Boshlashich sinflarda matematika u
Yüklə 1,53 Mb.
|
|
“BOSHLASHICH SINFLARDA MATEMATIKA UЩGISH METODIKASI” MA^ZUSIDA TUZILGAN MA’RUZA MATNLARI Uzbekistan Respublikasi Oliy va urta maxsus ta’lim vazirligi Termiz Davlat Universiteti “BOSHLANG’ICH SINFLARDA MATEMATIKA UKDOTISH METODIKASI” MAVZUSIDA TUZILGAN MA’RUZA MATNLARI Uzbekistan Respublikasi Oliy va urta maxsus ta’lim vazirligi va Termiz Davlat Universitetining ilmiy - uslubiy kengashi chop etishga tavsiya etgan.
S. Turaev
Takrizchilar: pedagogika fanlari doktori, professor pedagogika fanlari nomzodi, dotsent “Boshlanrich sinflarda matematika uk,itish metodikasi” mavzusida tuzilgan ma’ruzalar rejasi (2000-2001 uk,uv yili)
Xususiy metodika
Adabiyotlar: L. SH. Levenberg va boshk;alar. “Boshlangich sinflarda mayumltikauk;itish metodikasi”. T., 1985. M. A. Bantova va boshkdlar. “Boshlangich sinflarda m.ppma1ikauk,itish metodikasi”. T., 1994. 11od. red. L.N. Skatkina. “Metodika nachalnogo obucheniya mlkomlshki" 1972. L. M.I.Moro, A.M.Pыshkapo, “Metodikaobucheniya matematike i I 3 klassax”. 5 ikbopna N.U. va boshkdlar. “Boshlangich sinflarda matematika uk,itish metodikasi”. T., 1996. Mai oma gika. I sinf. Matemashka. 2 sinf. Matematika. 3 - sinf. Matematika. 4 sinf. Boshlangich sinflar uchun “Matematika dasturi”. Tushuntirish xati Xozirgi zamon yoshlarini fan asoslari bilan k;urol- lantirish, ularning ak,liy tafakkurlarini yuk,ori darajada rivojlantirishiga erishish umumta’lim maktablari oldida turgan eng muxim vazifalardan biridir. SHu vazifaparni amalga oshirish mak,sadida boshlanrich sinf uk,ituvchilarini tayyorlash uchun oliy ta’limni k,ayta kurish buyichaturli ishlar k,ilinmokda. Uzbekistan Republikasi Prezidenti I. A. Karimovning “Ta’lim-tarbiya va kadrlar tayyorlash tizimini tubdan islox, k,ilish, barkamol avlodni voyaga etkazish turrisidagi" gi farmonidan va Oliy Majlis tomonidan k;abul k,ilingan “Ta’lim turrisidagi k,onun va “Kadrlar tayorlash milliy dasturi”da ta’lim tizimini nazorat k,ilish va monitoring tizimini shakllantirishga katta e’tibor berilgan. Ularni xayotga tadbik, etish ishlari davlat siyosatiningustivor yunalishlaridan biri deb x,isoblanayotgan bugungi kunda \alk, ta’limi sox,asidagi muammolarni va ularni vujudga keltiruvchi omillarni aniklash ^amda ularni chuk,ur ilmiy tax,lil k,ilish zarur buladi. Katsrlar tayyorlash milliy dasturini amalga oshirishda eng avvalo boshlanrich ta’lim ishini turri yulga k;uyish mu^im ax;amiyatga ega deyilgan. I.A. Karimov “Tafakkur” jurnali bosh muxdrririning savollariga bergan javoblarida kayd etadiki, ta’lim - tarbiya tizimini uzgartirmasdan turib ongni uzgartirib bulmaydi. Ongni, tafakkurni uzgartirmasdan turib esa, biz kuzlagan oliy ma^sad-ozod va obod jamiyatni barpo etib bulmaydi. Kurib turganimizdek, bularning barchasi bir-biri bilan zanjir kabi borlik, masaladir. ...Islox;otlarning takdiri va samarasi birinchi navbatda kadrlarning saviyasiga, ularning zamon va tarak;k,iyot talablariga nechorlik,javob berishiga tak,alib k,olar edi! (“Tafakkur” jurnali, 1998 yil, 2-son, 10-11-betlar). Metodika fanlarini uk,itish ishlarida, jumladan, matematika fanini u^itish metodikasi kursini uk,itish k,ayta kurib chik;ib, x;ozirgi kun talablariga moslashtirish zarurati vujudga keldi. Bu ishlar bulrusi boshlangich sinf uk,ituvchilarini tayorlash ishlarini takomillashtirishda, talabalarni uk,ituvchilik kasbiga tayorlashda mu^im bulgan bilim, kunikma va malakalarni ^osil k,ilishda zarur bulgan ukuv - tarbiya ishlarini tashkil k,ilishda katta yordam berishi zarur. Matematika uk,itish metodikasi kursi ma’lum mikdorda mavzu, amaliy - seminar mashrulotlari va pedogogik amaliyot ork;ali amalga oshiriladi. Ma’ruzada asosan metodika fanining asosiy ilmiy izlanishlari natijasiga tayangan xolda rtifop uk,ituvchilarning ish tajribasi bilan boyitilgan materiallar asosida bayon k,ilinadi. Amaliy seminar mashrulotlarida esa talabalar turli- tuman metodik manbaparni taxdil k,ilish va uni tuzatish va x k.) urganish bilan birga bu manbalardan metodik adabiyotlarga ijodiy yondashib, ulardan uk,itish ishlarini tashkil kilishda, ilmiy izlanishlar olib borishda foydalanishga urgatiladi. Bu mashgulotlarda talabalar dare izlanishlarini tuzish, turli metodik yunalishga oid mavzularni yozish va uni xar bir mavzuga k,ay yusinda yondashish muxim axamiyatga eta ekanligini xar tomonlama muxokama k,ilish bilan shurullanadilar. Talabalar uz mavzularida muloxazalari, kuzatishlari va xokazolardan bemapol foydalanish imkoniyatlariga ega buladlar. Mavzu boshk,a turdagi mashrulotlar turli uk,uv-kurgazma kurollari va texnik vositalar bilan jixozlanishi kerak. Boshlanrich sinf ukuvchilarini zamon talabi darajasida tayyorlashda talabalarning pedagogik amaliyoti, kurs va bitiruv ishlari yozish, maxsus kurs va seminarlar tashkil k;ilish, ilmiy tugarak va anjumanlarga jalb k,ilish kabilarning xam axamiyati katta. Dastur ikki k,ismdan iborat: Metodikaning umumiy masapapari. Metodikaning xususiy masalalari. Metodikaning umumiy k,ismi xususiy k,ismini u^itiщda yana k;ayta n;uriladi va konkretlashtiriladi. Bu tak;simot albatta mavzuga ajratilgan vak,ti, ularni urganish ketma-ketligi belgilanishi nuktai-nazaridan taxminiydir. SHart-sharoitga kura mavzu belgilangandan biroz ortik; yoki kamrok; vak,t ajratib, uni xisobiga u yoki bu mavzuga kamrok, yoki ortifok, belgilanishi ijrochi ixtiyoriga xavola. Xuddi shunday mavzuni urgatish ketma-ketligi xam ixtiyoriy ravishda uzgartirilishi mumkin. Uzgartirilgan mavzularning uzlashtirilish darajasini anikdash uchun u^uv yili davomida 2-3 ta yozma tekshirish tizimlarini tashkil etish mumkin. Bunga soatlarni amaliy mashrulotlarga ajratilgan k;ismidan olish mumkin. Talabalarning tayyorgarligini oshirishda yuk,oridagi mpshrulotlardan tashkdri kurs ishlari va bitiruv ishlari I arzida yozilgan mustak,il ishlarini maxsus kurs va seminar xamda ilmiy tadk,ik,odga yunaltirilgan tugaraklarni, talabalarni kohkvdc ishlarini ilmiy konferensiyalarini tashkil etilishi *am samarali natija beradi. Bundan tashk,ari ayrim mavzular galabalarga musta^il urganish uchun berilib, uning natijasi ma’ruza, referat tarzida yozma topshirilishi kuzda tutiladi. Bu dastur respublikadagi mavjud boshlanrich sinflarning umumta’lim maktablariga muljaplangan materiallar namunaviy dasturi asosida tuzilgan deb xisoblaymiz. Dastur (Nizomiy nomidagi Toshkent Davlat Pedagogika Universitetining Ilmiy-Metodik kengashida 1995 yil 15 oktyabr N° 2 k,arori bilan tasdikdangan). kugsm. Boshlanrich sinfda matematika uk,itish metodikasini umumiy masapalari Boshlanrich sinfda matematika uk,itish metodikasi fanining vazifalari Boshlanrich sinfda matematika uk,itish metodikasining fan sifati oldiga kuygan vazifalari. U^itishning metodik sistemasi (tizimi) va uning turlari (1-5 ta). Metodika fanining boshk,afanlar bilan ijgimoiy, falsafa, matematika xamda logika va boshk,a anik; fanlar bilan 6orlik/1igi. Pedagogik fanining boshkd bulimlari xamda yoshlar psixologiyasiga, boshlanrich sinf metodikasi borlikligi. Metodika fanlarining ilmiy-tadk,ik,od metodlari (kuzatish, eksperiment va boshkdpar). Ularning ilmiy izlanishla- rida kuplanilishi. Boshlanrich matematika kursi-ukuv fani sifatida. Uning mazmuni va uzviyligi x,aku!da Boshlanrich sinfda matematika uk,itishning tarbiyaviy, ta’limiy va rivojlantiruvchi mak,sadi. Boshlanrich sinfda matematika kursi tuzilishining uziga xos xususiyatlari, uning mazmuni. Nomanfiy butun sonlar arifmetikasi, mikdorlar va ularningulchov birliklari, apgebraik va giometrik materiallar, kasr xekida ma’lumot, arifmetik masalalar. Bu materiallarni maktab matematika kursidagi ishrol etgan urni. Barcha materiallarni 'urganishdagi uzviylik. Matematik tushunchalar xakida tasavvur xosil ^ilishda nazariy ma’lumotlarningurni. Kunikma va malaka xosil kilishda kursning amaliy yunapishi. Kichik yoshdagi bolalarning bogchadagi matematik tayyorgarligi. Boshlanrich sinf matematikasi va matematika uk,itishning kelgusi boskichi orasidagi uzviylik. Ukuvchilarni xar bir ukuv yili oxirida bilimi, kunikma xamda malakalariga kuyilgan dastur talabi asosida xar bir bosk,ich uchun muljallangan dastur taxlili. Boshlangich sinfda matematika uk,itish metodlari Metod (uslub) tushunchasi. Uning turlari va tasnifi. Ukuv- bilish faoliyatini tashkil k,ilish uslubi va ular orasidagi boglikyaik. Ukuvchilarning mustak,il ishlari uk,itish metodi sifatida. Uk,itishni tashkil k,ilishda didaktik uyin metodidan foydalanish. Uk,itish metodini, uk,itish maksadi, mazmuni va bosh^alarga boglikligi. Ularni bolalarning yosh xususiyatlariga boglik^igi. Ukitish samaradorligini oshirishda kullaniladigan metodlar. Ukuvchilar faoliyati darajasini uzgartirish samarasini aniklash metodlari. Dasturlashtirilgan ta’lim. Ukuvchilarning faollik darajasiga kura kullaniladigan metodlar. Muammoli, k,isman izlanish uslublari va ukuvchilarni unga jalb k,ilish. Ukuvchilar uzlashtirish darajasini aniklashda kullaniladigan metodlar. Matematika darsida yozma ishpar va ularni tashkil kushish, ukuvchi daftarini olib borilishini tekshirish metodlari. Boshlangich sinfda matematika uk,itishni tashkil kilish formalari Boshlangich sinfda matematika darsining tuzilishi va dare tizimi. Xozirgi zamon talabiga moe dare va unga kuyiladigan talablar. Darsda uk,itishning samaradorligini oshirish uslubining kullanilishi, darsda (didaktik) uyin elementlaridak foydalanish. Uk,ituvchilarning daregatayorgarligi. Mavzu mazmunigaxos ukitish metodi, vositalarinitanlabuk,itishningtashkiliy forma ( yakka, guruxlarga bulib, ommaviy)larini uk,itishni tarbiya, ta’limiy xamda rivojlantiruvchi man;sadlarga moslashtirib dare ishlanmasini tuzish. Muammoli (problemali) dare va uni tashkil k,ilish usullari. Ta’limning darsdan tashk,ari yordamchi formalari: uzlashtirmovchi ukuvchilar bilan ishlash, ukuvchilarning uy pazifalari, uni tashkil k,ilishda kuyilgan talablar, uni gekshirish metodlari, darsdan tashsari mashrulot turlari, ularning ukuvchilarini bilim saviyasini kengaytirish, fanga bulgan kizik^shini orttirishdagi urni. Ikdidorli ukuvchilar bilan ishlash. Ikdidorli sinflar, litsey, gimnaziyalarning boshlanrich sinfda matematika darsini tashkil kilish. Matematikadan dare jarayonini yoritish uchun kullaniladigan ukuv vositalari va ularning vazifalari Ukuvchi va uk,ituvchi uchun ukuv vositalar majmuasi, ularning xususiyatlari va foydalanish metodi, unga kuyilgan talablar. Matematikadan boshlanrich sinflar uchun darsliklar, uning mazmuni, tuzilishi. Turli kullanmalar vaulardan foydalanish. Turli vositapardan foydalanish va kulda yasalgan kurgazmapi kurollarni tayorlash. Mikrokalkulyator. Ularning tuzilishi va foydalanish uslubiyoti. 6. Oz komplektli maktablarda matematika ukitish xususiyatlari Oz komplektli maktablarda matematika uk,itishni tashkil flish xususiyatlari. Matematika darsi. Uning dare jadvalidagi urni, boshsa darslar bilan birligi. Ukuvchilarning mustatsil ishlari va uni tashkil k,ilish xususiyatlari. Ukuv jarayonini yoritish xususiyatlari. Mustak,il ishni tashkil k,ilish uchun dare ishlanmasi va mashkdar tuplamini tuzish. k;ism. Boshlanrich sinflarda matematika uk,itishning xususiy masalapari Boshlangich sinflarda nomanfiy butun sonlarni nomerlashga urgatish Ukuvchilarni maktabgacha bulgan davrda matematikaga tayorgarlik darajasini anik/tsh va ularni tartibga solish. Nomerlashga urgatishga tayorgarlik. Son va sanok tushunchasini shakllantirish bossichlari. Ung sanok, sistemasining xususiyatlari va nomerlashga uni asos kdpib olinishi. Konsientlar buyicha nomerlashga urgatish metodi. Darsni tashkil silish, kurgazmalik Asosiy mikdorlar va ularning ulchov birliklarini urgatish metodikasi Boshlangich sinflarda urganiladigan asosiy mikdorlar: uzunlik, yuza, massa, narx, bax,o, masofa, vakt, tezlik. Xar bir mikdordarini ?lchash, ulchov birliklarining turlari va ular orasidagi borlik,liklar, amallar bajarishga urgatish metoditkasi. Proporsianal boglangan mikdorlarni urgatish masalalar (masalalar echish namunasida) M: narx, baxo, miador soni va bosh^alar. Bularni shakllantirishda kullaniladigan vositalar, uyin mashrulotlartayorlash. Nomanfiy sonlar ustida arifmetik amallarni urgatish metodikasi Arifmetik amallarni urgatish metodikasining umumiy masapalari. Kushish va ayirish xamda kupaytirish va bulish amapi ma’nosini ochib berish va uni bosk,ichlab konponentlarda bajarilishini urgatish. Amal xossapari, komponentlar va ular orasidagi boglanish bilan tanishtirish. Arifmetik amal bajarilishi turriligini tekshirish usullari. Xisoblash mapakalarini xosil kilish. Kupaytirish va kushish jadvaplari, ularga mos bulgan va ayirish xollarini urgatish. Orzaki xisob yullarini urgatish. YOzma xisoblash algaritmini urganish. Xisoblash natijasini mikrokalkulyator yordamida tekshirish. Xisoblash malakalarini tekshirish uchun yozma ishlar tuplamini tuzish. Xisoblashda uk,uvchilar yul k,uyishi mumkin bulgan xatolarni anik^ash va uni bartaraf k,iliщ yullarini izlash. Orzaki va yozma xisoblashga doyr didaktik (urgatuvchi) uyinlar tuplamini tuzish, uyin mashrulotlarini tashkil k,ilish. Algebraik materiallarni urgatish metodikasi Son va ifoda tushunchasi. Ifoda va rrnli ifoda. Uzgaruvchi ;sexnashgan ifoda. Ifoda va munosabat belgilari. Tenglik va tengsizlik. Sonlik tenglik va tengsizlik'uni echishga urgatish usullari, metodikasi. Tenglama va uni echishga urgatish usullari, turli borlanishlar va ularning berilish metodlari. Figura (uchburchak, kesma, nu^ta) tushunchasi x,ak,ida shsavvurni shakllantirish va ularning shaklini tizish, ayrim xossalari bilan tanishtirish metodi. Sodda geometrik yasash ishlari bilan tanishtirish, fazoviy tasavvurlarini rivojlantirish. Figuraparni farkday olish, k;ismlarga bulish, k;ismlardan figuraparda xosil k,ilishga kupburchaklar perimetri ^amda yuzasini xisoblashda perimetr va yuza ulchov birliklari □a ular orasidagi botanishga doyr masalalar echish. Arifmetik masalalar echishga urgatish metodi Masala va uning elementi. Masalani matematik gushunchalarini ma’nosini ochib berishdagi urni. Masala tuzish □a uni echish. Masala echishga urgatish bosk,ichlari uning mantik,iy asosiy masalalar turlari va ular ustida ijodiy ishlash. Konsentral buyicha masalalar echish ustida ishlash. Masala echishga urgatishga umumiy usullari ustida ishlash. Turli mavzuda masalalar echayotganda ukuvchilar yul kuyadigan xatoliklar va ular ustida ishlash metodi. Problemapi (muammmoli) masalalar turli va echishga ega bulgan she’riy topishmok, tarzida masala ustida ishlash (tuzish va echish). Masala ustida ijodiy ishlashga urgatish. Matematika uk,itish metodi tarak,k,iyoti tarixixdmda uning kelajakda takomillashuvi va rivojlanish yullari Matematika uk,itish metodikasining paydo bulishi, tarak,k;iyoti davrlari va ularning asoschilari. Xozirgi zamonda bu fan tarak,k,iyoti yunalishlari va davr talabi. Bu fanga kelgusida tarak,k,iyot va takomillashuv rejalari. 2000 yilgi boshlanrich sinflarda matematika fani uk,itishning taxminiy mazmuni. Talabalarning kureni urganishda olgan bilim va kunikmalariga kuyilgan asosiy talablar Talablar: boshlanrich sinf matematika kursining tuzilishi, xususiyatlari, mazmuni vazifasi va mak,sadi. boshlangich sinf Ukuvchilarini asosiy matematik tayyorgarligini sinflar buyicha kuyilgan asosiy talablarini va ularning bilim, kunikma va mapakalariga kuyiladigan bax,o mezoni. asosiy ukuv vositalari: darslik, ukuv kullanma va boshk;a vositalarni x,amda ularni kullash metodi. matematika uk,itilishida kullaniladigan barcha uslub va usullarini farklanishi. ukuv bilish faoliyatini tashkil k;ilishda asosiy va yordamchi formalarini bilishlari kerak. dare ishlanmasida ukuv jarayonini (ukuv materiali unga mos uslub, vosita vauk;itish formasini) tanlab rivojlantirish. matematik mazmunda tugarak, olimpiada kabi va boshkd darsdan tashkdri mashgulotlarni olib borish. dastur asosida joriy rejalashtirishni. dastur, darslik metodik kullanma tavsiyalarni ta^lil k,ilib, k,isk,acha takriz yoza olishni. darsdan tashkdri mashgulotlarni uyin mashgulotlari tarzida utkazishni. uzlari ^izik,kan yunalish, mavzu asosida ilmiy izlanishning bajarilishini uddapay olishlari zarur (kurs va bitiruv ishi tarzida). -mavzu Boshlanrich matematika ukitish metodikasi predmeti, vazifalari, mazmuni fan sifatida ekanligi Reja: Boshlanrich matematika ukitish metodikasining predmeti. Uk^tishning makradlari, mazmuni, metodlari, formalari positalari orasidagi uzviypik. Boshlanrich sinflarda matematika uk,itish metodikasi fan ekanligi. Boshlanrich sinf matematikasining mazmuni, tuzilishi. Boshlangich matematika uk^1tish metodikasining predmeti “Metodika” - grekcha suz bulib, “metod” degani “yul”, “uslub” degan ma’nolarni anglatadi. Matematika uk,itish metodikasi pedagogika fanlari sistemasiga kiruvchi pedagogika fanining garmori bulib, jamiyat tomonidan kuyilgan ukitish maksadlariga muvofik, matematika uk,itish konuniyatlarini matematika rivojining ma’lum bosk,ichida tadbik, kilinadigan fandir. Sunggi yillarda mamlakatimizda Urta maktabda matematika uk,itish butun sistemasida uz kulami va axdmiyati jix;atidan nixoyatda katta bulgan uzgarishlarni amalga oshiradi va oshirmokda. Aynikra, respublikamizning mustak,illigidan, maktablar turrisidagi krnun va farmonlarning chikarilishi buning yak,k;ol isbotidir. Masapan, 1997 yil 27 avgustdagi “Ta’lim turrisidagi sonun” ning 12-moddasi I-IV sinflarni uk,itishga bagishlangan. 1997 yil 6 oktyabrdagi “Uzbekistan Respublikasida kadrlar tayorlash milliy dasturi”ning 3.3.1 punkti uzlusiz ta’limni rivojlantirishda I-IV sinflarda ukitishni tashkil k,ilishning rejalari kursatilgan. Aynik,sa, Prizident I. Karimovning mavzusida boshlanrich sinf ta’lim-tarbiyaning asosi bulishi, undagi uk,ituvchilarning sifatini yaxshilash borasidagi kurgazmalari yakkrl misol buladi. Maktab oldiga prinsipial yangi maksadlarning kuyilishi matematika uk,itish mazmunining tubdan uzgarishiga olib kelmokda. Matematika boshlanrich kursi mazmunida xam, darslik va kullanmalar uni uk,itish metodikasi xam kattaginauzgfishlar kiladi. Boshlanrich sinf ukituvchilariga matematikadan samarali ta’lim berilishi uchun bulajak uk,ituvchi boshlanrich sinflar uchun ishlab chikdriladigan matematika ukitish metodikasini egallab chukur uzlashtirib olmori zarur. Matematika boshlangich ta’lim metodikasining predmeti kuyidagilardan iborat: Matematika ukitishdan kuzda tutilgan maksadparni asoslash (nimauchun metodika ukitiladi?). Matematika ukitish mazmunini ilmiy ishlab chitsarish (nimani urganish?). I-IV sinf matematikasining mazmuniga nimalar kiritiladi, ularning savodxonligini ta’minlash uchun kanday mavzuni ukitish kerak? Uk,itish metodlarini ilmiy ishlab chikish (kanday ukitish kerak?). Ukitish vositalarini, darsliklar, didaktik materiallar, kursatma-kullanmalar va texnik vositaparni ishlab chikarish (nima yordamida ukitish?). Ta’limni tashkil kilishda ilmiy ishlab chikarish (Darsni va ta’limning darsdan tashki formalarining kanday utkazilishi? Ukuv ishlarining kanday tashkiliy metodlarda utkazish kerak? Ukuv jarayoni fakat bilimlar jarayonigina bulmay, balki ukuvchilar shaxsningtarkib topishi va rivojlanish jarayoni xam bulishi uchun ukuv ishlarini kanday tashkiliy metodlarida amalga oshirish kerak, ukuv jarayonidagi ta’limiy va tarbiyaviy masalalarning izchilligini kanday kilib samaralirokxap kilish kerak). 9k,itishning makradlari, mazmuni metodlari, formalari, vositalari orasidagi uzviylik Ukitishning maksadlari mazmuni, metodlari, vositalari va formalari metodik sistemasining asosiy komponentlaridir. Uni kuyidagi sistemada tasvirlash mumkin.
3. Boshlanrich sinflarda matematika uk;itish metodikasi fan ekanligi Xozirgi vak;tda ilmiy-texnika progressi asrida matematika muxim rol uynaydi. SHuning uchun keyingi 10 iilliklarda maktab matematikasini bir necha marta reforma kilishga T^Fpn keldi. SHu sababli 1969 yildan boshlab va 1990 iillarda boshlanrich sinf matematikasini uk;itish va uning dpsturiga uzgarishlar kiritildi. YAngi dastur buyicha mltematikadan yangi metodik sistemani ishlab chikdi. Matematika uk,itish metodikasi eng avvapo kichik yoshdagi ukuvchilarni umumiy sistemada uk,itish vatarbiyalash vazifasini kuyadi. Umumiy metodika boshlanrich sinf matematikasining mazmunini vatuzilishini ochib beradi. SHuning xar bir b^limni uk,itishning uziga xos xususiy metodlarini urgatadi. Boshlanrich matematika ukitish metodikasi bir necha fanlar oilan chambarchas boglikdir: Uk,itish asosi bulgan matematika bilan. Pedagogika. Psixologiya. Bosh^a ukitish metodikalari bilan (rus tili, mexnat...). Boshlanrich matematika uk,itish kursi ukuv predmeti sifatidadir. Boshlanrich matematika uk,itish metodikasining uk,itish iazifapari: Ta’lim-tarbiyaviy va amaliy vazifalarni amalga oshiradi. Nazariy bilimlar sistemasini urganish jarayonini yoritib berish kerak. Ukuvchilarning siyosiy dunyokdrashini shakllantirish yullarini urganish kerak. Insonni tarbiyalash vazifasini yoritib beradi. Matematika uk,itish jarayonida insonni, mexnatni sevishga, uzining ^adr k,immati, bir-biriga xurmati kabi fazilatlarini tarbiyalashni kursatib beradi. Uk,itish metodikasi I-IV sinflar matematikasining davomi bulgan I-VI sinf matematikasi mazmuni bilan boglab uk,itishni kursatadi. Boshlangich sinf matematikasining mazmuni va tuzilishi Arifmetik material kursning asosiy mazmunini tashkil etadi. Boshlangich kursning asosiy uzagi naturap sonlar va asosiy mikdorlar arifmetikasidan iborat. Bundan tashk,ari, bu kursga geometriya va algebraning asosiy tushunchapari birlashadi. Boshlangich sinf matematika kursi matematika kursining organik k,ismi bulib xisoblanadi. V-XI sinflarda Ukitiladigan matematikaning eng asosiy va ukuvchilar yoshiga mos bulgan elementlar tushunchalari beriladi. YUkori sinflarda shu tushunchalar kengaytirilgan, chukurlashtirilgan va boyitilgan xolda ukitiladi. Demak, boshlangich sinf matematikasining mazmuni yukori sinf matematikasining mazmunini xam belgilab beradi. Boshlangich matematikasining tuzilishi uziga xos xususiyatlariga ega: Arifmetik materiallar kursning asosiy mazmunini tashkil kiladi. U natural sonlar arifmetikasi, asosiy mikdorlar. Algebra va geometriya elementlarining propedivtik kurslari asosiy bulim shaklida ukitilmasdan arifmetik materiallar bilan kushib uk>.giladi. Boshlangich sinf materiali konsentrik tuzilgan. Masapan, oldin l-unlikni nomerlash uk,itilsa, keyin 100 ichida nomerlash va arifmetik amallar bajarish ukitiladi. Undan keyin 1000 ichida arifmetik amallar bajarish, keyin kup xonali sonlar ichida. Bularni ukitish bilan bizga nomerlash, mikdorlar, kasrlar algebraik va geomztrik materiallar kushib ukitiladi. Nazariya za amaliyot masalapari uzaro organik boglangan xarakterga ega. Matematik tushuncha, xossa, konuniy botanishparni ochish kursda uzaro boglangan. Xar bir tushuncha rivojlantirilgan xolda tushuntiriladi. Masalan, arifmetik amallarni ukitishdan oldin uning anik moxiyati ochiladi, keyin amalning xossalari, keyin komponentlar orasidagi boglanish, keyin am;e1L natijasi, oxirida amallar orasidagi boglanish beriladi. Asosiy tushunchalar va natijaviy tushunchalar uzaro boglanishda berilgan. Masalang kushish asosida kupaytirish keltirib chikarilgan. - mavzu Boshlanrich sinflarda matematika kursi Ukuv predmetidir Reja: Boshlantch sinflarda matematika ukitish makradlari. IV sinflarda matematika uk,itishning vazifalari. Ukuvchilarni matematika kursini urganishga tayyorlash. Yüklə 1,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|