Buxoro davlat universiteti jismoniy tarbiya fakulteti sport kafedrasi


  SPORTCHA YURISHDA SPORTCHILARNI TEXNIK



Yüklə 0,75 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə6/21
tarix02.01.2022
ölçüsü0,75 Mb.
#39814
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   21
sportcha yurishni rivojlanishi va maxsus mashqlari

 

1.8.  SPORTCHA YURISHDA SPORTCHILARNI TEXNIK 

TAYYORGARLIGINI TAKOMILLASHTIRISHNING O’ZIGA XOS 

XUSUSIYATLARI 

          Texnik tayyorgarlikning birinchi bosqichida, tez  yuruvchi  sportchi sportcha 

yurish ko’nikmalarini izoxlovchi to’g’ri harakatlarni o’rganishi lozim. 

         Ikkinchi  bosqich  –  sportcha  yurish  texnikasini  mukamallashtirish  bo’lib, 

sportchi 

musobaqalarda 

ishtirok 

etguncha 

davom 

etadi. 


Texnikani 

takomillashtirishda  “Yaxlit  o’qitish”  usuli,  ya’ni  bevosita  sportcha  yurishni 

mukamallashtirish usuli, shuningdek, maxsus mashqlardan iborat usul qo’llaniladi. 

         Sportcha yurish bo’yicha musobaqalar qoidalari ikkita shartni bajarishni talab 

etadi: yurish jarayonida parvoz bo’lmasligi kerak va tayanch davrida oyoq vertikal 



xolatda  rostlangan  bo’lishi  kerak.  Bu  shartlarga  rioya  qilmagan  sportchi 

musobaqada  ishtirok  etish  xuquqidan  maxrum  bo’ladi.  Shunga  ko’ra,  mazkur 

xatolarni tuzatish usul va vositalari muhim ahamiyat kasb etadi.  

         Parvozni  paydo  bo’lishi  mazkur  sportchi  uchun  harakatlanish  tezligining 

me’yoridan  ortiq  katta  bo’lishi  bilan  tushuntiriladi.  Ma’lumki  turli  tez  yuruvchi 

sportchilarda  parvoz  davri  turlicha  tezlikda  –  3,33  dan  4,21  m/sek.da  paydo 

bo’ladi.  Mana  shu  kritik  tezlik  mashq  qilish  natijasida  mukamallashib  yanada 

yuqori ko’rsatkichga ko’tariladi.  

         Aniqlanishicha,  charchagan  sportchilarning  barchasi  ham  aynan  bir  xil 

tezlikni saqlab qola olmaydilar. Masalan distanstiyaning dastlabki aylanasi  to’g’ri 

yurishda  1  min.  50  sek.  edi.  Distanstiyaning  o’rtasi  yoki  oxirida  bu  tezlikda 

ikkilangan  tayanchni  saqlab  qolishga  imkon  yo’q  va  yurish  tezligi  kamayadi  –  1 

min. 55 sek. va undan ortiq ko’rsatkichga etadi. Shuning uchun ham parvoz paydo 

bo’lganda eng avvalo harakatlanish tezligini kamaytirish lozim. Bu xatoni tuzatar 

ekan,  sportchi  bir  vaqtni  o’zida  o’ng  va  chap  oyoqlari  bilan  erga  tegib  ketishini 

sezishi  kerak  (ikki  tayanchli  vaziyat).  To’g’ri  yurishni  sub’ektiv  baxolash  (ya’ni 

tez  yurar  sportchini  tuyg’usi)  har  doim  ham  sportchi  harakatlanishining  xaqiqiy 

tartibiga mos tusha bermaydi.  

         Ba’zan  tez  yuruvchi  sportchilarga  uzun  masofaga  ravon  tarzda  itarilib, 

oyoqni  erga  tirab  itarilishga  shoshmaslikni  tavsiya  etiladi.  Bu  usul  tufayli  yerdan 

itarilish ravon tarzda bajariladi. 

         Tanani oldinga siljitmagan xolda erkin oyoq bilan oldinga yuqoriga (ko’proq 

yuqoriga)  siltab  harakatlanadigan  tez  yuruvchi  sportchigina  bir  oyoqdan  ikkinchi 

oyoqqa  sakrashni  bajara  oladilar.  Bunda  ko’chiriladigan  oyoq  tizzasi  yuqori 

xolatda  oyoq  tovoni  xavoda  muallaq  xolda  bo’ladi.  Oyoq  erga  tushishi  uchun 

pastga-orqaga  harakatlanish  kerak.  Odatda,  bu  vaqtda  ikkinchi  oyoq  yerdan 

ko’tarilishga ulguradi. Ba’zi tez yurar sportchilar oyoqni butun tovonga qo’yishadi. 

Bunday  yurishni  yaxshi  eshitish  kinoni  suratga  olish  vaqtida  esa  parvoz  paydo 

bo’lganini ko’rish mumkin. Ba’zan, bu xato gavdaning noto’g’ri xolatiga (orqaga 

egilish) bog’liq bo’ladi.  




         Gavda  oldinga  ko’proq  egilganda  ham  yurish  yugurishga  o’tishi  mumkin. 

Bunday xatoga yo’l qo’ymaslik uchun yurish vaqtida erkin oyoqni yuqoriga siltab 

harakatlanmasdan,  uni  ko’proq  oldinga  siljitish,  shuningdek,  gorizontga  nisbatan 

gavda  og’ishini  o’zgartirgan  xolda  to’g’ri  vaziyatni  topish  kerak.  Ayni  vaqtda, 

oyoqni  erga  dag’al  harakat  bilan  qo’yish  tavsiya  etilmaydi,  chunki  bunday 

harakatlanishning umumiy tezligi sekinlashadi. Sportchi doimo ravon va yumshoq 

tarzda harakatlanishi zarurligini yodda tutmog’i lozim. 

         Sportchi  doimo  harakatlar  erkinligini  sezib  turishi  kerak.  Harakatlarning 

cheklanganligi  shug’ullanishni  endigina  boshlagan  yosh  sportchilar  texnikasi 

uchun  xosdir.  Xatolarni  harakatlanishining  nisbatan  yuqori  bo’lmagan  tezligida 

tuzatish  qulaydir.  Albatta,  sportchining  xatolarini  tuzatishga  ongli  munosabati, 

deyarli,  hamma  vaqt  muvaffaqiyatli  bo’ladi.  Asta  –  sekin  yurish  tezligi  oshib 

boradi va bellashuv tezligiga etadi. Ba’zan esa undan ham oshib ketadi. 

         Texnikani  takomillashtirishda  maxsus  mashqlarni  bajarishga  katta  e’tibor 

beriladi. Bu xolda, o’z asosida sportcha yurish texnikasiga yaqin bo’lgan mashqlar 

yoki texnikaning aloxida elementlari qo’llaniladi. Maxsus mashqlar yil davomida 

bajariladi: ularning asosiy xajmi qish va baxorga, ya’ni tayyorgarlik davriga to’g’ri 

keladi.  Maxsus  mashqlar  mashq  qilish  mashg’ulotining  asosiy  qismida, 

shuningdek,  razminka  va  ertalabki  ixtisoslashgan  zaryadkada  ham  bajarilishi 

mumkin. 



Yüklə 0,75 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   21




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin