Biolog 10 indd
Yüklə 3,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Alohidalanish.
|
Populatsiya to‘lqini
populatsiya ni tashkil etgan individlar so nining davriy o‘zgarib turish hodi sasidir. Sizlar o‘z kuzatishingiz orqali ob-havo qulay bo‘lgan yillari ayrim hayvon, o‘simlik turiga kiruv chi organizmlarning ko‘payib ketishi, hayot uchun noqulay bo‘lgan yillarda esa keskin kamayib ketishini bilasiz. Bahorda yog‘in-sochin ko‘p bo‘lgan yillarda bir yillik, ko‘p yillik o‘t o‘simliklar: boychechak, yaltirbosh, qo‘ng‘irbosh, qoqio‘t, ituzum avj olib o‘sib, ko‘p urug‘ beradi. Natijada ular bilan oziqlanuvchi hasharotlar, o‘txo‘r hayvonlar soni ham ko‘payib ketishi mumkin. Hasharotlarning, o‘txo‘r hayvonlarning ko‘payishi o‘z navbatida hasha- rotxo‘r qushlar, yirtqich hayvonlar sonining ham ortishiga olib keladi. 154 Individlar sonining ortishi ular orasida kasalliklarning tarqalishiga va individlar sonining kamayishiga sabab bo‘ladi. Populatsiya tarkibidagi organizmlarning son jihatdan ortib ketishi yoki nihoyatda kamayib ketishi populatsiya to‘lqini deb ataladi (80-rasm). Populatsiya to‘lqini harorat, namlik, yorug‘likning mavsumiy o‘zga rishi, oziq miqdorining ko‘p yoki oz bo‘lishi, tabiiy ofatlar tufayli yuz berishi mumkin. Populatsiya to‘lqini natijasida ayrim individlar soni ortishi, ba’zilari sonini kamayishi kuzatiladi. Halok bo‘lgan individlardagi genlar va ularga mos belgilar populatsiya doirasida yo‘qolib boradi. Yashab qolgan individlarning genofondi saqlanib qoladi. Bunday voqealarning tez-tez takrorlanishi populatsiya genofondining o‘zgari shiga sabab bo‘ladi. Alohidalanish. Tabiatda populatsiyalarning aralashib ketishiga geog rafi k, biologik, ekologik va boshqa alohi dalanishlar toʻsqinlik qiladi. Alo hidalanish har xil populatsiyalar individlarining qisman yoki to‘liq cha tishmasligidir. Populatsiyalar orasida genlar oqimi bo‘lib turganda, ularda genetik farqlar to‘plan maydi. Alohidalanish esa irsiy axborot almashinuvini to‘xtatadi va populatsiyani yangi mustaqil gene tik tuzilmaga aylan tiradi. Alohi dalanishning bir qancha turlari farq qilinadi. Yüklə 3,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|