Biokimyo va molekulyar

4-rasm. Peptidlar nomenklaturasi. 
Vodorod bog`lar 
Oqsil molekulalarining ayrim qismlari va polipeptid zanjirlar bir -biri 
bilan vodorod bog`lar orqali ham birikadi. Vodorod bog`lar peptid bog`larga 
nisbatan kuchsizroq b
o‘
lsada, ular oqsil molekularining tuzilishida muhim 
ahamiyatga ega. 

---

25 
Oqsillar molekulasidagi vodorod bog`lar bir polipeptid zanjir ichidagi 
yoki polipeptid zanjirlar orasidagi -NH- va -CO- guruhlar 
o‘
rtasida hosil 
b
o‘
ladi. Ikkita polipeptid zanjir 
o‘
rtasidagi vodorod bog`lar quyidagicha 
ifodalanadi: 
 
 
 
 
 
 
5-rasm. Vodorod bo
g‘
lar 
Disulfid bog`lar 
Oqsil molekulasining reaksiyaga kirishish qobiliyati tarkibidagi erkin 
faol guruhlarning b
o‘
lishiga bog`liq. Masalan, oqsil molekulasini tashkil 
qiladigan polipeptid zanjir tarkibidagi sistein aminokislotasi disulfid bog`lar 
tufayli polipeptid zanjirlarning ma`lum qismida yoki ular orasida disulfid 
k
o‘
prikchalar hosil qilish xususiyatiga ega: 
Disulfid bog` oqsillarning fazoviy 
konfiguratsiyasini hosil qilishda muhim 
rol 
o‘
ynaydi. 
Oqsillar 
molekulasi 
tarkibida 
yuqorida keltirilgan asosiy bog`lardan 
tashqari ion bog`lar, polyar b
o‘
lmagan 
bog`lar va bir qator q
o‘
shimcha bog`lar 
ham b
o‘
ladi. 
6-rasm. Vodorod va disulfid bog
‘
lar. 
 
2.5.
§.
 Oqsil molekulalarining strukturalari 

---

26 
Odatda oqsillarda uchraydigan aminokislotalar ozaro bir -biri bilan 
peptid bo
g‘
orqali bo
g‘
lanadi. Chiziqli yonalish qaysiki aminokislota b
o‘
lsa, u 
bu holatni 
o‘
zida saqlaydi. Oqsil strukturasi murakkab bolib uni 4 yol bilan 
k
o‘
rish maqsadga muvofiq b
o‘
lad. 
Oqsil molekulasida 4 xil struktura mavjud, ya`ni birlamchi, ikkilamchi, 
uchlamchi va t
o‘
rtlamchi strukturalari.