Buxoro davlat universiteti jismoniy tarbiya fakulteti sport kafedrasi



Yüklə 0,75 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə7/21
tarix02.01.2022
ölçüsü0,75 Mb.
#39814
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   21
sportcha yurishni rivojlanishi va maxsus mashqlari

1.9.  MASHQ QILISHNI REJALASHTIRISH 

          Mashq  qilish  mashg’ulotlari  rejasini  tuzish  murabbiyning  ijodiy  jarayoni 

xisoblanadi.  Xozirgi  vaqtda  malakali  sportchilar  uchun  individual  rejalashtirish 

qabul  qilingan.  Sportcha  yurishda  rejalashtirish,  engil  atletikaning  boshqa 

turlaridagi kabi ko’p yillik, ya’ni istiqbolli, yillik va kundalik rejalariga bo’linadi.   

         Istiqbolli  rejada  yillar  bo’yicha  mashq  qilishning  umumiy  xajmi  nisbiy 

intensivligi, mashq mashg’ulotlari soni, mashq qilishning umumiy vaqti, muayyan 

natijalariga erishilganlik aks ettiriladi. 

         Yillik mashq qilish davrlar, oylar va haftalar bo’yicha rejalashtiriladi. Bunda 

ham ko’p yillik rejadagi kabi ko’rsatkichlar ko’rsatiladi, biroq har bir ko’rsatkich 




batafsil ko’rib chiqiladi, bu esa yuklama xajmi va intensivligi o’zgarishini, har bir 

davrda  umumiy  va  maxsus  jismoniy  tayyorgarlikning  o’zaro  nisbatini  kuzatish 

imkoniyatini beradi. 

         Odatda,  yillik  siklda  sportchini  musobaqada  ishtirok  etishi  nazarda  tutiladi 

(musobaqa  muddatlari  va  extimolli  natijalar  ko’rsatiladi),  umumiy  va  maxsus 

jismoniy  tayyorgarlik  bo’yicha  nazorat  mashqlari  keltiriladi.  Mashq  qilishning 

yillik reja xujjati – rejalashtirishning asosiy xujjati bo’lib, mashq qilishning g’oya 

va asoslari: murabbiyi va sportchining fikrlarini o’zida aks ettiradi. 

         Mashq  qilishining  yillik  rejalarini  tuzishda  (sportchi  ishtirokida  reja  tuzish 

maqsadga muvofiqdir), sportchi sog’ligini, mashqlarga chidamlilik darajasi, mashq 

qilishning  ayrim  vositalariga  moyilligi  va  nixoyat  bundan  oldingi  mashq  qilish 

tajribasini xisobga olish zarur. 

         Kundalik  rejalashtirish  –  mashq  qilishning  vosita  va  usullarini,  mashqlar 

soni, dam olish vaqti va tarzi, mashq qilish mashg’ulotlarini oy, hafta va xatto bitta 

mashg’ulotda o’tkazish shartlarini aniq rejalashtirish xisoblanadi. 

         Yillik rejalashtirish sportcha  yurishning  murabbiylik  amaliyotida  asosiy  reja 

xisoblanadi. 

         Yillik  mashq  qilishni  rejalashtirish  bir  sikllidir.  Sportchilar  sportga 

tayyorgarlik  xolatiga  iyun,  iyul  oylarigacha  erishib,  2-2,5  oy  davomida  shu 

tayyorgarlik  xolatini  saqlab  qolishlari  lozim.  qishda,  bizning  tez  yurar 

sportchilarimiz  1-2  marta  odatda,  10  km.li  masofada  bellashadilar.  Biroq  bu 

musobaqalarga  maxsus  tayyorgarlik  ko’rilmaydi.  Yozgi  mavsumga  tayyorlanish 

jarayoni  tekshiriladi,  xolos.  qishki  musobaqalarga  jadal  sur’atlar  bilan 

tayyorlangan  sportchilar,  odatda,  yozda  va  kuzda  yuqori  natijalarga  erisha 

olmaydilar.  Iyun-iyul  oylarida  (undan  vaqtli  emas)  sportga  tayyor  xolatga  bo’lish 

uchun mashq qilishda masofa bo’laklarini bosib o’tish tezligini asta-sekin oshirib 

borish kerak. 

         Murabbiylar  yillik  siklda  mutloq  (absolyut)  tezlikni  oshirishning  bir  nechta 

zonalarini farqlaydilar. 20 km.ga ixtisoslashgan sportchilarda birinchi zona (400 m 



masofa bo’lganligini bosib o’tish vaqtidan kelib chiqqan xolda) – 2 min.-2 min.0,5 

sek. bo’ladi. Oxirgi zona–1 min. 35 sek.–1 min. 40 sek. 

         50  km.ga  ixtisoslashgan  sportchilarda  birinchi  zona  10  km.ga  62-64  min.ni 

tashkil  etadi. Oxirgi zonadagi  tezlik  bellashuv  tezligiga  mos  ravishda. Yuklamani 

asta-sekin  oshirish  zarurligi  xaqida  so’z  yuritilganda,  shuni  nazarda  tutiladiki, 

yuklamani  o’sishi  to’g’ri  yuqoriga  ko’tariluvchi  chiziq  bo’yicha  iyun-iyul  oyiga 

kelib  sodir  bo’ladi.  Istagimizdan  qat’iy  nazar,  nisbiy  dam  olish  davrlarini 

rejalashtirishga majburmiz. Mashq qilish yuklamasining egri chizig’i to’lqinsimon 

chiziqlardan  iborat.  Yillik  sikl  boshlanishida  to’lqinlar  katta  emas:  taxminan  3-4 

hafta  yuklama  oshadi,  so’ng  pasayish  haftasi.  Yozda  bu  to’lqinlar  amplitudasi 

oshadi: bir yoki ikki “o’tkir” hafta, so’ngra – nisbiy dam olish haftasi. 

         Odatda  haftalik  to’lqinlar  rejalashtiriladi –  bu kichik to’lqinlar. Ikki haftalik 

to’lqinlar  o’rtacha  to’lqinlardir  (masalan,  saralash  musobaqalaridan  so’ng  ikki 

nisbiy dam olish haftasi) nixoyat 4-5 hafta (mavsum oxirida) – katta to’lqinlar. Bu 

to’lqinlarning  ahamiyati,  saralash  musobaqalaridan  so’ng  jismoniy  tayyorgarlik 

xolatini saqlab qolish uchun kattadir. 

  


Yüklə 0,75 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   21




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin