Buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti "mexanika" kafedrasi

 

 ODDIY BALKALARNING TA`SIR CHIZIG’INI STATIK METOD BILAN 
QURISH 
Harakatlanuvchi kuchlar sistemasi qo`yilgan balkalarni hisoblash uchun ularni 
avval birlik ko`chma kuch (P = 1) ta`siriga hisoblash kerak. Balkaning tayanch 
reaktsiyalari, eguvchi moment va ko`ndalang kuchlarning miqdorlari uning ustida 
harakatlanuvchi birlik kuchning vaziYatiga bog’liq: 
)
(
);
(
);
(
);
(
4
3
2
1
x
f
baQ
x
f
M
x
f
B
x
f
A




Ta`sir chizig’ini qurish uchun birlik kuch P =1 balka ustidagi ma`lum nuqtalarga 
ketma-ket qo`yilib, bizni qiziqtirayotgan miqdorning o`zgarish qonunini ifodalovchi 
funktsiya (2.G) aniqlanadi. 
So`ngra bu funktsiyaning grafigi chiziladi. 
Oddiy balka tayanch reaktsiyalarining ta`sir chizig’i. Chap tayanch reaktsiyasining 
ta`sir chizig’ini qurish uchun balka ustida harakatlanuvchi birlik yukni (P=1) chap 
tayanchdan x masofada joylashtiramiz va statikaning muvozanat tenglamasini yozamiz 
(2.1- rasm, a): 


l
x
l
P
A
x
l
P
Al
M
B







0
,
0
(2.1) ifoda tayanch reaktsiyasi A ning ta`sir chizig’i tenglamasidir. O`zgaruvchan 
abstsissa x birinchi darajali bo`lgani uchun (2.2) ifoda to`g’ri chiziq tenglamasi bo`ladi. 
Tayanch reaktsiyasi A ning ta`sir chizig’ini chizish uchun (2.2) tenglamadagi 
abstsissa x ga 0 <
x < I oraliqda qiymatlar beramiz (P=1 yuk chap va o`ng tayanchlar 
orasida harakatlanadi). x=O da A=1va x=l bo`lganda A= 0 bo`ladi. 

---

2.1-rasm. 
Koordinatalar sistemasida A tayanchning tagiga biror masshtabda birga teng 
bo`lgan ordinatani (x = 0 da A = 1), B tayanchning tagiga esa nolga teng bo`lgan 
ordinatani (x = I da. A = 0) qo`yib, hosil bo`lgan nuqtalarni to`g’ri chiziq bilan 
birlashtiramiz (2.2- rasm, b). Bu grafik reaktsiya A ning ta`sir chizig’i bo`ladi. Uni 
qisqacha A t.ch. deb belgilaymiz. 
A ta`sir chizig’ining har binolar harakatlanuvchi bikrlik shu ordinataga turri 
kelgan kesim ustida turgan vaziyatida hosil bo`lgan A tayanch reaktsiyasining qabul 
qilingan masshtabdagi miqdorini ifodalaydi. 
O`ng tayanch reaktsiya B ning ta`sir chizig’ini ko`ramiz. Birlik yuk
R = 1 ni chap tayanchdan x masofada balka ustida turgan vaziYati uchun 
statikaningΣ MA = 0 muvozanat tenglamasini yozamiz (2.1- rasm, a):