Chinor fayzi baland

12.
3-rasm. Talab va taklif egri chizig„i hamda yangi kiritilgan 
soliqni bozorga ta‟siri (1-holat)
366
 
Agar hukumat soliqni iste‘molchilardan olishni ko‗zda tutsa, u 
holda ko‗rib turganimizdek, talab egri chizig‗i D1 nuqtadan D2 nuqtaga 
siljiydi. Iste‘molchilar tomonidan muzqaymoq sotib olish 100 birlikdan 
90 birlikka kamayadi. Erkin raqobat sharoitida avval 3$ dan sotilayotgan 
muzqaymoq narxi 2.80$ ga tushadi. 
Iste‘molchilarga nisbatan yangi soliqning kiritilishi bozorda 
talabning qisqarishiga olib keladi.
Lekin soliqning yuki bozor qonuniyatlariga ko‗ra, faqat 
iste‘molchiga emas, balki bir qismi ishlab chiqaruvchi zimmasiga ham 
366
Мэнкью Н. Г. М97 Принципы Экономикс. - СПб: Питер Ком, 1999. - 784 с. 
Muzqaymoq 
narxi 
Sotib oluvchi 
to‗laydigan narxi 
Soliqsiz
narxi 
Sotuvchi 
oladigan narxi 
Soliq joriy 
qilinishidagi 
muvozanat nuqtasi 
Soliq joriy 
qilinishidan oldin 
muvozanat nuqtasi 
Soliq 
Muzqaymoq 
narxi 
Sotib oluvchilarga 
soliq joriy qilinishi 
talab egri chizig‗ini 
soliq miqdori bo‗yicha 
($0.50) pastga siljitadi 
Taklif 

---

316 
tushar ekan. Bizning misolimizda 0.50$ kiritilgan soliqning 0.20$ ishlab 
chiqaruvchi zimmasiga, 0.30$ esa iste‘molchi zimmasiga soliq yuki 
bo‗lib tushdi (13.3-rasm). Aytaylik ishlab chiqaruvchi ishlab chiqargan 
har bir muzqaymoq uchun 0.50$ dan soliq to‗lasin. U holda o‗z 
navbatida bozorda taklif kamayadi. Rasmda ko‗rib turganimizdek S1 
chiziq S2 chiziqqa ko‗chadi. Mahsulot ishlab chiqarish birligi ham 100 
dan 90 birlikka kamayadi. Talab miqdori o‗zgarmaydi (13.4-rasm). 
12.4-rasm. Talab va taklif egri chizig„i hamda yangi kiritilgan