Biotoʼqimaga lazer nurlanishi taʼsirining biofizikaviy mexanizmlari



Yüklə 0,65 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə7/7
tarix02.01.2022
ölçüsü0,65 Mb.
#41550
1   2   3   4   5   6   7
Biotoʼqimaga lazer nurlanishi taʼsirining biofizikaviy mexanizmlari

Nochiziqli jarayonlar 

Nurlanish  impulьslarning  uncha  katta  boʼlmagan  davomiyligi  va  quvvat 

zichligining yuqori qiymatlarida sof termik yoki fotokimyoviy hodisalardan tubdan 

farq qiluvchi nochiziqli jarayonlar ruy beradi.  



Fotoablyatsiya  

Materialning  fotoablyatsiya  (fotodekompozitsiya)  si  qisqa  impulьsli  UB 

nurlanish  taʼsirida  ruy  beradi.  Аblyatsiya  intensivligini  energiya  zichligiga 

bogʼliqligini koʼraylik (4-rasm). 

 

4-rasm 

 

Energiya  zichligining  kichik qiymatlarida (1-zona)  lazer nurlanishi toʼqimani 

qisman  qizdiradi.  Bu  sohaga  oʼtish  zonasi  tutashgan.  Unda  lazer  nuri  taʼsirida 

toʼqimaning  chiqib  ketishi  (bir  qismi  organizmdan  ajraladi)  ruy  beradi.  Bu  effekt 

uzluksiz  lazer  nuri  bilan  toʼqimani  ablyatsiya  qilish  bilan  solishtirarli  darajada. 

Energiya  zichligining  qandaydir  boʼsagʼaviy  ε_kr  qiymatiga  yetganda  ablyatsiya 

chuqurligi  sezilarli  ortadi,  yaʼni  nurlatilgan  toʼqima  darhol  boʼgʼlanadi.  Аyni  shu 

energetik diapazonni ablyatsiya zonasi (2-zona) deb atashadi. 

Energiya zichligining keingi ortishida toʼyinish kuzatiladi, yaʼni ajralayotgan 

qatlam qalinligi oʼzganmaydi. Bu esa lazer nurlanishi energiyasi toʼliq ablyatsiyasa 

sarf boʼlmayotganligini bildiradi. Toʼyinish qayta ishlanayotan materialning sirtida 

plazma  hosil  boʼlishi  bilan  tushuntiriladi.  Plazma  nurlanishni  bir  qismini  yutadi, 

yaʼni sirtni nurdan himoya qiladi.  

Аblyatsiya  boʼsagʼasi  va  ablyatsiya  intensivligining  oshishi  ablyatsiyaning 

asosiy  parametrlari  hisoblanadi. Bu  parametrlar  qoʼllanilayotgan  lazer  nuri  toʼlqin 

uzunligida  toʼqimaning  yutish  koʼrsatkichi  orqali  aniqlanadi.  Turli  toʼlqin 




uzunliklari  uchun  ushbu  munosabatning  koʼrinishi  bir  xil  boʼlsa  ham,  son 

qiymatlari keskin farq qiladi.  

Аblyatsiya  mexanizmi  oʼz  ichiga  termik  chiqarib  yuborish  hamda  toʼqima 

molekulasidagi  bogʼlanishlarni  uzish  natijasida  alohida  atom,  ion  va  elektron 

qismlari bilan hosil boʼlishi bilan bogʼliq dekompozitsiyani oladi.  

Аblyatsiya  boʼsagʼasining  toʼqimada  nurlanish  yutish  koʼrsatkichi  bilan 

bogʼlanishi  quyidagi  sodda  modelь  orqali  ifodalanishi  mumkin.  model  quyidagi 

tasavvurlarga asoslangan: 

nurlanish toʼqimada eksponentsial qonun boʼyicha yutiladi

toʼqimadagi issiqlik hodisalari eʼtiborga olmaslik darajasida kichik

ablyatsiya  jarayoni  birlik  hajmda  toʼplangan  energiya  kritik  energiya 

zichligidan  katta  boʼlganida  boshlanadi.  Kritiik  energiya  qiymati  materialning 

turiga bogʼliq va taxminan boʼgʼga aylanish issiqligiga teng. 

Bu modelni koʼrib chiqamiz (rasm). Energiya zichligining toʼqima ichiga kirib 

borishda oʼzgarishi quyidagicha yoziladi: 

 

bu yerda, ε_0 – materila sirtidagi energiya zichligi (qaytgan nur ayirib tashlangan), 



ε(x) – x chuqurlikda energiya zichligi, α – yutilish koeffitsienti. 

Nurlanishning hajmiy zichligini hisoblaylik: 

 

bu yerda, E-nur energiyasi, V – hajm. 




 

 

Аblyatsiya  toʼqimada  hajmiy  yutilgan  enegriya  kiritik  energiya  qiymatidan 



katta  Q>Q

kr

  boʼladigan  h



abl

  chuqurligigacha  boʼladi,  yaʼni  quyidagi  munosabat 

bajariladi: 

 

Bundan, chiqib ketgan qatlamning qalinligini topamiz: 



 

 

 fizik qiymatlari uchun olingan bogʼlanish rasmda keltirilgan. 




 

Shunday qilib, nurlanish energiyasining bo’sag’aviy qiymati 



  

bu yerda,  



 –to’qimaga nurning optimal kirib borish chuqurligi. 

Yüklə 0,65 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin