini qondagi miqdorini oshiradi, tireotropinning qondagi miqdorini
kamaytiradi, aksincha, qalqonsimon bez gormonlarining qondagi miqdori
kamayishini, tireotropinning ajralishini stimullaydi.
5. Follikula stimullovchi gormon (FSG) follikulaning yetilishini stimullaydi
va spermatogenezni tezlashtiradi.
225
6. Interstitsial hujayralarni stimulyalovchi gormon (ICG) tuxumdonlar va
urug‗donlarning interstitsial hujayralarida jinsiy gormonlar hosil bo‗lishini
stimullaydi, ovulatsiyani keltirib chiqaradi va sariq tananing shakllanishiga ta‘sir
qiladi.
