C++ proqramlaşdırma dili

İki ədədin cəmi proqramı

Çalışma . C++ dilində iki ədədin cəmini hesablayan proqram tərtib edin.


Həlli: Proqram aşağıdakı kimi olacaq:
// iki ededin cemini hesablayan proqram


#include int main(){
int x,y,z;


std::cout<<"Iki ededin cemini hesablayan proqram \n";


// birinci ededin daxil olmasini isteyirik
// daxil olunan ededi x-e menimsedirik std::cout<<"Zehmet olmasa birinci ededi daxil edin \n"; std::cin>>x;


// ikinci ededin daxil olmasini isteyirik
// daxil olunan ededi y-e menimsedirik std::cout<<"Zehmet olmasa ikinci ededi daxil edin \n"; std::cin>>y;


// x ile y -in cemini hesablayib z -te meinmsedirik
z = x + y ;


std::cout<<"sizin daxil etdiyiniz ededlerin cemi = ";
// cemi ekranda cap edirik
std::cout<

// ekranda bosh setir cap edirik
std::cout<<" \n ";

}

Proqramın icrası:

Iki ededin cemini hesablayan proqram Zehmet olmasa birinci ededi daxil edin 34

Zehmet olmasa ikinci ededi daxil edin 78
sizin daxil etdiyiniz ededlerin cemi = 112


Çalışma 9. Verilmiş ədədin kvadratını hesablayan proqram tərtib edin.

Həlli:

#include


int main()
{
int x,y;
std::cout<<"Zehmet olmasa her hansi eded daxil edin \n"; std::cin>>x;
y = x*x;
std::cout<return 0;
}

Proqramı icra edək:

Zehmet olmasa her hansi eded daxil edin 67
67 in kvadrati = 4489

İzahı:

Proqramda int tipli x və y dəyişənləri elan edirik. Daha sonra std::cin finksiyası ilə istifadəçinin daxil etdiyi qiyməti x dəyişəninə mənimsədirik. y -ə x -in kvadratını mənimsədirik və çap edirik.


Çalışma 10. Elə proqram tərtib edin ki, istifadəçidən düzbucaqlının enini və uzunluğunu daxil etməsini istəsin. Daha sonra proqram düzbucaqlının sahəsini ekranda çap etsin.

Həlli:

#include int main(){
int en, uz, sahe;
std::cout<<"Zehmet olmasa duzbucaqlnn enini daxil edin \n"; std::cin>>en;
std::cout<<"Zehmet olmasa duzbucaqlnn uzunlugunu daxil edin \n"; std::cin>>uz;
sahe = en*uz;
std::cout<<"Duzbucaqlinin sahesi = "<return 0;
}

Proqramı icra edək:

Zəhmət olmasa düzbucaqlının enini daxil edin 56

Zəhmət olmasa düzbucaqlının uzunluğunu daxil edin 23
Düzbucaqlının sahəsi = 1288


Çalışma 11. Proqram tərtib edin. Proqramda double tipindən 3 dəyişən elan edin. Bu dəyişənlərin ikisinə istifadəçinin daxil etdiyi qiymətlər mənimsədin, 3 -yə isə istifadəçinin daxil etdiyi birinci qiymət ilə ikincinin fərqini mənimsədin.

Həlli:

/* prg_2_4.cpp */
#include int main(){
//deyishenler elan edek


double x,y,z;


std::cout<<"x -in qiymetini daxil edin \n"; std::cin>>x;


std::cout<<"y -in qiymetini daxil edin \n"; std::cin>>y;


// x ve y -in cemini z-te menimsedek

z = x-y;

// z - in qiymetini cap edek


std::cout<

}

Proqramı icra edək:

24. 
    -in qiymetini daxil edin 2.45
    
25. 
    -in qiymetini daxil edin 1.23
    

2.45 ile 1.23 -in ferqi 3.68 -dir


Çalışma 12. Proqram tərtib edin, proqramda simvol tipindən hər-hansı dəyişən elan edin və ona qiymət mənimsədin. Dəyişənin qiymətini çap edin.

Həlli:

/* prg_2_5.cpp */


#include int main(){
// simvol tipli x deyisheni elan edirik
char x;


// x deyishenine 'R' qiymetini menimsedirik
x = 'R';


// x deyisheninin qiymetini cap edirik
std::cout<<"x = "<

}

7. Sivol tipi ilə ədədlər arasında əlaqə

C++ dilində simvol tipinə ədəd tipinin oxşarı kimi baxılır. Yəni hər bir simvolun bir ədəd qarşılığı var. Bu qarşılıq ASCİİ adlandırılan cədvəl vastəsilə verilir(bax Əlavəyə). Misal üçün 'a' simvolunun ədəd qarşılığı 97, 'R' simvolununku 82, '+' işarəsinin isə ədəd qarşılığı 43 -dür. C++ dilində somvol tipindən olan dəyişənləri tam tipli ədədlər kimi, hətta hər iki tipdən olan dəyişənləri qarışıq hesablamalarda istifadə edə bilərik.

Misal üçün qeyd etdik ki, 'a' simvolunun ədəd qarşılığı 97 -dir. Belə isə onda int tipindən hər-hansı y dəyişəni elan edib ona 3 ilə 'a' -nın cəmini mənimsədib nəticəni çap etsək ekranda 100 qiyməti çap olunmalıdır. Gəlin bunu test edək.

Çalışma 12. Proqram tərtib edin. Proqramda tam tipli y dəyişəni elan edib ona 3 ilə 'a'
-nın cəmini mənimsədin. Nəticəni çap edin.

Həlli.

/* prg_2_6.cpp */


#include int main(){
int y;

y = 3 + 'a';

std::cout<

}

7. İnkrement və Dekrement.

C++ dilində İnkrement və Dekrement adlandırılan xüsusi operatorlar var ki, onlar dəyişənlərin qiymətin müvafiq olaraq 1 vahid artırmaq və azaltmq üçün istifdə olunur. Bunlar uyğun olaraq aşağıdakılardır:


İnkrement - artırma ++, Dekrement azaltma -- .

Misal üçün inkrementdən istifdə edərək x -in qiymətin 1 vahid artırmaq istəsək aşağıdakı kimi yaza bilərik.

x++; və ya ++x;

Eyni qayda ilə dekrement x -in qiymətin 1 vahid azaldır, aşağıdakı kimi:

x--; və ya --x;

Bəs toplama, çıxma işarələrinin dəyişəndən əvvəl və ya sonra olmasının fərqi varmı? Əgər bu operatorun məqsədi sadəcə qiyməti dəyişməkdirsə onda işarəni sağda və ya solda yazmağın fərqi yoxdur. Lakin əgər inkrement və ya dekrement hansısa ifadənin daxilindədirsə onda sağ,solun fərqi var. Belə ki, işrə solda olanda ifadədə dəyişənin ilkin qiyməti, sağda olanda isə 1 vahid dəyişdirilmiş yeni qiyməti hesablanır.

Çalışmalar.

1. 
   İstifadəçinin daxil etdiyi ədədin kvadratını ekranda çap edən proqram tərtib edin.
   

2. 
   İstifadəçinin daxil etdiyi 2 ədədin fərqini çap edən proqram tərtib edin.
   

3. 
   'A', 'c', 'F' simvollarının ədəd qarşılığını ekranda çap edən proqram tərtib edin.
   

4. 
   77, 81, 116 ədədlərinin ASCİİ simvol qarşılığını ekranda çap edən proqram tərtib edin.
   

5. 
   İstifadəçinin daxil etdiyi 3 ədədin cəmini hesablayan proqram tərtib edin.
   

6. 
   İstifadəçinin daxil etdiyi 3 ədədin hasilini hesablayan proqram tərtib edin.
   

$3 Operatorlar.

Proqramda hər-hansı əməliyyat icra edən kod hissəsinə operator deyirlər. Əvvəlki paraqrafda mənimsətmə, hesab, çap v.s. operatorlar ilə tanış olduq. Bu paraqrafda isə şərt, dövr və seçim operatorları ilə tanış olacayıq.

1. Şərt operatoru.

Şərt operatoru proqramda hər-hansı əməliyyatı müəyyən şərtdən asılı olaraq yerinə yetirməyə imkan verir. Misal üçün proqramda bizə istifadəçinin daxil etdiyi şifrənin düzgünlüyün yoxlamaq lazım ola bilər və istifadəçinin şifrəni düzgün daxil edib- etməməsindən asılı olaraq proqram ona resurslardan istifadəyə icazə verməlidir, və ya tam əksinə istifadəçinin sistemə daxil olmasının qarşısını almalı və inzibatçını insidentlə bağlı məlumatlandırmalıdır. Bu zaman proqramın atacağı addım, yəni icra olunmalı kodun istiqaməti şərt operatoru ilə tənzimlənir.

Şərt operatorunun sintaksis aşağıdakı kimidir: