tovarlarni sotish jarayonida foydalanish maqsadida uzoq muddat
mobaynida tutib turiladigan, moddiyashyoviy mazmunga ega bo’lmagan mol-mulk ob’ektlaridan foydalaniladi.
Bunday ob’ektlar nomoddiy aktivllar deb nomlanib buxgalteriya
hisobida alohida hisobvaraqda hisobga olinadi. Tekshiruvdan o’tkazish jarayonida bunday akvtivlarni hisobga olinishi alohida e’tibor qaratilgan holda amalga oshiriladi.
Nomoddiy aktivlarni nazoratdan o’tkazishning umumiy maqsadi –
nomoddiy aktivlarning saqlanishi va tarkibini to’g’ri belgilanishini aniqlashdan iborat.
Ushbu maqsadga erishish uchun quyidagi vazifalarni amalga oshirish zarur bo’ladi:
ob’ektlarni nomoddiy aktivlar tarkibiga olinishini belgilangan talablar darajasida amalga oshirilganligini aniqlash (O’zbekiston Respublikasida nomoddiy aktivlar hisobini yuritish 7-sonli BHMS bilan tartibga solinadi);
tashkilotda aktiv va unga bo’lgan mutloq huquqning mavjudligini tasdiqlovchi tegishli ravishda rasmiylashtirilgan xujjatlar (patentlar, guvohnomalar, boshqa muxofaza qiluvchi xujjatlar, tovar belgilari va boshqalar)ning mavjudligini aniqlash;
nomoddiy aktivlarning buxgalteriya hisobidagi harakatini xaqqoniyligini aniqlash;
aktivni kelgusida tashkilotning iqtisodiy foydasini ko’paytirishga qodirligi, shuningdek, korxonani aktivdan ushbu maqsadda foydalanish niyati mavjudiligini aniqlash;
tashkilot kutilayotgan kelgusidagi iqtisodiy foydani topaolishi uchun etarlicha resurslar mavjudligini yoki ularning hammabopligini isbotlash mumkinligini aniqlash va tekshiruvdan o’tkazish.
Asosiy vositalarni nazoratdan o’tkazish manbalarini quyidagicha ifodalash mumkin:
Asosiy vositalarni kirimiga oid boshlang’ich xujjatlar (yuk xati va boshqalar)
AV-1 shakldagi byudjet tashkilotlarida asosiy vositalarni qabul qilish-topshirish to’g’risida dalolatnoma
AV-3 shakldagi qo’shimcha qurilgan, qo’shimcha asbob uskunalar bilan jihozlangan, rekonstruktsiya yoki modernizatsiya qilingan asosiy vositalarni qabul qilish- topshirish bo’yicha to’g’risida dalolatnoma
AV-6, AV-8, AV-9 – son shakldagi inventar kartochkalar
AV-10 shakldagi inventar kartochkalar ro’yhati
274- son shakldagi 6-memorial order
308-shakldagi bosh jurnal kitobi
Hisobt shakllari (balans, nomoliyaviy akvtialar harakati to’g’risida hisobot va boshqalar)