BİR: kuantum fiZİĞİ Bilimin Evriminin Özeti

Beyin  ve  Beynin  Kapasitesi  
Beynin  kapasitesi  nedir,  hafızasında  tutabileceği  bilgi  miktarının  
bir  sınırı  var  mıdır?    
Meşhur   bilgin   John   von   Neuman   bilgisayar   belleklerine   kıyasla  
beynin   2.8x1020   (yaklaşık   olarak   bir   trilyonun   yüz   milyonla  
çarpılması   sonucunda   bulunacak   bir   sayı)   bit   bir   belleği  

79  
 
olduğunu   hesaplamış   idi.   Bu   bulgu   50   yıl   önce   idi   ama   hemen  
kimse   hesap   sistemlerini   onun   kadar   bilemez...   O   olmasa   elim-­‐
izdeki  bilgisayarlar  da  olmazdı.  
Matematiğe   girmeden   söylenirse   bu   çok   iyi   bir   kapasite  
rakamıdır.    
Diğer   yandan   güncel   bilgilere   bakılırsa   insan   beyni   yaklaşık  
olarak   80   milyar   nöron   denen   hücreden   oluşur.   Her   bir   nöron  
diğer   nöronlara   yaklaşık   bir   katrilyon   sinaps   denen   bağ   ile  
bağlanır.   Bu,   çok   büyük   bir   kapasite   demektir.   Bu   rakamlara  
bakılarak   olayları   hafızada   tutabilme   konusunda   bir   sınırın   söz  
konusu  olmayacağı  söylenebilir.  
Ancak  tartışma  yaratan  bir  konular  da  şöyle  özetlenebilir:  
Söz   konusu   nöronların   yalnızca   17   milyarı   gerçek   bilgileri  
saklayan  serebral  kortekste   bulunur.   Diğerleri   serebellumdadır.  
Serebral  korteksi  oluşturan  nöronların  büyük  bir  kısmı  da  değişik  
görevler   üstlenmiş   olup   bilgi   saklama   işini   yapmazlar.   Bu  
durumda   bilgi   saklama   olayı   için   bir   milyar   nöron   olduğu  
söylenebilir.  Eğer  her  bir  nöron  yalnızca  tek  bir  hatırayı  saklıyor  
ise   saklayabilme   kapasitesinde   bir   sınır   olduğunu   söylemek  
mümkün   olabilir.   Çünkü   bu   yalnızca   bir   cep   telefonu   ya   da   sa-­‐
dece  bir  ipod  için  geçerli  olacak  hafıza  kapasitesine  eşittir.  olan  
nöron  sayısı  halen  kesin  olarak  bilinmemektedir.    
Diğer  yandan,  beyin  dalgalarının  varlığı  bilinen  bir  gerçek...  

80  
 
Bu  günkü  bir  bilimsel  düşünce  beyindeki  bilgi  sınırının  öğrenme  
hızı   (beyin   dalgalarının   bant   genişliği)   ile   ilişkili   hayatımız  
boyunca  oluşan  tüm  algıları  depolayamıyor  ise?  
O  zaman  bilgiler  nerede  saklı?  
Bilimsel  olarak  herkesin  kabul  ettiği  noktaları  hatırlayalım:  
1.Madde  ve  Enerji  aynıdır.  
2.Hiçbir  nesne  kaybolmaz  ve  yoktan  yaratılamaz.  
3.Bir  enerji  olan  bilgi  de  kaybolmaz.Mutlak  bir  yerde  saklıdır…  
İşte   burada   yukarıda   Hint   felsefesinde   sözünü   ettiğim   “Akaşa”  
ortamı  devreye  giriyor.  Sade  Hintliler  değil,  Mısırlılar  da  (Hermes  
dahil)   evrende   akaşa   dedikleri   bu   ortamın   varlığından  
bahsederler.   Akaşa   sanskritçe   gök,   evren   ya   da   aether   demek.  
Tüm   olan   biten   bu   tarih   belleğinde   saklanırmış.   Bilgeler   bu  
ortama  varıp  oradan  eski  olayları  alabilirlermiş.  
Acaba   insan   beyni   bir   telsiz   gibi   çalışıp   biz   farkında   olmadan  
bilgilere   otomatikman   ulaşıyor   mu?   Hatıralar   böyle   mi  
canlanıyor?  Bu  görüşü  destekleyen  bilim  adamları  da  yok  değil.    
Tüm  bunlara  karşılık  olarak  kimisi  de  diyor  ki:  
“Size  beynin  bilgiyi  dijital  olarak  sakladığını  kim  söyledi  ki  böyle  
hesaplara  giriyorsunuz?  Şimdi  söyleyin  o  zaman  bu  bilgiler  “ikili  
sekizlik1   mi   yoksa   “hekzadesimal”   mi,   yoksa   7-­‐bit   ASCII   mi   ?  
Öyle  sanıyoruz  ki  beyin  bilgileri  bilinmeyen  bir  analog  formatta  
saklıyor.  Kapatın  hesap  makinelerinizi!!!”
 

81  
 
 
Kuantum  Fiziğinin  Yol  Açtığı  Fikirler  
Yaratılış  Hakkında  Kuantum  Fiziği  
Şimdi   Evrenin   ilk   zamanına   dönelim.   Büyük   patlama  
anına...  Bu  anda  olayı  gözleyen  olmadığı  gibi  dalga  fonksiyonunu  
çökertecek   bir   gözlem   de   yoktur.   Bu   fevkalade   küçük   ancak  
fevkalade  karmaşık  bir  olasılıklar  tümleşiğidir.  Çok  büyümektedir  
ancak  bağdaşık  durumdadır.  Gözlemci  olmadığı  için  de  bağdaşık  
kalma  durumundadır.  Bu  durumda  olasılıklar  çoğalır.  Bir  olasılığa  
göre  Evren  belli  bir  yönde  belli  bir  hızda  büyür.  Mümkündür  ki  
bazı   parçacıklar   oluşur   ve   bir   araya   gelirler.   Gerçekten   böyle  
yapmayabilirler   ama   böyle   yapmaları   olasılığı   vardır.   Yukarıda  
sözü  edilen  dört  kuvvetin  bilindiği  yönde  oluşmaları  olasılığı  da  
vardır.   Bununla   beraber   bunların   tamamen   farklı   bir   şekilde  
oluşmaları   olasılığı   da   büyüktür.   Karmaşmış   olan   dalga  
fonksiyonu  daha  karmaşık  bir  hale  gelir  ve  sonsuz  olasılıklara  yol  
açar:   örneğin   değişik   evrenler,   bazılarında   yıldızlar   var  
bazılarında   yok,   bazılarında   galaksiler   var   bazılarında   yok  
bazılarında   bildiğimiz   dünya   ve   güneş   sistemi   var   bazılarında  
yok...  
Aynen  
bir  
gözlemcinin  
olmaması  
durumunda  
Shrödinger’in   kedisinin   hayatla   ölüm   arasında   kalması   gibi  
kuantum   evreni   de   böyle   donmuş   halde   değişik   birçok   “tarih”  

82  
 
içererek  kalır.  Ancak  burada  hatırlayalım;  bütün  bu  saydıklarımız  
gerçek   evrenler   değillerdir   ancak   onların   çok   karışık   dalga  
fonksiyonlarından  yansıyan  olası  halleridir.        
Olayın   gelişmesi   gereği   olarak   eninde   sonunda   çok  
küçük,   ancak   sıfır   olmayan   olasılıktaki   bir   konum   akıllı   bir  
yaratığı  içerir.  Bu  yaratık  ışığa  bakar  ve  onu  gözlemlemiş  olur  ve  
aynı  anda  dalga  fonksiyonu  çözümlenir,  bütün  Evren  gerçekleşir.    
Kuantum   teorisindeki   zamanın   olmaması   ilkesinden  
hareketle  bu  olay  bizim  ölçtüğümüz  zaman  kıyasla  bir  milyon  yıl  
önce   olmuş   olabilir,   Musa’nın   zamanında   olmuş   olabilir.  
Newton’un   zamanında   olmuş   olabilir.   Oluşum   bir   anlık   zaman  
almıştır.  Ancak  dün  meydana  gelmiş  olsa  dahi  bizim  ölçtüğümüz  
zamana   göre   inceleyerek   14   milyon   yıllık   bir   tarih   ortaya  
koymuştur.  Bu  durumda  denilir  ki:  “Dalga  Fonksiyonundaki  tüm  
olasılıklar   içindeki   bir   tanesi   akıllı   bir   yaratığın   gözlemlemesi  
sonucunda  çözümlendi,  4  kuvvet  gerekli  oranlarda  oluştular  ve  
dünyayı  bizim  yaşayabileceğimiz  ortama  getirdiler.  
Diğer  yandan  denilebilir  ki  belki  bütün  dalga  fonksiyonu  
anında   çözümlenmemiştir.   Belki   o   gözlemcinin   varlığını   kabul  
eden   kısmı   çözümlenmiştir.   Ancak   o   gözlemcinin   devamı   olan  
gözlemciler   gözlemeye   devam   etmişlerdir.   Daha   ve   daha   fazla  
gözlemlendikçe   dalga   fonksiyonunun   daha   fazlası   çökmüştür.  

83  
 
Burada   ister   istemez   deizm-­‐teizm   tartışmaları   arasında  
diyalektik  teizm  doktrinine  göz  atmak  gerekir.    
Diyalektik  Teizm  
 “Yaratan   ve   her   şeyi   gören,   bilen,   yöneten   Tanrı”  
anlamındaki      "Teizm"   fikri   karşısında   "Deizm";   varlığı   akılla  
bilinebilen  ve  evrende  olanlara  ve  insan  davranışına  karışmayan  
bir  Tanrı  anlayışı  olarak  ortaya  çıkmıştır.    
Konuya   diyalektik   bir   açılım   getiren   İngiliz   düşünürü  
Alfred   Whitehead;   "Diyalektik   Teizm"   tanımını   yapmış,    
“Tanrının   hem   değişmez   hem   de   değişen   ve   oluşan   bir   niteliği  
vardır”  demiştir.  Tanrı  değişmeyen  yanı  ile  evrenin  yaratılışını  ve  
oluşumunu  başlatmıştır.  (Kuran-­‐ı  Kerim’de  söylendiği  gibi  “Kun”  
veya   “Ol”   emrini   vermiştir).   Ancak   Tanrı,   evreni   sürekli   olarak  
yeniden   yapılandırmaktadır.   “Kun”   veya   “Ol”   emrini   sürekli  
tekrarlamakta   ve   devinimi   sürekli   kılmakta,   Tanrı-­‐Evren   ilişkisi  
bir  etkileşim  içinde  devam  etmektedir.    
Felsefe   bir   yana   bu   işin   ilginç   ve   çarpıcı   tarafı  
gözlemcilerin   yaratıcılar   olmalarıdır.   Sıfır   olmayan   olasılıktaki  
konumda   bulunan   akıllı   yaratık   insan   ise   ne   diyeceğiz?“   Bu  
olasılıklar   nedeni   ile   “Düşünüyorum   demek   ki   varım”   diyen  
Rene’  Descartes  haklı  değil  mi?  
Onun   sözü   Kuantum   dünyası   için   şöyle   değiştirilebilir:  
“Gözlüyorum  bu  nedenle  yaşıyorum.”  

84  
 
Kuantum  Tüneli  
Kuantum   Fiziğini   anlamaya   çalışırken   kişiler   ilk   önce  
Heisenberg’in   belirsizlik   ilkesine   toslarlar.   Bu,   çoğu   kişinin  
çalışmayı   bırakmasına   neden   olur.   Direnenler   Kuantum  
Karmaşması   konusunda   da   elenmemişlerse   şimdi   göreceğimiz  
Kuantum   Tünellemesi   konusunu   severek   okuyacaklardır.      Bu  
olay  Kuantum  Fiziğinin  diğer  bir  acayip  öngörüsüdür:  
Madde   parçacıklardan   meydana   gelmiştir.   Bunların  
arasındaki   çekim   gücü   arttıkça   parçacıklar   birbirlerine   daha  
yaklaşırlar.  Oluşan  madde  daha  sıkı  ve  kuvvetli  bir  şekle  kavuşur.  
Bu  çekim  gücünün  diğer  bir  sonucu  da  maddenin  çevresinde  bir  
enerji  engelinin  oluşmasıdır.  Dolayısı  ile  enerjisi  yeterli  olmayan  
bir   parçacık   bu   enerji   kalkanını   geçemez.   Ancak   çok   düşük   bir  
olasılıkla,   enerjinin   yeterli   olması   olasılığı   vardır   ve   bu   olasılık  
gerçekleşirse  parçacık  kalkanı  geçer.  Basit  bir  örnekle  anlatmak  
için   elimizdeki   bardağı   masanın   üstüne   koyduğumuzu  
düşünelim.   Bardak,   sayısız   parçacıktan   oluşan   masanın  
çevresindeki   enerji   kalkanı   ve   kendisinin   enerjisinin   yetersizliği  
nedeni  ile  çok  büyük  bir  olasılıkla  masanın  üstünde  kalır.  Ancak  
kuantum  Fiziğine  göre  masadan  geçip  düşmesi  olasılığı,  ne  kadar  
küçük  olursa  olsun  mevcuttur.    
Kimi   filmlerde   bu   anlayışa   yer   verilmektedir:   Hapiste  
olduğunuzu   farz   edin.   Hapis   odanızın   içinde   ya   da   dışında  

85  
 
yaptığınız   her   türlü   hareket   klasik   fizik   kurallarına   uyar   ama  
duvarlardan  geçecek  ya  da  duvarları  yıkacak  enerjiniz  yoktur.  
Ancak   yukarıdaki   kuantum   olasılığı   içinde   bu   kalkanı  
geçebilecek  bir  enerji  bulunabilir.  
Bu   teoriye   dayanan   kimi   araştırmacılar,   maddenin   ve  
giderek   evrenin,   belli   bir   olağanüstü   enerji   kaynağından   enerji  
nakleden   bir   kuantum   tünelinin   aracılığı   ile   gerçekleştiğini   dahi  
ileri  sürmüşlerdir.    
Kuantum  Bilgisayarları  
Bu   noktada   kısaca   Kuantum   Bilgisayarlarından   söz  
etmek  yerinde  olacaktır.    
Bunlar   temel   olarak   Normal   Bilgisayar   sistemlerindeki  
bir   ya   da   sıfır   değerini   alan   “bit”   yerine   kuantum   bitleri  
anlamında   "qubit"leri   kullanırlar.   Bir   qubit   sıfır,   bir,   ya   da  
bunların   herhangi   bir   kuantum   bindirmesi   yapılmış   düzenini  
temsil   edebilir.   Buna   ek   olarak   bir   çift   qubit   herhangi   bir  
kuantum  bindirmesinin  4  halinde  bulunabilir.  Genelde  n  qubitlik  
bir   bilgisayar   sistemi   2
n
  halin   gelişigüzel   bindirilmesi   ile  
çalışabilir.   Dolayısı   ile   sistem   fevkalade   hızlıdır   belleği   çok  
üstündür.   Ancak   endüstride   çok   dengeli   olanlarını   yapılması  
hayli  zordur.  Son  zamanlarda  15  “qubit”e  çıkılmıştır.  Bunlar  pek  
çok   bilgisayarın   paralel   çalışması   gibi   düşünülebilirler.   Qubitler  
göreli   olarak   küçüktürler   Bu   bilgisayarlar   hızları   ve   dolayısı   ile  

86  
 
kısa  zamanda  şifre  vb  çözebilmeleri  nedeni  ile  halen  hükümetler  
tarafından  tercih  edilmektedirler.  Kuantum  Bilgisayarları  ile  ilgili  
bir   problem   şudur:   Bunlar   çevre   ile   temaslarında   kuantum  
ayrışmasına   uğrarlar.   Bu   durum   bilgisayarların   çalışmasında  
dengesizlik  yaratabilir.  Şöyle  açıklayayım:  Bilgisayar  çalışırken  bir  
atom   altı   parçacığı   gözlemlerseniz   değerini   değiştirirsiniz.  
Örneğin   bindirilmiş   haldeki   bir   qubitin   değerini   anlamak   için  
bakarsanız   o;   1   ya   da   0   değerini   alır,   ancak   her   ikisini   de  
üstlenmez.  Bu  durumda  bindirilmiş  kuantum  konumu  sona  erer  
ve   güzel   bilgisayarınız   günlük   bir   dijitaL   bilgisayara   dönüşmüş  
olur.   İlim   adamları   bu   durumu   düzeltebilmek   için   yollar  
düşündüler  ve  sonunda  kuantum  karmaşmasından  yararlanmayı  
uygun  buldular.  Yukarıda  gördüğümüz  iki  parçacığı  karmaştırınca  
ikinci   parçacık   asıl   parçacığın   değerinin   tam   tersini   alıveriyor.  
Böylece  değer  saptanabiliyor.    
Görünmeyenin  Belirtisi  Olarak  Dış  Dünya  
Yukarıda  açıklanan  esoterik  Hint  felsefesinin  ışığında  dış  
dünyanın  bir  görünmeyenin  yansıması  olduğu  ileri  sürülmüştür.  
Isa   Upanishadının   girişi   şöyle   başlar:   “O   (Brahma)   “tam”dır.Bu  
(dünya)   “tam”dır.   O   görünmez   “tam”   dan   bu   “tam”   meydana  
gelmiştir.  
Vedanta’da   “bu”   ve   “o”   teknik   terimlerdir.   “Bu”   bizim  
duyularımızla  algıladığımız  evrendir.”O”  bu  dünyanın  kaynağıdır,  

87  
 
duyularımızla   idrak   edilemez,   yalnız   mistik   yaklaşımla  
kavranabilir.   Fizik   Profesörü   David   Bohme   evrenin   örtülü  
boyutuna  “sezgisel  düzen”  demekte  ve  bu  deyimle  görünürdeki  
katı,   ayrık,   dengeli   maddesel   dünya   yapısının   altında   yer   alan  
akışkan,   birbirine   bağlı   enerji   örüntülerini   kast   etmektedir.  
Dr.Marilyn  Ferguson  Bohm’un  görüşlerini  şöyle  özetler:  
“Bohm   dengeli,   elle   tutulur,   işitilebilir   dünyanın   bir  
yanılsama  olduğunu  söylemiştir.  O;  dinamik,  sürekli  değişken  ve  
gerçekten   var   olmayan   bir   şeydir.   Normal   olarak   gördüğümüz  
gözler   önüne   serilmiş   olandır.   Ancak   bunun   altında   yatan   bir  
ikincil   düzen   vardır.   Buna   “sezgisel”   düzen   diyor.   Bu   sezgisel  
düzen   aynen   hücrelerin   çekirdeğindeki   DNA   nın   potansiyel  
yaşamın  gerçekleşmesi  koşullarını  yönlendirdiği  gibi  gerçeğimizi  
içerir  ve  onu  betimler.  
Dr.  Capra  bunu  bir  mecazla  açıklıyor:  
“Tanrı  İndra’nın  cennetinde  bir  inciler  dizini  vardı  ki  bir  
tanesine   baktığınızda   içinde   diğerlerinin   de   aksini   görürdünüz.  
Aynı   şekilde   dünyadaki   her   cisim   de   sadece   kendisi   değildir.  
Çevresindeki  her  şeyi  yansıtır,  gerçekten  de  diğer  her  şeydir.  Her  
toz  zerresinde  sayısız  “Buda”lar  vardır.  
   ‘Maya’   çoğu   kez   yanlış   şekilde   ifade   edildiği   gibi  
dünyanın  hayal  ürünü  olduğunu  ileri  sürmez.  Yanılsama  yalnızca  
bizim   anlayışımızdadır:   Biz   eğer   çevremizdeki   şekilleri   ve  

88  
 
yapıları,   nesneleri   ve   olayları;   her   şeyi   ölçen   ve   sınıflandıran  
beynimizin  ürünleri  olarak  değil  de  doğanın        gerçekleri  olarak  
kabul  ediyorsak  yanılgı  işte  buradadır.  Maya  bu  aldatıcı  algıların  
gerçek  olarak  Kabul  edilmesidir.”  
Evren  Bir  Hologram  mı?  
Holografi   lazer   ışınları   kullanılarak   elde   edilen   bir   üç  
boyutlu   fotoğraftır.   Normal   bir   iki   boyutlu   fotoğraf   bozulursa  
elden   çıkar.   Bunun   aksine   bir   hologramın   bir   kısmı   bozulursa  
geri   kalan   kısımları   kullanılarak   tüm   imaj   tekrar   yaratılabilir.  
Gizemli   denilebilecek   bir   şekilde   bir   hologramın   her   parçası,  
hologramın   tamamını   içerir.   Bu   olgu   beynimizin   çalışmasını  
andırır.      Sinir   uzmanı   Dr.   Karl   Primbram   hatıraların   beyinde  
nerede   yerleştiğini   araştırıyordu.   Hatıranın   ve   hafızanın   tek   bir  
yerde  bulunmadığını  keşfetti.  Eskiden,  hafızanın  insan  beyninin  
belli   bir   noktasında   toplandığı   sanılırdı.   Ancak   insan   beyni  
üzerinde   yapılan   ameliyat   sonuçları,   beynin   ne   kadarı   alınırsa  
alınsın,  geçmişin  kişi  tarafından  hatırlandığını  ortaya  koymuştur.  
Nasıl   işitir,   görür   ve   tat   alırız?      Primbram’a   göre   beyin   sadece  
verilerin   frekanslarını   alır.   Bu   frekanslar   üzerinde   karmaşık  
matematik   analizler   yapar   ve   bunları   katılık,   soğukluk   ve   koku  
olarak  tercüme  eder.    
Renkler  konusunda  bir  örnek  verelim:  

89  
 
Bir  ışık  demetinin  rengi  aslında  o  demetin  dalga  boyu  ile  değil,  o  
dalga  boyunun  bilinçli  şuuruna  yaptığı  etki  sonucunda  belirlenir.    
Bu  etki  fotonların  retina  tarafından  sinir  dürtülerine  çevrilmesi,  
bu   dürtülerin   optik   sinir   aracılığı   ile   beyinin   görme   korteksine  
iletilmesi,   burada   beyinin   diğer   yanlarından   gelen   diğer  
dürtülerle   de   karışması   ve   onlar   tarafında   değiştirilmesi   ile  
ortaya   çıkar.   Bu   ana   kadar   olagelen   tüm   işlemlerin   niteliği  
bilinmektedir.  Olay  bundan  sonra  başlar:  Bu  dürtüler  daha  sonra  
hiç   bilemediğimiz   bir   şekilde   şuurumuza   düşer   ve   burada   bir  
renk   duyusu   yaratır.   Nörolojide      “qualia”   denilen   benzeri   bir  
grup   olay   arasında   yer   alan   bu   oluşumu   tanımlamak   yolunda  
değil   ölçmek,   tanımlamak   dahi   mümkün   değildir.   Sonuca   renk  
deriz.  Ancak  rengi  tarif  edemeyiz.'  Gök  mavidir  denildiği  zaman  
anlaşılan  ancak  bu  renge  böyle  bir  isim  takıldığı  içindir.  Maviliği,  
“mavi   ışığın   dalga   boyunu”   nanometrelerle   ölçtüğümüz   gibi  
ölçemeyiz.   Gözümüzün   algıladığı   mavi   renk   hakkında   ancak  
retinaya   düşen   ışık   demetinin   dalga   boyunu   söyleyebiliriz.  
Ondan  sonraki  olaylar  bilinemezdir.  Bu  nedenle  “mavilik”  fiziğe  
yabancıdır.  Onu  “maddi  olmayan”  olarak  tanımlayabiliriz.    
”Bu   matematiksel   işlemlerin   bizim   algıladığımız   dünya   ile  
mantıksal   ilişkisi   yoktur”   diyor   Karl   Primbram,   ”algılananlar  
beynin   frekansları   analiz   etmesi   ile   küçük   bir   hologram  
parçasından  meydana  getirdiği  tüm  bir  üç  boyutlu  hologramdır.  

90  
 
Marilyn   Ferguson’un   sözleri   ile:   “Eğer   evren   holografik   ise   ve  
beyin   de   böyle   çalışıyorsa   o   zaman   evren   doğu   dinlerinin  
söylediği  gibi  Maya,  yani  görüntüdür.  Somutluğu  hayaldir.”  
Sayısız    Evrenler    
 “Kısım   1.de   anlattığım   Schrödinger   Denkleminin  
Çözümlenmesi   paragrafındaki   birkaç   cümleyi   aynen   alıyorum:  
Kopenhag   açıklamasını   savunanlar   bir   dalga   fonksiyonunun  
değişik   olaylara   yol   açabilecek   pek   çok   olasılığı   barındırdığını,  
ancak  çözümlenme  aşamasında  tek  bir  olasılığın  gerçekleştiğini,  
diğerlerinin  gerçek  dünyada  yok  olduğunu  ileri  sürerler.  
Buna  karşıt  olarak  Fonksiyon  çözümlendiğinde  çok  evren  ya  da  
paralel  evrenler  meydana  geldiği  görüşünü  savunanlar  da  vardır.  
Bunlar  dalga  fonksiyonunun  içerdiği  her  karakteristik  sayının  bir  
evreni   yansıttığını,   bu   evrenlerin   değişik   uzaylarda   eşzamanlı  
olarak  var  olduklarını  ileri  sürerler:  
Örneğin   yukarıda   anlatılan   çift   yarık   deneyi   ele   alındığında   bir  
elektronun  arka  duvarda  hangi  noktaya  vuracağı  hakkında  çeşitli  
olasılıklar   vardır.   Ancak   elektron   vurduktan   sonra   başka   bir  
noktaya   vurması   olasılığı   ortadan   kalkar.   Çok   evren   teorisini  
destekleyenler   bir   elektronun   vurma   imkânı   olan   her   noktaya  
vurduğunu   ve   her   bir   vurgu   noktasının   ayrı   bir   evrende  
gerçekleştiğine   hükmederler.   Bu   teori   bilim   dünyasında   uzun  
zaman   kabul   görmemiş,   ancak   aşağıda   açıklayacağım   ölüm   ve  

91  
 
kuantum   fiziği   bahsinde   yer   alan   Max   Tegman’ın   “kuantum  
intihar  deneyi”ni  geliştirmesi  ile    desteklenmeye  başlanmıştır.  
 “Bu   gün   Bilim   adamlarının,   özellikle   fizikçilerin   büyük  
çoğunlukla  anlaşmaya  vardıkları  bir  gerçek  vardır  ki  bu,  bilgilerin  
mekanik   olmayan   bir   evreni   işaret   ettikleridir.   Evren   büyük   bir  
makineden   çok   büyük   bir   sanı   olarak   görünmektedir.   Öyle  
sanıyoruz   ki   akıl   ve   şuur   madde   alanına   kazara   girmiş   olmayıp  
madde   alanının   yaratıcısı   ve   yöneticisi   durumundadır.   Burada  
kişisel   şuurlarımızı   değil   ama   ondan   kaynaklanarak   şuurlarımızı  
oluşturan  atomların  düşünce  olarak  var  olmasının  kaynağı  olan  
şuurdan  söz  ediyorum.”  
Eğer  bir  evren  düşlenebilirse,  o  vardır.  Büyük  İngiliz  astronomu  
Sir   James   Jeans   evrenin   bir   hayal   ürünü   olduğunu   söyleyen   ilk  
bilim  adamlarından  idi.  1932  yılında  şöyle  yazmıştır|    
 “Bu   gün   fizik   alanındaki   ilim   adamları   arasında   hemen   hemen  
oy   birliği   sağlayan   bir   anlayış   vardır:   O   da   bilginin   mekanik  
olmayan   bir   evren   fikrini   destekler   yönde   geliştiğidir.   Evren  
büyük   bir   makineden   ziyade   büyük   bir   düşünce   olarak  
görülüyor.  Şuur  artık  madde  dünyasına  kazaen  giren  bir  davetsiz  
misafir   değildir.   Onu   maddenin   yaratıcısı   ve   yöneticisi   olarak  
görüyoruz  Tabii  ki  bu  şuur  bizim  kişisel  şuurumuz  değil  ama  onu  
yaratan  atomların  içinde  düşünce  için  var  olduğu  şuur.”    

92  
 
Bu   önerim   Kuantum   teorisine   yabancı   değildir.   Hugh   Everett  
1957   yılında   paralel   evrenler   fikrini   ortaya   atmıştır.   Kuantum  
Bilgisyarlarının  kaşifi  Prof.  David  Deutsch  diyor  ki:  
 “Öyle   zannediyorum   ki   çok   sayıda,   belki   sonsuz   sayıda   evren  
var.  Bunların  çoğu  bizimkinden  farklı.  Ancak  bazılarındaki  farklar  
çok   az.   Örneğin   masanın   üstündeki   kitabın   yeri   gibi…Diğer   her  
şey   aynı….            P.   C.   W.   Davies   and   J.   R.   Brown   Kısım   1.de  
anlattığım    Schrödinger’in  kedisi  deneyinden  söz  ederler:  Burada  
olay  olduğunda  kedi  iki  ayrı  bindirilmiş  durumdadır.  Birinde  yarı  
olasılıkla  ölü  diğerinde  yarı  olasılıkla  diri…  Everett’e  göre  evren  
iki   kopyaya   ayrılır,   kedi   birinde   yaşar   ancak   diğerinde   ölür   ve  
gömülür.  Deneyi  yapanın  da  her  iki  evrende  kopyası  olduğundan  
o,  yaptığı  deneyi  eşsiz  olarak  kabul  eder.  Diğer  taraftan,  zaman  
denilen  olguya  baktığımız  zaman  aslında  onun  var  olmadığı  ama  
olasılık   fonksiyonunun   çözümlenmesi   ile   olası   olayların   arka  
arkaya   meydana   gelerek   sanki   zaman   geçiyormuş   hissinin  
yaratıldığı  söylenmektedir.    
Eğer   bir   Kuantum   potansiyeli,   çok   sayıda   bindirilmiş   olasılık  
fonksiyonundan   oluşmuşsa,   sonuçta   o   kadar   sayıda   evren  
yaratılır.   Bu   olasılıklarda   olasılık   sayısı   sonsuza   kadar   gidebilir.  
Sonuçta,   yaşadığımız   ve   gördüğümüz   evrenin   yanında   pek   çok,  
belki  sonsuz  sayıda  evren  bulunduğunu  kabul  etmeliyiz.  Ayrıca,  

93  
 
bu  evrenlerde  bize  benzeyen  kişiler  vardır.  Tabii  bu  da  acayip  bir  
düşünce…  
Kuantum  Fiziği  ve  Ölüm    
Sayısız   Evrenler   teorisinin   bir   önemli   yönü;   evrenin  
ayrılması   sırasında   bir   evrende   kalan   kişinin   diğerdekinden  
habersiz  olmasıdır.                          Bunu  şöyle  bir  hikaye  ile  açıklayalım:  
Bir   kişi   bir   yerden   mücevher   çalma   girişiminde   bulunur.   İki  
olasılık  vardır:  Yakalanmak  ya  da  başarılı  olmak.  İki  ayrı  evrene  
ayrılan   evrenin   birinde   kişi   başarılı   olur   diğerinde   yakalanır.   Bu  
iki  kopya  birbirinden  habersizdir.  
İntihar   deneyinde   kişi   tabancası   ile   kendisine   ateş   eder.   İki  
olasılık  vardır:  Tabanca  ateş  alır  (kişi  ölür)  ya  da  tutukluk  yapar  
(kişi   sağ   kalır).   Tetiğin   her   çekilişinde   olasılığı   karşılamaya  
hazırlanan  evren  ikiye  ayrılır.  Kişi  ölünce  evren  tetiğin  çekilmesi  
halindeki  ayrılmayı  gerçekleştiremez.  Bu  durumda  ölüm  olasılığı  
için   yalnız   bir   seçenek   vardır:   süresiz   ölüm.   Ancak   kişinin   diğer  
evrendeki   kopyası   için   hala   iki   olasılık   mevcuttur:   Kişi   tetiği  
çekince  yaya  devam  eder  ya  da  ölür.  
Bu  konumda  kişi  tetiği  çekip  evren  ikiye  ayrılınca  yaşayan  kişinin  
kopyası   diğer   evrende   ölmüş   olduğunu   bilmeyecektir.   Bunun  
yerine   yaşamaya   devam   edecek   ve   tetiği   tekrar   çekme   fırsatı  
olacaktır.  
Her  
tetiği  
çekişte  
yukarıdaki  
senaryo  
tekrarlanacağından   kişi   bir   evrende   diğer   paralel   evrenlerdeki  

94  
 
ölümünden   habersiz   olarak   ebediyen   yaşayabilecektir,.Buna  
“Kuantum  Ölümsüzlüğü”  adı  verilir.    
O   zaman   sorabiliriz:   Neden   intihar   teşebbüsünde   bulunanlar  
ölümsüz   değil?   Sayısız   evrenler   teorisi   der   ki   kimi   paralel  
evrenlerde  bu  olasıdır.  Ancak  bize  öyle  görünmez  çünkü  evrenin  
ayrılması   bizim   kendi   yaşam   veya   ölüm   durumumuzla   ilgili  
değildir.  Biz  bu  durumda   diğer   bir   kişinin   intihar   teşebbüsünde  
gözlemciyiz.   Tabanca   bizim   olduğumuz   evrende   patlarsa   sonuç  
ne  ise  onu  görürüz.    
                         ÜÇ:    FİZİKÜSTÜNDEN  FİZİĞE