«biologiya» fakulteti «ekologiya va tuproqshunoslik» kafedrasi

O'simlik dunyosi
O’zbekstan hududsınıng tekislik bo'limida o'simliklar shimoliydan tushlikke qaray o'zgarib boradi, bunda o'simlik tiplarining ketma-ket almashinuviniing asosiy sababi kenglik bo'yicha iqlimning o'zgarishi dir.
Tog' qaptalları bo'yicha ko'tarilgende va iqlim aste-aste tog' sho'xqılarına qaray o'zgaradi. Muhitning absolyut balandligi anchagina yuqori bo'lsa, iqlim shu qadar yaxna keladi. Tog' qilaginen sho'xqıga ko'tarilgende iqlimning o'zgarishi natiyjesinde tuproq xam o'simliklar va o'zgarib boradi : tekisliklarda o'sadigan anchagina iliqliktı yaxshi ko'rishlikchi xam kserofit o'simliklarning o'rnini aste-aste sovuqqa chidamli xam mezofil o'simliklar oladi. Tabiyattagi bunday qubılıs tik kontinentallılıq deb juritiledi. Kavkaz, Markaziy Osiyo xam boshqa tog'li o'lkelerde tik kontinentallılıq yaxshi ko'ringan bo'ladi.
Tog'lardagi o'simliklar zonalari (poyasları) tekisliktegine o'xshab ketsede, ularning tog'lardagı yasash xam rivojlanish sharoiti tekisliklardegi yasash, o'sish xam rivojlanish sharoitigan sezilarli ravishda farqlanadi. Shuning uchun O’zbekstan tog'larining xar turli balandliktegi o'simlik tipların tusindirivde tik zonalar emas, ya'ni «poyas»lar deb aytgan durust.
O’zbekstan hududsınıng rel'efi juda murakkab. Respublikanıng eng katta bo’limi tekislik hisoblanadi. Bu tekislik shimoli-g'arbta Orol xam Qozoqsdan hududları bilan chegaralanib, sharqta xam tushlikte Tyanshan, Pamir xam Olay tog'larining yoqalariga qadar cho'zilib boradi. Ikkita daryo, ya'ni - Sırdarya xam Amudariyo kesib o'tuvchi bu tekis hudud - Turon pasttekisligi deyiladi.
O’zbekstan Respublikasining tekislik bo'limida Qoraqum xam Qizilqum juda katta maydonlarni egallaydi. Qumli yerlarda qumlarni yaxshi ko'rishlikchi o'simliklar o'sadi. Past yerlarda tarqalgan solonchaklar tarkibida suvlarda oson eriydigan tuzlar - xlorid xam sul'fatlar ko'p bo'ladi xam bunday yerlarda o’ziga hos galofit o'simliklar o'sadi. Galofit o'simlikli solonchak yerlar solonchak cho’llar deyiladi xam ular Respublikamızda ko'p o'rinni egallamaydi.
Tipik taqırlarda o'simliklar deyarli bo'lmaydi, ularning atırapındagina bitta nechta turli suvlar o'ti o'simliklari uchtalarıraydi.
Cho’llerning belgili bitta tiplari uchun tan bo'lgan asosiy o'simlik formatsiyasinan cho’lli, toshli, solonchaklı xam o’rmonli o'simliklar keng tarqalgan.