Bu g‘doy va boshqa g‘alla ekinlarining unayotgan uru g‘lari mo g‘orlashi va maysalarining ildizlari chirishi

Bu g‘doyning sariq do g‘lanish kasalligi
Bu g‘doyning sariq do g‘lanish kasalligini Ascomycota b o‘limi, Loculoascomycetes sinfi, Pleosporales tartibi, Pyrenophora turkumiga mansub b o‘lgan Pyrenophora tritici-repentis (Died.) Drechs. zamburu g‘i q o‘z g‘atadi; anamorfasi Deuteromycetes guruhiga kiruvchi t o‘q rangli gifomitset Drechslera tritici-repentis (Died.) SHoem. (sinonimi Helminthosporium tritici-repentis Died.).
Kasallik q o‘z g‘atuvchisi rivojlanish davrida konidiyalar, askokarp (psevdotetsiy), xaltacha va askosporalar hosil qiladi. Ularning morfologiyasi 28 va 29 rasmlarda k o‘rsatilgan.
Zamburu g‘ning qishlovchi fazasining meva tanachalari – askokarplar kuzda bu g‘doy ekinlarining poyalari va barglarida hamda o‘simlik qoldiqlarida hosil b o‘ladi. Qishning iliq kunlarida va erta bahorda ularning ichida askosporalar yetiladi, psevdotetsiylar atrofidagi barg va poya t o‘qimalarida esa konidiyalar rivojlanadi. Bu askospora va konidiyalar kuzgi bu g‘doy maysalarini zararlaydi.
Bu g‘doy yakka hokimligi (ayni dalalarga har yili qayta ekilishi), yerni chuqur haydamaslik, tuproqda azot yetishmasligi, q o‘llanilgan o‘ g‘itda moddalar balansi saqlanmagan b o‘lishi kasallik kuchayishiga olib keladi.
Kurash choralari
1) CHidamli navlar yaratish va q o‘llash.
2) Agrotexnik chora-tadbirlar (almashlab ekish, begona o‘tlarni y o‘qotish).
3) Ekinga elementlar balansi saqlangan o‘ g‘itlarni o‘z vaqtlarida solish.
4) O‘simlik boshoq chiqarish paytida do g‘lanish barglarda 5-10% ga yetsa va bashorat b o‘yicha kasallik uchun qulay ob-havo kutilsa, ekinga samarali fungitsidlardan birini purkash lozim (sariq do g‘lanishga qarshi triadimefon, tiofanat-metil, benomil kabi fungitsidlar samara bermasligini esda tutish lozim).
Bu g‘doyning septorioz kasalligi
Bu g‘doyning septorioz kasalligini Ascomycota b o‘limi, Loculoascomycetes sinfi, Dothideales tartibi, Mycosphaerella turkumiga mansub b o‘lgan Mycosphaerella graminicola zamburu g‘i q o‘z g‘atadi; anamorfasi Deuteromycetes guruhi, Sphaeropsidales tartibiga kiruvchi piknidali zamburu g‘ Septoria tritici (sinonimi Septoria graminum)
Bu g‘doyda boshqa septorioz q o‘z g‘atuvchilaridan Septoria nodorum uchraydi, ammo u q o‘z g‘atadigan kasallikning O‘zbekistonda ahamiyati y o‘q.
Q o‘z g‘atuvchi zamburu g‘ning teleomorfasi juda kam uchraydi, O‘zbekistonda (va, adabiyot manbaalariga qaraganda, umuman dunyoning YAngi Zelandiyadan boshqa mamlakatlarida) topilmagan va kasallik rivojlanishi tsiklida ahamiyati y o‘q.
Septoriozning belgilari 30-32 rasmlarda k o‘rsatilgan.
Kasallik O‘zbekistonda barcha viloyatlarda uchraydi, Qashqadaryo, Samarqand va Jizzax viloyatlarining ayrim dalalarida, lalmi bu g‘doyda k o‘proq uchraydi.
Septorioz kasalligining ekologik faktorlarga talablari sariq do g‘lanishnikiga o‘xshaydi. Q o‘z g‘atuvchi zamburu g‘ o‘simlik qoldiqlarida piknida va mitseliy vositasida qishlaydi va kuz-qishda hamda bahorda maysalarni zararlaydi (34-A va 34-B rasmlar).