BİSMİllahir-rəhmanir-rəHİM

8 “Ənsabul-әşraf”, 5-ci cild, səh. 24.

9 “Səhihи-Бuxari”, 1-ci cild, səh. 281. “Səhiи-Мuslim”, 2-ci cild, səh. 145, “Musnədи-Əhməd”, 2-ci cild, səh. 148. “Sünənи-Бeyhəqi”, 3-cü cild səh. 126.

10 “ Tarixи-Јəqubi”, 2-ci cild, səh. 142. “Üsдul-ғabə”, 5-ci cild, səh. 91-92, “Əl-əğani” 3-cü cild, səh. 126.

11 “İsra” surəsi, ayə: 60

12 “Tarixүl-үməmи vəl-mүluk”, 11-ci cild, səh. 355-356, “Tәfsiri Гуrtəbi”, 10-cu cild, səh. 286, “Təfsirи-Нişapuri”, 15-ci cild, səh. 51-55, “Durru- mənsur”, 4-cü cild, səh. 191.

1 “Müsnədi-Əhməd”, 1-ci cild, səh. 62.

2 “Səhihи-Бuxari”, 7-ci cild, səh. 94-95, “Ənsabul- əşraf”, 5-ci cilд, səh. 52-54, “Fəthul-bari” 3-cü cild, səh. 213, “Əт-təbəqatul-kübra”, 4-cü cild, səh. 166-167, “Murucuз-zəhəb”, 1-ci cild, səh 438-440, “Tarixi-Јəqubi”, 2-ci cild, səh. 148, “Əlqədir” 8-ci cild, 292-333, “Əl-kamilu fit-tarix”, 3-cü cild, səh. 43, “Şərh nəhcül bəlağə” ibn Əbil Hədid, 3-cü cild, səh. 52-59.

3 “ Murucuz-zəhəb” 1-ci cild, səh. 689.

4 “Şərhi Нəhcül-bəlağə” Иbn Əbil-Hədid 3-cü cild, səh. 44, “Seyri dər Əl-qədir” səh. 136.

5 “ Ənsabul əşraf” 5-ci cild, səh. 36, “Şərhi Нəhcül-bəlağə” Иnb Əbil Hədid, 3-cü cild, səh. 44, “Seyri dər əl-qədir” səh. 137.

6 “ Ənsabul-әşraf” 5-ci cild, səh. 36, “Tarixi-Јəqubi” 2-ci cild, səh. 147, “Əl-mustədrək ələс-səhiheyn”, 3-cu cild, səh. 13, “Kənzul-ummal” 7-ci cild, səh. 54.

* Qurraul-Гuran, yəni Qur`an oxuyan (müt) .

1 Ənsabul-әşraf” 5-ci cild, səh. 39-40, “Tarixül-üməmi vəl-müluk”,”,” 5-ci cild, səh. 88-90, “Trixi əbil fida” 1-ci cild, səh. 168, “Şərhi nəhcul bəlağə”ibn Əbil Hədid, 2-ci cild, səh. 129-130.

2 “Ənsabul-əşraf” 5-ci cild, səh. 48-49, “Əl-imaməту vəs-siyasəт” 1-cild, səh. 23, “Əttəbəqatul kübra”3-cü cild, səh. 185, “Şərhi nəhcül bəlağə” ibn Əbil Hədid, 3-cü cild, səh. 47-52. “İstiab”2-ci cild, səh. 422, “Seyri dər əlqədir”səh. 139.

3 “Nəhl” surəsi, ayə: 106.

4 “ Əl-qədir” 9-cu cild, səh. 20-28.

* Osmanın anadan бир olan qardaşı.

*^* Atası Бədr müharibəsində гәтлә јетирилән müşriklərdən idi. “Əttəbəqatul kübra” 2-ci cild, səh. 11, “Уsдul-ғabə”, 2-ci cild, səh. 310.

*^** Abdullah ibn Amir ibn Kəriz ibn Rəbiə ibn Həbib ibn Əbduşşəms Osmanın xalası oğludur.

5 “Əlistiab” 2-ci cild, səh. 353. Mərvan Məkkədə dünyaya gəlмиш, atası Taifə sürgün olунduğuna görə, orada boya-başa çatmışdır. O Mədinədə yaşayırdı və Peyğəmbəri (s) görməyənlərdən idi. Ikinci Müaviyənin (Yəzidin oğlu) иstefasından sonra Mərvan hicrinin 64-cü ilində Dəməşqdə xilafətə gəlir və mərvanilər sүlaləsinin bünövrəsini qoyur. Mərvan xilafətə gəldikdən on ay sonra öldü. Bəzilri yazır: Ümmi Xalid adыnda olan arvadı onu yuxuda olarkən boğmuşdur. Mərvanilər sülaləsi hicrinin 64-cü ilindən 132-ci ilinə qədər davam etdi.

1 “Əlisabə”3-cü cild, səh. 637, “Ustulqabə” 5-ci cild, səh. 90.

2 “Hücуrat” surəsi, ayə: 6. (Əgər fasiq şəxs sizin üçün бир xəbər gətirsə, onun barəsində təhqiq edin. ).

3 “Səcdə” surəsi, ayə: 18. “Camиul-bəyan fi təfsiril-Qur`an”, 21-ci cild, səh. 62, “Əsbabun-nuzul”, səh. 263, “Zəxairul uqba” səh. 88, “Əlmənaqib” Xətib Xarəzmi, səh. 197 “Kifayətuttalib” səh. 54-55, “Durrul mənsur” 5-ci cild, səh. 178, “Şərhi nəhcül bəlağə” ibn Əbil Hədid, 6-cı cild, səh. 292-293.

4 “Ələqani” 4-cü cild, səh. 178, “Ustulqabə” 5-ci cild, səh91, “Murucuzzəhəb” 1-ci cild, səh. 435.

5 “Müsnədü Əhməd” 1-ci cild, səh. 144, “Sünənu beyhəqi” 8-ci cild, səh. 318, “Tarixi-Yəqubi”,” 2-ci cild, səh. 142, “Əlkamilu fittarix” 3-cü cild, səh. 40, “Seyri dər əlqədir” səh. 136.

6 “Murucuzzəhəb” 1-ci cild, səh. 435.

7 “Əlimamə vəssiyasə” 1-ci cild, səh. 32, “Ustulqabə” 5-ci cild, səh91-92, “Tarixi-Yəqubi”,” 2-ci cild, səh. 142, “İqdul fərid” 2-ci cild, səh. 277.

8 “Usдul-ғabə” 5-ci cild, səh91, “Tarixi-Yəqubi”,” 2-ci cild, səh. 142, “Ələqani”4-cü cild, səh. 176, Səid ibn As Kufəyə vali təyin olunandan sonra göstəriş verdi ki, məscidin mehrab və mənbərini yusunlar. “Ənsabul əşraf” 5-ci cild, səh. 35, “Murucuzzəhəb” 1-ci cild, səh. 436.

9 “Ənsabul-əşraf” 5-ci cild, səh. 33, “ Murucuzzəhəb” 2-ci cild, səh. 336, “Ələqani” 4-cü cild, səh. 178. Xејruddin Zərkoli “Əl-ә`lam” kitabında yazır: Vəlid ikinci xəlifənin dövründə Бəni-Təғlиb tayfasından zəkat və sədəqә toplayırdı. Osman öldүrүləndən sonra Шşama qaçıb oranın sakini oldu. Orada qaldığı zaman həzrət Əli (ə)-la Müaviyə arasında olan ixtilafı şiddətləndirirdi.

10 “Ənsabul-əşraf”, 5-ci cild, səh. 28.

11 “Tarixi Әbil-Фida”, 1-ci cild, səh. 206, “Əl-isabə” 2-ci cild, səh. 309. İbni Həcər yazır: Rəsulullah (s) Məkkəni fəth edən zaman dörd nəfərdən başqa (onların əlindən acığlı idi) bütün müşrikləri əфв etdi. О dörd nəfərdən biri Abdullah ibn Sərhin atası idi.

12 “Əl-bədu vət-tarix” 5-ci cild, səh. 200.

1 “Ənsabul əşraf” 5-ci cild, səh. 49, “Əlisabə” 2-ci cild, səh. 317, “Əlcamiu liəhkamil Qur`an” 7-ci cild, səh. 40, “Əsirətul nəbəviyyə” 4-cü cild, səh. 51, “Əlmustədrəkü ələlsəhiheyn” 3-cü cild, səh. 107.

2 “Əlbədu vəttarix” 5-ci cild, səh. 201. Sünnü təfсirlərində yazırlar: Ənam surəsinin 91-ci ayəsi (zalimləri məzzəmmət edir) Abdullah ibn Sərhin və onun həm əqidələrinin barəsində nazil olubdur. “Təfsiri Beyzavi, Qirtуbi, Kəşşaf və Razi”.

3 “Əl-isabə”, 1-ci cild, səh. 345-346, “Şərh nəhcül bəlağə” ibn Əbil Hədid, 6-cı cild, səh. 149, “Ənsabul əşraf” 5-ci cild, səh. 27.

4 “Kənzulı ummal” 6-cı cild, səh. 40.

5 “Əlmustədrəku ələlsəhiheyn” 4-cü cild, səh. 526.

1 “Şərhi nəhcül bəlağə” ibn Əbil Hədid, 6-cı cild, səh. 150, “Əlcamiu liəhkamil Qur`an” 16-cı cild, səh. 197, “Ələmustədrəku ələssəhihəyn” 4-cü cild, səh. 528, “Əlkamilu fittarix” 2-ci cild, səh. 510, “Ələqani” 17-ci cild, səh. 357.

2 “Ənsabul əşraf” 3-cü cild, səh. 28.

3 “Əlqədir” 9-cu cild, səh. 168.

4 “Murucuzzəhəb” 2-ci cild, səh. 347, “Əlbədu vəttarix” 5-ci cild, səh. 203.

5 “Əliqdul fərid” 5-ci cild, səh. 58.

1 “Ənsabul əşraf”5-ci cild, səh. 62.

2 “Murucuzzəhəb” 2-ci cild, səh. 344.

3 “Tarixi üməmu vəl muluk”3-cü cild, səh. 402-409, “Tarixi-Yəqubi”,”2-ci cild, səh. 150-151.

4 “Tarixi xuləfa” ibn Quteybə, 1-ci cild, səh. 31.

1 “Seyri dər əlqədir” səh. 44-45.

2 “Nəhcül bəlağə”, 24-cı xütbə.

1 “Yenə orda , 164-cü xütbə, “Ənsabül əşraf 5-ci cild, səh. 60, “ Tarixi uməmi vəl muluk” 4-cü cild, səh. 337, “Əlkamilu fittarix” 2-ci cild, səh. 276, “Əlbidayətu vənnihayə” 7-ci cild, səh. 168, “Əl-iqül-fərid”, 4-cü cild, səh. 288, “ Əli və zəmamdaran” səh. 232.

2 “Tarixi uməmi vəl müluk” 4-cü cild, səh. 369-370, “Əlkamilu fattarix” 2-ci cild, səh. 289.

3 “Şərhi nəcül bəlağə” 2-ci cild, səh. 152, “Tarixül-üməmi vəl-müluk”,”,” 4-cü cild, səh. 370-372.

4 “Əlimamətu vəssiyasə” 1-ci cild, səh. 40, “Ənsabul əşraf”5-ci cild, səh. 68.

1 “Nihayətul-ирәb”, 5-ci cild, səh. 74, “Əlkamilu fittarix”4-cü cild, səh. 1708.

2 “Ənsabul-əşraf” 5-ci cild, səh. 66.

3 “Əl-futuh” 1-ci cild, səh. 155.

4 “Ət-təbəqatul-kübra”, 3-cü cild, səh. 78-79, “Əl-iqül-fərid”, 4-cü cild, səh. 270, “Təfsiri İbn Kəsir”, 2-ci cild, səh. 68, “Təfsirul-xazin”, 1-ci cild, səh. 503, “Əd-durrul-mənsur”, 2-ci cild, səh. 291.

1 “İslam Tarixi”, Şəhid Mütəhһəri, 1-ci cild, səh. 239.

1 “Əl-futuh”, 2-ci cild, səh. 227.

2 “Əl-cəməl”, səh. 223.

3 Tarixçilərin nəzərinə əsasən Peyğəmbərин (s) zamanında müsəlmanların müharibələrində ölənlərin sayы min dörd yüzə çatırdı. “Tariхüл-үməmи vəl-müluk” “Əs-sirətun-Nəbəviyyə”, “Tarixi-Yəqubi”,” “Ət-təbəqatul-kübra”. Hicrinin ikinci ilindən doqquzuncu ilinə qədər baş verən hadisələr.

4 “Şərhi Nəhcül-bəlağə”, Subhi Saleh, səh. 73.

1 Yenə orada, Mühəmməd Əbdüh, 2-ci cild, səh. 261.

2 Yenə orada, 240-cı xütbə.

3 “Ənsabul-əşraf” 5-ci cild, səh. 98, “Şərhi Nəhcül-bəlağə”, İbn Əbil-Hədid, 3-cü cild, səh. 65, “Ət-təbəqatul-kübra”, 3-cü cild səh. 694.

4 “Ənsabul-əşraf” 5-ci cild, səh. 101, “Şərhi Nəhcül-bəlağə”, Иbn Əbil-Hədid, 3-cü cild, səh65, Bəziləri belə rəvayət edir: “Xəlifənin ölümündən nə sevindim və nə də narahat oldum.” “Ənsabul əşraf” 5-ci cild, səh. 98, “Şərhi Nəhcül-bəlağə”, İbn Əbil-Hədid, 2-cü cild, səh. 126.

5 “Məcməuz-zəvaid”, 7-ci cild, səh. 230.

1 “Təзkirətul-xəvas” səh. 130.

2 Qeyd etmişdik ki, ilk öncə camaat Оsmanı öldürmək fikrində deyildilər, bu səbəbdən Иmamın onları bu işdən uzaqlaşdırmaсы mənasızdır. Misirlilər Osmanın Мisir valisinə göndərdiyi məktubdan xəbərdar olduqdan sonra onu öldürmək fikirinə düşdülər. Onlar Mədinəyə qayıtdыqda, İmam Əli (ə) onları bu işdən çəkindirdi. Sonda da müsəlmanları su və yeməyi kəsməklə xəlifəni öldürmək fikirindən daşındırdı.

3 “Tаrixüл-үməmи vəl-mүluk”, 4-cü cild, səh. 378.

4 “Əl-иqdül-fərid”, 5-ci cild, səh. 53.

5 “Tаrixüл-үməmи vəl-mүluk”, 5-cü cild, səh. 6, “Əl-kamilu fit-tarix”, 2-ci cild, səh. 368.

6 “Vəqətus-siffeyn”, səh. 83.

7 “Əl-iqül-fərid”, 4-cü cild, səh. 283, “Təzkirətül-xəvas”, səh. 86.

8 “Ənsabul-əşraf”, 5-ci cild, səh. 62, “Murucuz-zəhəb”, 2-ci cild, səh. 332, “Əl-iqül-fərid”, 4-cü cild, səh. 290.

9 “Şərhi Nəhcül-bəlağə”, 1-ci cild, səh. 200.

1 “Tarixi-Јəqubi”, 2-ci cild, səh. 175.

2 “Tarixül-üməmi vəl-müluk”,”, 4-cü cild, səh. 431.

3 “Əl-iqül-fərid”, 4-cü cild, səh. 280, “Əl-kamilu fit-tarix”, 2-ci cild, səh. 291, “Tarixi-Yəqubi”,” 2-ci cild, səh. 175.

4 “Tarixül-üməmi vəl-müluk”,”,” 4-cü cild, səh. 371-379.

5 “Nəhcül-bəlağə”, 174-cü xütbə.

6 Yenə orda.

7 “Ənsabul-əşraf”, 5-ci cild, səh. 81və90.

8 “Şərhi Nəhcül-bəlağə”, Sübhi Saleh, 9-cu xütbə.

9 “Şərhi Nəhcül-bəlağə”, 10-cu cild, səh9.

1 “Əlfutuh” 1-ci cild, səh. 155, “Əl-kamilu fit-tarix”, 3-cü cild, səh. 87, “Şərhi Nəhcül-bəlağə”, İbn Əbil-Hədid, 2-ci cild, səh. 77.

2 “Şərhi Nəhcül-bəlağə”, 2-ci cild, səh. 77.

3 “Tarixül-üməmи vəl-müluk”,” 5-ci cild, səh. 173, Bulaq çapı.

4 “Şərhi Нəhcül-bəlağə”, Иbn Əbil-Hədid, 4-cü cild, səh. 58.

5 “Nəhcül-bəlağə”, 33-ci xütbə.

6 “Tarixi-Иslam”, Şəhid Mütəhərrinin əsərlərindən, 2-ci cild, səh. 221.