DÜZLƏR
Hər il şumlanan
əkilən,
biçilən bizik.
Günəş kimi gündəliyik,
Həyat kimi adi sözük.
Hər il astarımızı
üzümə çevirib geyirsiniz.
Hər süfrədə bizi yeyirsiniz.
Şeirinizdə dağlar,
mahnınızda dağlar...
canım, ədalət var,
haqq var.
Biz anayıq sizə, ana.
Sərilmişik ayağınızın altına.
Dağlar sizə
üstdən-aşağı baxır,
Seli-suyu üstünüzə axır.
Neyləyəsən,
əzəldən belədir,
oğlum, insan. –
Ayağının altındakını döyər,
başının üstündəkini öyər.
321
Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè
DOSTUM AĞAC
Yol yanında
bir ağac var,
Hər il, hər bahar
gəlib dəyirəm ona.
Gəlib ürəyimin sirrini
xəlvətcə deyirəm ona.
Neçə illərin
dostuyuq.
Aramızda yalan olmayıb.
Biz qanırıq
bir-birimizi;
bizim dilimizi
qanan olmayıb.
O ağacdı,
gəzə bilmir,
ayağını yerdən üzə bilmir.
Gəlib dəyə bilmir mənə.
Ayrı vaxt deyə bilmərəm,
baharda
mütləq düşürəm könlünə.
Məni baharda
mütləq arzulayır,
günləri yox
anları sayır.
Pıçıldamaq istəyir mənə
qışda nələr çəkib başı.
Hər bahar mütləq gəlirəm,
heç danışmasa da bilirəm.
Mən o ağacın
insan qardaşıyam,
322
Ôèêðÿò Ãîúà
insan qardaşı.
Ağacın gövdəsin
dərinləşir qırışı,
Bir bahar da artır yaşım,
ağarır başım...
Nə qədər canımda
taqət var,
gərək
hər bahar gələk,
bir-birimizi görək.
Sən mənə ürəyini boşalt,
Mən də sənə dərdimi danışım.
Mənim yol yanındakı,
tənha qardaşım.
323
Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè
***
Mənə elə gəlir ki,
min ildi yaşıyıram.
Mən bu insan adını,
bu insan qeyrətini
min ildi daşıyıram.
Çox çətin bir iş imiş,
çox çətin görüş imiş,
çox çətin yürüş imiş.
Eh, insan olmaq
nə imiş, allah.
İnsan kimi yaşamaq
Yaman çətindir, çətin.
Hər yaman danışan ağız
yamaqdır,
dövrə yamaq,
Təbiətə yamaqdır
sənin də təbiətin...
Ömrümüz bu dünyadan
oğurluqdur,
oğurluq,
nə sözün var
uğurluq?..
324
Ôèêðÿò Ãîúà
ÇÖRƏK
Bala,
çörəyi ovxalama!
Çörəyi toza bulama!
Çörəyi tullama!
Çörəyi zibilə qatmayın,
evdən çıxartmayın.
Əkilməyi, biçilməyi,
yığılmağı,
bir insanın doğulmağı kimi zəhmətdi,
bərəkətdi.
Zinətdi,
görənlər bilir ki,
qızıldan qiymətli zinətdi.
İndi dənizdə balıqlar azalıb,
qağayılar da
çörək umuduna qalıb.
Ac uşaq kimi
adamın üstünə qaçır,
baxır əlinə.
Örüş yeri də qəhət olub,
quzu var, doğulandan
ot dəymir dilinə.
Bizimlə bir süfrədə
çörək yeyir.
Şüşədən süd əmir.
Muğamata qulaq asır,
bircə, sağlıq demir.
İndi əkəndə yox,
biçəndə yox,
yeyəndə çörəyə
325
Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè
şərikimiz çoxdu.
Demirəm ki, yoxdur,
var!
Hələ çalışsaq
iki bu qədər də olar.
Amma dünya qarışsa,
çörəyimiz barıta dönüb alışsa,
indi zibilliyə tullanan,
toz içində qızıl
qırıntısı kimi yanan
çörəklər gələcək
gözümüzün qabağına.
Onların sarısı çökəcək
gözlərimizin ağına.
Gözümüz qorxub,
bəlkə ehtiyatımız olacaq,
ancaq
qağayılar acından öləcək...
326
Ôèêðÿò Ãîúà
EVİMİZ
Deyirlər, evimizi
sökəcəklər,
yerinə ağac əkəcəklər.
Bu xəbər
axşam, səhər
"utana-utana",
"yaşına-yaşına"
vaxtsız əcəl kimi
dolanır evin başına.
Sökəcəklər,
olacaq bir yığın daş,
bir yığın toz-torpaq.
Sonra yerinə su calanacaq,
əkiləcək,
olacaq bağ.
Bu binanın
barılarına,
daşına-divarına hopub
mənim sənə məhəbbətim,
vüsalım, həsrətim,
ürəyimin döyüntüləri,
duyğuları...
Bizim kövrək hisslərimizdi
bu barı.
Qıracaqlar,
şüşə qab kimi
sınıb töküləcək.
Pıçıltılarım ayaq altında
qalıb öləcək.
327
Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè
Ömrümün şirin anlarını
qatacaqlar tullantıların həyatına,
aparıb atacaqlar
ayın, ulduzların altına.
Evimizin yerində
bir söyüd sənə oxşayacaq.
Gün işığında
saçlarını yuyacaq.
Bir qovaq
şirin sözlər pıçıldayacaq
sənə mənim səsimlə,
yenə
o gənclik ehtirasımla,
o gənclik həvəsimlə...
328
Ôèêðÿò Ãîúà
ANAMA MƏKTUB
Dərsə gedən
tərbiyəli uşaqlara
oxşayır şəhərdəkilər.
İşə gedər,
işdən gələr,
Unutmaz səhər idmanını,
günorta naharını,
axşam mütaliəsini.
Nəzarətdə saxlayasan gərək
sən ailəni,
ailə səni.
Əlini qaldırıb söz alar,
icazə alıb oturar.
Şəhər görüb-götürüb, ana,
şəhərin
tərbiyəsi var.
Yoxsa bizim kənd -
dalaşmağa sözə bənd...
Məhəmməd kişi
çomağını da götürüb
tribunaya çıxmışdı
keçən il.
Çomağını elə dolayırdı
havada
sürü haylayırdı elə bil.
Yerdə camaat ocaqda qazan kimi
Pıqqıldayırdı,
Onu lağa qoyurdu.
Məhəmməd kişinin
cini vurdu başına,
329
Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè
qızdı ağzı
dedi:
- Ay camahat, mədəniyyət
yaxşı şeydi.
Söz danışar,
söhbət... gilas...deyil.
sizin...
....................
Ana, ayrı şeydi şəhər,
səhər
radionun səsinə qalxır,
hamı üzünü qırxır,
axşam hamı televizora baxır.
"Gecəniz xeyrə qalsın" –
deyəndə diktor
elə bil hamının gözünə
yuxu dərmanı tökür doktor.
Gecə də birdən düşür,
birdən yatır
adamlar, binalar, küçələr...
Ana, ayrı şeydi şəhər...
330
Ôèêðÿò Ãîúà
***
Bu yay kəndə gedəcəyəm
səhər şehində
ayağımı, əlimi yumağa.
Nənəm evin küncünə atacaq
əlindəki yumağı.
Yenidən başlayacaq
nənəmin dərsi, öyüdü.
Üstündən də bir kasa
isti inək südü.
Ayaqyalın gəzəm gərək
nə olsun ayaqdır,
deyil ürək.
O da darıxır
kənd yolunun
isti tozundan ötrü.
Qulaqlarım darıxıb
kənd qızlarının
utancaq söhbətindən, sözündən ötrü.
Naxıra gedərəm bir gün
özüm-özümlə söhbət üçün.
Otlar üstündə uzanım,
kirpiklərimə ilişsin
sərin bir meh.
Sevincindən atılıb
ulduzlarda yellənər tale,
uşaq kimi yüyürüm, atılım çaya,
üzüm o taya, bu taya...
Bu yay böyük arzularım var,
yerinə yetirəm gərək,
yoxsa boşalır ürək.
331
Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè
YONULMAMIŞ
FƏHLƏ HEYKƏLLƏRİ
Fəhlə
ayağının altına
daş yığa-yığa,
binanı ucaldır;
özü də başlayır ucalmağa.
Mərtəbə-mərtəbə qalxır
göydələnlər.
Fəhlənin xəyalında -
mənzilə köçən ailələr,
deyənlər, gülənlər.
Mənzilin havası ilıq...
Mənzil, ağzına kimi
dopdolu mehribanlıq.
Nəğmə oxuyur,
daşlar arasına
hörülür nəğməsi,
isti nəfəsi,
ürəyinin səsi.
Daşlara hopdurur
məhəbbətindən,
nifrətindən, bir az.
Daşdır, dönüb ev olacaq,
məhəbbətsiz, nifrətsiz olmaz.
Ayağının altına
arzusunu,
eşqini
həsrətini yığa-yığa
ucaldır binanı,
özü də başlayır ucalmağa..
332
Ôèêðÿò Ãîúà
Fəhlə heykəlinin ayaq altıdır –
bu işıq gələnlər,
göydələnlər.
Yonulur belə-belə
heykəlləri.
Qayalarda daş içində
donub qalıb
qabarlı əlləri.
Kənddə dirədöymə oyanır
heykəl, heykəltəraş
olası uşaqlar.
Qranit qayalardan
heykəlləri açıb buraxacaqlar,
qayalar gələcək şəhərə,
qoşulacaq fəhlələrə...
333
Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè
VAXT ÖTDÜKCƏ
Mənə bundan sonra
tez-tez küsmək,
birinə vurulmaq,
birindən bezmək yaraşmır.
Bədlərə uymaq,
görmədiyim yerə ayaq qoymaq,
köhnə dostlardan bezmək,
doymaq yaraşmır.
Gizli eşqimin
nazına dözməyə
canım da qalmayıb,
həyəcanlana da bilmirəm;
qurtarıb,
həyəcanım da qalmayıb.
Yolum üstdən aşağı,
mənə həmişə soyuqdu...
ummalı,
unutmalı
adamlarım da yoxdu.
Adamlarımı
itirməkdən qorxuram,
Yerdən dost
götürməkdən qorxuram.
334
Ôèêðÿò Ãîúà
GEC DEYİL
Uzaq-uzaq ulduzlardan
maviliyə bulaşmış,
kainatı dolaşmış
qonaqlarım gələydi.
Sahildə uzanaydıq,
gün işığına yanaydıq.
Olmayaydı havada zavod iyi,
dənizdə mazut ləkəsi,
dalğada tullantı köpüyü.
Su büllur kimi
sınıb çilənəydi
çilik-çilik.
Ürəklə soruşaydım:
necədir çimərlik.
Görəydilər:
hamı mərd,
hamıda dəyanət,
lüğətimizdən silinib - "
xəyanət"...
Minnət - nə qoyan var,
nə də götürən.
Gülümsünür bir-birini görən.
Fərqi yoxdur:
ağsan, qarasan, sarısan.
Belə olur yer üzündə insan...
Şair Qabil demiş:
"necədir sizin üçün".
Sizə yoluxası bəd xasiyyətimiz yoxdur,
Buyurun doyunca
havamızı udun,
335
Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè
suyumuzu için!
hələ nə qədər ki,
gəlməyib qonaqlar, vaxt ver,
yır-yığış eləyək,
yaxşını, pisi ələyək.
Üstümüzdən yuyaq,
başımızdan darıyaq,
bəd niyyətləri,
bəd əməlləri;
bir bədənin
iki əli kimi sıxsın
dünyada
əllər əlləri.
Nə qədər ki, gələn olmayıb,
sirrimiz çıxmayıb çölə
gec deyil hələ...
336
Ôèêðÿò Ãîúà
GİLAVAR
Nə acı dili var
bu küləyin.
Bir çəllək bal yalasa,
yenə xeyri yoxdu.
Səsi özündən soyuqdu.
Axşamdan deyinir
pəncərənin o üzündə.
Nə çöldə abır qoydu,
nə də özündə.
Əlinə nə gəldi
çeynəyir, cırır,
çırpır divara, daşa;
deyinir, donquldanır,
mızıldayır,
barı danışa...
Dalğalar əlçim-əlçim
onun əlinə getdi.
Sahibinə də hürən
həyasız itdi.
Bir yaxşı yağış yağa,
islana başdan ayağa,
ayaq altına düşüb, büzüşüb
tir-tir əsəcək.
Dilini kəsəcək
qanadları quruyana kimi,
Biz də dincələk ona kimi.
337
Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè
QƏDİRBİLƏN ELLƏR
Tənha qaldım, fıkirləşdim, üşündüm,
Öz içimdə eşim-eşim eşildim. –
Nə yaxşı ki, ağrı varmış, düşündüm,
Ağrılardı insan edən adamı.
Sülhsevərsən, döyüşürlər, döyüşmə,
Sənin ilə əyişirlər, əyişmə,
Həmsöhbətlər dəyişirlər, dəyişmə,
De ki: "qardaş, qoruyuram adımı".
Ömür - uzun, yol əyrili, düzlüdü,
Qarı dünya qarı kimi sözlüdü.
Ağıl hürkək, ağılsızlıq üzlüdür,
Belə seçdim tanışımı, yadımı.
Yalan sözdür bu dünyanı yaradan,
Yaradan da qaçdı, çıxdı aradan.
Hayıf, ömür keçdi, getdi yarıdan,
İtirmişəm o əvvəlki dadımı.
Olmasa bu qədirbilən ellərim,
Mən bir an da yaşamaram, ölərəm.
Güldür məni, uşaq kimi gülərəm,
Kim eşidər fəryadımı, dadımı...
338
Ôèêðÿò Ãîúà
BAHARDA
Körpəcə otların
yaşıllığında
mehribanlıq,
yumşaqlıq,
istilik,
Bahar da üstəlik...
Dumana bürüyüb
dağlar yuxumu.
Şəlalə deyinir ürəyi dolu.
Qayanın qaşında
qartal donubdur.
Güllərin rənginə
nəğmə qonubdur.
Yamacda oyanıb
gərnəşir əlik,
Bahar da üstəlik...
Budaqda yarpaqlar açır
qoşa-qoşa,
Quşlar uçur qoşa-qoşa.
Yağış nəğmə qoşa-qoşa
torpağa-daşa
Torpağın yaşıllığı
qaynayıb daşır.
Telinə çiçək düzmüş
ağacları da üstə gələk,
Bahar da üstəlik...
339
Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè
BİR BAHAR
Bu dünya durduqca
yaşayıram mən.
Hər bahar yenidən yaşıllaşıram,
hər bahar yenidən
başlayıram mən.
Payızda saralıb
tökülsəm də,
Torpağa bükülsəm də, ölsəm də -
Könlünə düşsəm,
deməli, gəlib baharım, yazım,
Cücərərəm ot kimi,
açılaram yarpaq kimi.
Lalə olub
od kimi yanaram.
Çiçəklərə dönüb
milyon rəngə boyanaram,
üzə dayanaram.
Qızılgül olaram,
dodaqlarını öpər ləçəklərim;
nəfəsim ətri olacaq
çiçəklərin, -
ətrimi çəkəcəksən sinənə.
Qaçan yerin yoxdur,
qovuşacağam sənə...
340
Ôèêðÿò Ãîúà
MƏN ƏSGƏRƏM
Kürəyimdə
həmişə yük var, -
yükdü deyiləsi sözlər,
gediləsi yollar.
Uşaqlara sevinc
daşımalıyam.
Haqq yolunda döyüşməliyəm.
Lap ölüm ayağına da düşməliyəm.
Özüm də qalib gəlməliyəm,
yaşamalıyam.
Kürəyimdə həmişə yük var.
Öz ömrüm də mənim deyil,
haqq adlı, ədalət adlı
məndən də böyük var.
Onunam,
istəsə nəğmə kimi,
istəsə ağı kimi.
Mən haqqınam
başdan ayağa kimi.
Öz qəmimə ağlamağa,
öz sevincimlə
gülməyə ixtiyarım yoxdu.
Mən haqqa gərəyəmsə,
ölməyə ixtiyarım yoxdu.
Mən adi əsgərəm,
hər cəfaya dözərəm.
Vicdanımın verdiyi
hər əmrə müntəzirəm.
Həmişə kürəyimdə
haqq adlı yük var.
341
Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè
Mənə əmr ediblər - yaşa!
yaşayıram!
Mən özbaşına deyiləm,
Məndən böyük var!
342
Ôèêðÿò Ãîúà
QIZILGÜL
Güllərin budağı ağlayar,
kollar qoparar haray:
Baharda üzülmüş
qönçələrim vay!
Əlimi kəsib,
ovcumda apardılar sizi.
A kor qalmış
budaqlarımın gözü,
Dodaqlarımın
deyilməmiş sözü,
ətriniz,
yarpağınız,
ləçəyiniz,
kal idi
Rənginiz, gözəlliyiniz
lal idi hələ.
Qoymadılar açılıb
dönəsiniz gülə,
Dünyaya baxasınız gülə-gülə.
Bəs niyə dözürdüm mən
bu qışa,
qara, yağışa.
Öz-özümə deyirdim:
döz, yaşa!
Yazda ovcunda güllərini yana-yana
qaldırıb göstərərsən cahana.
Görənlər əhsən deyər,
güllərinə su çiləyər.
Gözəllər
gözəlliyinə baş əyər,
Yolundan əylənər, keçər,
343
Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè
ətrinə bələnər keçər.
İndi mən
o uzaq şəhərə
gedən yolam,
gülü qayçılanmış
tikanlı kolam.
Mənə deyən gərək
bu boyuna-buxununa yaraşırmı
o boyda qızılgüllər;
yaxşı eləyib
boğazını üzürlər.
344
Ôèêðÿò Ãîúà
KÜLƏK
Küləyə nə olub belə,
çırpır özünü
qayaya, divara, məftilə.
İşıq simlərində
əlçim-əlçim olur külək.
Yaraları göynədikcə
söyüdlərin saçını
yolur külək.
Zəhmli müdirin
daz başından
şlyapasını aldı,
yerə saldı;
müavinin qorxudan
ürəyi ayağının altına düşdü, -
qorxudan
az qala
dili tutulmuşdu.
Çəkdi qırdı
eyvanlardan sallanan
qırmızı şilələri,
Dalğalara tutdu şillələri.
Kim küləyin
quyruğunu tapdalayıb,
onu kim dalayıb?
Kim dəyib xətrinə,
dəli olub yenə,
aləmi başına alıb
səsi-ünü.
Boğub yerdə havanı,
göydə günü.
345
Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè
Bakının küləyi –
ərköyünü,
nə olub sənə,
desənə.
346
Ôèêðÿò Ãîúà
BALIQÇI
Qayıqlar
kimin ayaqqabılarıdı,
sahildə qum üstündə qalıblar?
Kim çırmayıb balağını
gedib dənizə,
kim qayıdacaq
gecədən və
dənizdən
danüzü!..
Kim gələcək, tək
oturacaq qayanın üstündə?
Sərtlik olacaq
dəniz dalğası kimi
qırışlı üzündə.
Əlində balıq,
gözündə yorğunluq,
çiynində gecənin
yuxusuzluğu boyda ağırlıq...
...Balaları atanın kürəyinə dırmaşırlar.
Dənizə baxmaqdan
gözləri mavi balalar
canavar balaları kimi
sahildə oynaşırlar.
Alnının qırışlarında
xatirələr yığın-yığın,
qayıqları ayağından çıxarıb
Sahildə balıqçı oturub
yorğun-arğın.
347
Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè
KOSMONAVTLAR
Taledən, fələkdən,
yağışdan, küləkdən,
Gündüzdən, gecədən
fəsillərdən, illərdən,
Millətlərdən, dinlərdən
dillərdən yuxarıda;
insanlar arasındakı
xırda-xuruş
sözdən-bezdən,
sizdən,
bizdən yuxarıda
yaşayır insan.
Əsl insan ömrü
başlayır insan.
Gərək dalaşmasın,
həddini aşmasın
bəzi ölkələr.
Haqsızlıq yüksəyə
dırmaşmasın,
yuxandan
yaxşı görünür
işıqlar, kölgələr...
Təkliyə düşəndə
deməyin burda mənəm,
Bağdadda kor xəlifə,
Ay nankor xəlifə,
yuxarıda da insan var, -
Haqqın, ədalətin
balası insan.
Lazım olsa,
348
Ôèêðÿò Ãîúà
haqqın qisasını
alası insan.
Çöldən, düzdən,
çaydan, dənizdən
yuxarıda insan yaşayır, görür.
Xırda-para sözdən-bezdən,
sizdən-bizdən
yuxarıda insan yaşayır, görür.
349
Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè
İLLƏR
Günəş göyün anasıdır,
Yer günəşin hanasıdır. –
Bu xalça toxunasıdır
hələ milyon-milyon illər.
Yollar burda naxışlanar,
rənglər yazlanar, qışlanar,
nə qurtarar, nə başlanar
hələ milyon-milyon illər.
Yazıq dünya, kefinə bax,
ana günəş damağı çağ
toxuyubdur, toxuyacaq
hələ milyon-milyon illər.
Toxuyur ömrün rəngini,
göz yaşını, söz cəngini,
toxuyar hər ayı, günü
hələ milyon-milyon illər.
Qoşa rəngdi kölgə, işıq,
yaşayıblar, yaşamışıq,
Gələr uşaq, gedər aşiq
hələ milyon-milyon illər.
350
Ôèêðÿò Ãîúà
Dostları ilə paylaş: |