146
Respublika kardiomarkazi bilan hamkorlikda kardiomiopatiya kasalligining
irsiylanish qonuniyatlari o‘rganilmoqda (B. Irisboyev, G. Hamidullayeva).
Adliya vazirligining Sud tibbiyoti ekspertizasi instituti «Geninmar» markazi
bilan hamkorlikda gen daktiloskopiya (gen daktiloskopiya – genning DNK
izchilligi va genlar spektriga binoan noma’lum shaxsni aniqlash) usulini tatbiq
etdilar va yanada takomillashtirdilar (R. S. Muhamedov va A. Ikromov).
Professor O. T. Odilova tuproq va yerosti suvlarida to‘planib qolgan pestitsid
qoldiqlarini parchalab zararsizlantiruvchi pseudomonas bakteriyasi shtammidan
shu funksiyalarini bajaruvchi genlar guruhini g‘o‘za tomiri tolachalari sathida
yashovchi rizosfera bakteriyasiga ko‘chirib o‘tkazdi. Bu tajribalardan kutilgan
maqsad pirovardida g‘o‘za ekiladigan maydonlarda g‘o‘zaga o‘nlab yillar
davomida sepilgan gerbitsid va pestitsidlarning qoldig‘ini zararsizlantirishdir.
Mamlakatimiz olimlari tomonidan g‘o‘zada tola sifati, erta gullash, turli
stresslarga chidamlilikni beruvchi bir necha o‘nlab genlar ajratib olindi va
klonlandi. Olimlarimiz tomonidan bu genlarning faolligini «genni o‘chirib»
qo‘yish (gen-nokaut) orqali boshqarish texnologiyasi ishlab chiqilib, g‘o‘zada
tola uzunligi va gullashiga salbiy ta’sir ko‘rsatuvchi bir necha genlar funksiyasi
to‘xtatilishiga erishildi hamda yuqori agronomik ko‘rsatkichli g‘o‘za navlari
olindi. Bu ilg‘or genom texnologiyalarini qishloq xo‘jaligi ekinlarining barcha
turlariga tatbiq qilish ishlari keng darajada olib borilmoqda.
O‘zbekistonda gen muhandisligi asosida suv tanqisligi, sho‘rlanish,
kasalliklar va zararkunandalarga chidamli qishloq xo‘jaligi ekinlarining yuqori
sifatli va serhosil navlarini yaratish davr talabidir. Bu o‘z navbatida yosh
barkamol avlod zimmasiga ushbu texnologiyalarni to‘la o‘zlashtirish va ularni
amaliyotga tatbiq qilish ma’suliyatini yuklaydi.
Dostları ilə paylaş: