Conference committees conference chairs c


IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS



Yüklə 19,19 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə165/189
tarix31.01.2017
ölçüsü19,19 Mb.
#7144
1   ...   161   162   163   164   165   166   167   168   ...   189

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1599 


Qafqaz University                                                                                         29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

Duolingoda az da olsa təmsil olunubdur. Duolingo həm də yox olmaq təhlükəsi qarşısında olan dilləri 

də kurslarına əlavə etmişdir ki, bunlara misal olaraq İrlandca (İriş) və Velş (Welsh) dillərini göstərmək 

olar.  Qeyd  edilən  kursların  əksəriyyətini  həm  mənbəy  dilini  həm  də  hədəf  dilini  bilən  könüllülər 

İnkubator  adlanan  xüsusi  səhifədə  yaratmışlardır.  Bu  könüllülər  istifadəçilər  tərəfindən  Moderator 

olaraq adlandırılır və onların bəziləri dil öyrənənlərin səhifə daxilindəki forumlarda şərh və suallarına 

cavab verir. Kurs ilk dəfə istifadəyə verildikdə o sınaq mrəhələsində olur və istifadəçilərin cavab və 

şərhləri əsasında düzəlişlər edildikdən sonra özünün son şəklini alır. Maraqlıdır ki, Duolingoda bəzi 

könüllülər tərəfindən Klinqon və Esperanto süni dillərini öyrədən kurslar da yaradılmışdır. 

 Duolingo  səhifəsinin  ən  maraqlı  cəhəti  bu  işlərin  hamısını  həyata  keçirtmək  üçün  lazım  olan 

maddi  vəsaiti  tərcümələrin  köməyi  ilə  qazanmasıdır.  Bu  tərcümələri  dilin  daşıyıcıları  başqa  dili 

öyrənmək  istəyərkən  edir.  Məsələn  fərz  edək  ki,  siz  Türk  dilində  danışırsınız  və  İngilis  dili 

öyrənirsiniz. Sizdən İngilis dilində mətnləri Türk dilinə tərcümə etmək tələb olunur. Siz bu işi pulsuz 

və həvəslə edirsiniz çünkü sizin məqsədiniz İngilis dilini öyrənməkdir və bu dili öyrənmək üçün ən 

yaxşı üsullardan biri ingiliscə mətnləri tərcümə etməkdir. Türk dili sizin ana diliniz olduğuna görə bu 

dilə tərcümə sizdə problem yaratmır və digər istifadıçilərin də yoxlanışından keçdikdən sonra kifayət 

qədər  səliqəli  və  oxunaqlı  tərcümələr  alınır.  Duolingo  səhifəsində  tərcümə  sifarişi  verənlər  adətən 

BuzzFeed və CNN kimi xəbər portallarıdır. Onlar tələb edirlər ki, tərcümələr sürətli və dəqiq olsun. 

Amma Duolingonun tərcümə imkanlarından adi insanlar o cümlədən sıravi tərcüməçilər də yararlana 

bilərlər.  Siz  tərcümə  etmək  istədiyiniz  mətni  hansısa  səhifədə  məsələn  öz  şəxsi  internet  səhifənizdə 

yayımlayırsınız və daha sonra bu mətnin linkini Duolingonun Tərcüməçi səhifəsinə əlavə dərək həm 

özünüz  tərcümə  edirsiniz  həm  də  başqalarının  tərcümələri  və  şərhləri  ilə  tanış  olmaq  imkanı  əldə 

edirsiniz.  Tərcümə  prossesində  lazım  olan  lüğət  bu  səhifəyə  çox  uğurlu  bir  şəkildə  inteqrə 

olunmuşdur.Təəssüf ki, Duolingo səhifəsinin Azərbaycanca tərcüməsi hələ ki, mövcud deyil həmçinin 

Azərbaycan  dilini  bilənlər  üçün  başqa  dilləri  və  ya  tərsinə  öyrənmək  imkanı  hələki  yoxdur.  Bu 

vəziyyəti yəqin ki, Azərbaycanca və digər dili bilən könüllülərin bu layihəyəyə marağının olmaması və 

ya layihədən çox az Azərbaycanlının xəbərinin olması ilə əlaqələndirmək olar. Həm də mümkündür ki, 

Duolingonun  yaradıcıları  olan  Luis  von  Ahn  və  Severin  Hacker  bu  regionun  dilləri  ilə  çox  da 

maraqlanmırlar.  Nəzərə  almaq  lazımdır  ki,  heç  bir  orta  asiya  xalqının  dili  Duolingoda  təmsil 

olunmamışdır. Ümid edirik ki, Azərbaycanda Duolingo istifadəçiləri artacaq və bir gün onların tələbi 

ilə  Azərbaycanca  danışanlar  üçün  İngilis  dili,  Alman  dili  kurslarının  yaradılmasının  şahidi  olacağıq. 

Bu olduqdan sonra bizim tərcüməçilər tərcümə işini daha rahat və daha sürətli edə biləcəklər. 



 

 

 

FUNCTIONS

 

OF

 

TRANSLATION

 

CRITICISM 

 

Chinara YAGUBOVA 

Qafqaz University 



chinar.yagub89@gmail.com 

AZERBAIJAN 

 

 

Translation criticism is an individual field of the literary-critical activity that consists of literary 



and aesthetic, linguistic and other approaches to the analysis of the translation of the text. 

 Translation  criticism  is  different  from  the  review  of  a  translation  product.  If  review  means 

comment,  on  new  translations,  description  and  evaluation  as  to  whether  they  are  worth  reading  and 

buying,  criticism,  on  the  other  hand  is  a  broader  activity,  analysis  in  detail,  evaluating  old  and  new 

translations, assuming that readers know the translation. 

 Development  of  translation  criticism  is determined by  the  presence  of  a number  of  antinomies, 

i.e. opposition thesis and antithesis, which are insoluble in nature. In the field of translation there are 

the  following  oppositions:  the  literal  translation  vs.  free  translation;  the  shape  of  the  orientation  vs. 

focus on the content; translatability vs. untranslatability; historicity vs modernization; the orientation 

of the original and the author vs. orientation to the reader and the host culture; aesthetics "foreign" vs. 

aesthetics of "their" and others. 


IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1600 


Qafqaz University                                                                                         29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

 Science Translation Criticism  - dynamic section of translation, which is closely associated with 

literary criticism. Methodology of scientific criticism of translation is based on the methods of analysis 

of the text developed in literary criticism and translation complement their own criteria for assessing 

the text as a special product of translation - a secondary text or translation.  

 Literary criticism has its roots in antiquity. One of the first important works in this area was the 

"Poetics"  of  Aristotle  (IV  century  BC.),  which  have  been  identified  such  key  concepts  as  poetry, 

imitation, tragedy, catharsis, unity and completeness of the plot. Indissoluble unity of form and content 

of their correspondence - one of the most important criteria for evaluating the work of art. 

 Criticism of translation quality should be grounded on thorough analysis and description. Some 

critics  prefer  to  eschew  value  judgments,  prefer  not  to  enunciate  one  translation  better  than  another. 

More concern with understanding how translated texts work (rather than with traditional concepts of 

quality) and seek to define the translator’s method (Vilikovsky) and purpose (Newmark: Textbook of 

translation, 1998, 75).  

 There is debate about whether assessment should take into account the Source Text: Toury notes 

that  comparisons  between  translations  and  originals  often  lead  to  an  enumeration  of  errors  and  a 

reverence  for  the  original  (1978:  26)  Most  critics  carry  out  a  comparative  criticism  of  original  and 

translation. 

•  Newmark  (Textbook):  five-part  model  analysis  of  source  text  comparison  of  it  and  the 

translation comments about the translation’s potential role as a translation 

•  Hatim  and  Mason  outline  a  set  of  comparative  arguments;  their  principal  interest  lies  in  the 

‘cultural  semiotics  of  language’.  Using  the  notions  of  genre,  discourse  and  text,  they  focus  not  on 

individual  words  but  on  a  ‘thread  of  discourse  which  is  sustained  through  a  communicative 

transaction’ 

• de Beaugrande (1978) evaluative criteria should address the ‘presuppositions and expectations 

about texts’ shared by readers and writers in each language 

 Non-comparative models Lefevere concentrate on the output of translation in the context of the 

target culture rather than on the translation process. Toury (1978, 1980c) his work with translational 

norms suggests evaluative centered on the target system alone. 

Criticism should take into account the presence of ideology in translation. Critics may also have 

their own hidden ideology stipulating their criticism. A reviewer’s motivation may be political, or of 

other  nature.  For  instance,  in  his  study  Prof.  Matthew  Arnold’s  lecture  ‘On  Translating  Homer”, 

Venuti (1995: 118-45) has shown not only that Arnold’s attack on Francis Newman’s translation of the 

Iliad served to marginalize Newman’s work, but also the extent to which a polemics about appropriate 

translation strategies can be contemporaneously one about cultural politics. 

 According  to  scientists,  focus  on  seeking  out  factual  inaccuracies  in  the  translation  of  a  little 

promising  for  the  development  of  the  translation  of  scientific  criticism  as  a  section  of  Translation. 

Objections by the modern translation critics welcome the idea that the translator must transmit all sides 

without exception the original. 

 Criticism  of  translations  can  be  found  in  translator’s  prefaces  and  annotations,  complimentary 

poems and essays about the work of other translators, scholarly writing about translation theory, and 

appraisals  embedded  in  fictional  commentary.  A  truly  scientific  criticism  of  the  translation  is  to  be 

inductive and analytical, rather than deductive and prescriptive, that is, based on facts of translation. 

 

 



IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1601 


Qafqaz University                                                                                         29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

“SLENQ”LƏRİN İBRİ DİLİNDƏ İŞLƏNMƏSİ VƏ ƏHƏMİYYƏTİ 

 

Günay SƏFƏROVA 

Azərbaycan Dillər Universiteti 



gunaysafarova@yahoo.com 

AZƏRBAYCAN 

 

 

Slenq (ingiliscə-slang, ibrani və ya ibri dilində-



הָגָע

-“aqa”) cəmiyyətdə müxtəlif qruplar arasında 

istifadə olunan xüsusi bir “dil” kimi dəyərləndirilir. İbri dilində bu söz “

הָגָע

”-“aqa” kimi istifadə edilsə 

də dildə 

גנלס


”- “Slang” ifadəsinin istifadəsi də istisna deyildir. İngilis dilində “slang” termini XIX 

əsrin  əvvəllərində  daha  da  geniş  yayılmışdır.Slenq  hərb,  siyasət,  idman  və  digər  sahələrdə  olub, 

tələbələr, neftçilər, həkimlər və başqa bu kimi müəyyən şəxslər tərəfindən istifadə olunur. Bu ifadələr 

jarqonlara  oxşasa  da,  onlardan  fərqlənir.  Lakin  bəzən  onları  bir-birindən  ayırmaq  o  qədər  də  asan 

olmur.  

 Jarqon  fransız  sözü  olub,  “boşboğazlıq,  cəfəngiyat”  kimi  izah  olunur.  Jarqonun  özünün  fonetik 

və qrammatik sistemi yoxdur. O, ancaq müəyyən məhdud kollektivlər arasında yayılmışdır. Məsələn: 

yükdaşıyıcıların,  neftçilərin  şərti  sözləri  var:  “Vira!”  (qaldır),  “Mayna!”  (endir)  və  s.  Jarqonlar 

müəyyən  ictimai  və  peşə  qrupuna  mənsub  adamların  öz  aralarında  danışdığı,  başqalarının  isə  başa 

düşmədiyi  şərti  “uydurma”  bir  dil  kimi  izah olunur. Slenqlərin  əhatə  dairəsi isə  daha  genişdir,  hətta 

şagirdlər, kiçik yaşlı uşaqlar tərəfindən belə istifadə oluna bilər.  

Hətta bəzən dildə slenq kimi istifadə olunan ayrı-ayrı sözlər dilə sirayət edərək ümumişlək sözə 

çevrilir və gündəlik istifadədə tez-tez işlədilir. Məsələn, rus dilində “Шпаргалка” sözü əvvəllər yalnız 

slenq  kimi  işlənsə  də,  bu  söz  artıq  gündəlik  danışıqda  tez-tez  istifadə  olunur,  xüsusilə  də  şagird  və 

tələbələr  arasında.Əvvəllər  daha  çox  “aşağı  səviyyəli”  adamların  dili  hesab  edilməsinə  baxmayaraq, 

günümüzdə  slenqlərdən  geniş  istifadə  olunur.  Demək  olar  ki,  slenqlər  artıq  “yaşayan,  canlı  dilə” 

çevrilmişdir. 

Bəs  görəsən  niyə  insanlar  slenqlə  danışmağı  bu  qədər  sevirlər?  İbri  dilində  slenqlərin  geniş 

istifadə olunmasının səbəbləri araşdırılmış və aşağıdakı nəticələrə gəlinib: 

1) Slenqlər ruhun “cavan” olduğunun bir göstəricisi hesab olunur, insanlarda gənc ruhu ifadə edir 

və bu istifadənin əsas məqsədi müəyyən yaş qruplarına aid olan insanların istəyini, xüsusilə də onların 

söz  bazasını  genişləndirməyi  təmin  etməkdir.  Belə  ki,  gənclərlə  yanaşı,  gənc ruhlu insanlar  da  buna 

daha çox üstünlük verir.  

2)   Slenqlər  bəzən  yumoristik  məzmunda  olur.  Bu  daha  çox  özünü  insanlara  verilən  ləqəblərdə 

(nickname)  göstərir.  Məsələn, 

םותס


-“bağlı”.  Bu  sözün  hərfi  tərcüməsi  “bağlı,  qapalı”  deməkdir.  Bu 

ləqəb daha çox özünə qapalı olan insanlara aid edilir. 

עבורמ

-“kvadrat”.  Bu  sözün  hərfi tərcüməsi isə 



“dördtərəfli, kvadrat” deməkdir. Bu ləqəb isə daha çox hərtərəfli, dünyagörüşü zəngin olan insanlara 

aid edilir. 

3)   Həddən  artıq  “şişirdilmiş”  situasiyaların  ifadə  olunmasında  slenqlər  əvəzolunmaz  bir 

vasitədir.  Belə  ki,  hər  hansı  bir  hadisəni  daha  obrazlı  ifadə  etməkdə  slenqlər  ən  uyğun  vasitə  hesab 

olunur. 

4) Slenqlər danışığı sürətləndirir və nəticədə “uzun-uzadı danışığa qənaət” edir. Yəni, ibri dilində 

hətta  müəyyən  cümlələri  belə  slenqlər  vasitəsilə bir  sözlə  ifadə  etmək  olur.  Məsələn, 

ערחורבצמ


-“Pis 

əhval  ruhiyyə”  ifadəsini  qısaldaraq  slenq  kimi  

חרבוצמ

  formasında  istifadə  edirlər.  Nəticədə  bir 

cümlənə bir sözlə ifadə edirlər. 

5)   Slenqlərdən ona görə istifadə edirlər ki, o dildə “xoş” olamayan ifadələri ixtisar edir. 

İsrail cəmiyyəti pluralist və rəngarəng cəmiyyət olduğundan daim müxtəlif dillərin təsirinə məruz 

qalmışdır.  İbri  dilində  slenqlerin  “həssas,  incə”  çəkisi  vardır.  Onlar  mövcud  vəziyyəti  təsvir  etməyə 

kömək edir və bu zaman sözlər öz ilkin mənalarından tamamilə uzaqlaşırlar. Məsələn, 



לפקתה

 felinin 

mənası “bükmək, qatlamaq” deməkdir. Amma aşağıdakı cümlədə bu söz ilkin mənasından uzaqlaşmış 

və “qaçıb canını qurtarmaq, xilas olmaq” mənasını ifadə etmişdir: 

 טושפ אוה דחא םוי ותרבח תא זבכא רוחבה



לפקתה

 

םלענו



 

“Oğlan rəfiqəsini (qız dostunu) məyus etdi və bir gün onu qoyub qaçaraq ortalıqdan yox oldu.”

 

İbri dilində ən çox istifadə edilən slenqlərdən bəzilərinə nəzər salaq: 



IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1602 


Qafqaz University                                                                                         29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

1) 


תושעלםייח

  (Laasot  xaym)-  hərfi  tərcüməsi  “həyat  qurmaq,  həyat  etmək”  olsa  da,  slenq  kimi 

“yaxşı vaxt keçirmək” mənasında işlədilir. 

2)

 

ךילע הרפכ



 (Kapara aleyxa)-hərfi tərcüməsi “sizin üstünüzdə kəfarət”dir, slenq kimi “sevgili və 

ya sevilən biri” mənasında işlədilir.  

3) 

לבחלעןמזה



 (Xaval al hazman)-hərfi tərcüməsi “heyif vaxta”, slenq kimi “tamamilə möhtəşəm”. 

4) 


בגנלסומוח

  (Lenagev  Xumus)-hərfi  mənası  “Xumususilmək”  (“xumus”  xüsusi  yəhudi 

yeməyidir) olsa da, “tavanı sıyırmaq mənasında, yeməyi axıra kimi yemək” mənasında işlənir. 

5) 


לשארבילש

הזא


 (Ze lo berosh sheli)- hərfi tərcüməsi “bu mənim başımda deyil”dir, lakin “mənim 

buna istəyim yoxdur” kimi istifadə olunur. 

6) 

קורזלףסכ


  (Lizrok  kesef)-hərfi  tərcüməsi  “pul  atmaq”  olsa  da,  “boş  yerə  pul  xərcləmək”  kimi 

işlədilir. 

7) 

אביל


  (Ba  li)-  hərfi  tərcüməsi  “mənə  gəlir”  deməkdir,  slenq  kimi  isə  “mən  istəyirəm,  mənim 

istəyim var” kimi işlənir. 

8) 

לבזבםייחה



 (Haxaym bezaval)-hərfi tərcümədə “həyat zibildir”, slenq kimi isə “vəziyyət pisdir” 

olaraq başa düşülür. 

9) 

ןיאילשארםידומילל



  (Eyn  li  roş  lelimudim)-hərfi  tərcümədə  “dərslərə  başım  yoxdu”,  slenq  kimi 

“çox yorulmuşam, əldən düşmüşəm” kimi anlaşılır. 

10) 

םוקמהרתויידמץצופמ



 (Hamakom yoter midday mefuç’aç’) -hərfi tərcümədə “məkan həddindən 

çox çatlaqdı”, slenq kimi isə “məkan tamamilə doludur” kimi anlaşılır. 

11

דרילןזואהמ

  (Red  li  mehaozen)-hərfi  tərcümədə  “qulağımdan  düş”,  slenq  kimi  isə  “bezdirdin 

məni” kimi anlaşılır. 

12) 

ןורתי


(Yitron) -hərfi tərcümədə “çoxluq, artıqlıq”, slenq kimi isə “şişirdilmiş” kimi anlaşılır. 

13) 


ףוחדלתאןיינעה

  (Lidxof  et  hainyan)  -hərfi  tərcümədə  “məsələni  itələmək”,  slenq  kimi  isə 

“məsələni inkişaf etdirmək, irəli çəkmək” kimi işlənir. 

14) 


הלחאהרומ

  (İxla  Mora)  -hərfi  tərcümədə  “müəllimə  arzu  etdi”,  slenq  kimi  isə  “xoş  (gözəl) 

müəllimə” kimi işlənir. 

Beləliklə  gənc  nəslin  istifadəsinə  daha  çox  üstünlük  verdiyi  slenqlər  fikri  daha  obrazlı  ifadə 

etməkdə mühüm rol oynayır. 

 

 

“HƏRKƏS İNGİLİS DİLİNİ BİLİRSƏ İNGİLİS DİLİ ÜZRƏ 

TƏRCÜMƏÇİYƏ NƏ EHTİYAC VAR?” SUALINA CAVAB 

 

Xanım FƏTULLAYEVA 

Qafqaz Universiteti 



xafetullayeva@qu.edu.az 

AZƏRBAYCAN 

 

 

Dil sadəcə sözlər,onların izahlı lüğəti və sadə qrammatikadan ibarət deyil. Eyni zamanda nəzərə 



alsaq  ki,  bir  sözün  çoxmənalı  olması  halı  daha  geniş  yayılıb,  onda  bu  dilin  quruluşunun  nə  qədər 

mürəkkəb olmasını əyani olaraq göstərmiş olar. 

 İngilis  dilindən  azərbaycan  dilinə  tərcümə  edən  şəxs  ingilis  dilini  nə  qədər  mükəmməl  bilirsə 

bilsin,  beynində  ,  şüurlu  şəkildə  başa  düşdüyü  sözü  və  ya  cümləni  azərbaycan  dilində  necə  ifadə 

edəcəyini  bilmirsə,  deməli  o  tərcüməçi  ola  bilməz,  o  sadəcəingilis  dilini  bilən  başqa  bir  yerli  və  ya 

əcnəbi bir insanla ünsiyyət qura bilər.  

 Tərcümə  sənətdir,  sadəcə  müqabilində  əmək  haqqı  aldığımız  iş  deyil.  Sənətdə  isə  yaxşı  olmaq 

üçün mahir bir sənətkar olmaq lazımdır. 

 İngilis dili artıq xarici dil statusundan çıxaraq beynəlxalq dilə çevrilmişdir. Bəs hər kəs ingiliscə 

bilirsə onda tərcüməçiyə nə ehiyac var?Təcrübə göstərir ki, bir yazı şəxsin öz dilində yazıldıqdan sonra 

ikinci addımda onun tərcüməsi dayanır. Səbəb sadə və aydındır , dünyanın yarıdan çoxu ingilis dilini 

bilir. Hazırda dünyada 1.8  milyard insan ingilis dilində danışır.Lakin ana dili ingilis dili olmayanlar 



IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1603 


Qafqaz University                                                                                         29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

sözügedən dili doğma dil daşıyıcılarından fərqli şəkildə danışırlar. Bu fərq müəyyən tələffüz, leksik və 

s səhvləri özündə ehtiva edir. Demək ki dil çox danışıldıqca onun istifadəsindəki səhvlər də artır. Dilin 

çox danışılması onun istifadəsindəki qüsurları və naqislikləri də artırır. Qüsursuz bir ingilis dili üçün 

yenə də tərcüməçiyə ehtiyac var.  

 Tərcüməçi  linqvistik  və  yazı  qaydalarına  mükəmməl  bələd  olmalıdır.  Tərcüməçinin  ikidilli 

insandan fərqi budur ki, tərcüməçi sadəcə söz deyil, eyni zamanda sözün həmin kontekstdə ifadə etdiyi 

,yəni müəllifin nəzərdə tutduğu mənanı tərcümə edir. 

 İkidilli insan bəzi hallarda qeyri-peşəkar tərcümə edərək düzgün olan sözü deyil,düzgün görünəni 

seçir. 


 Tərcüməçi  subyektin  ünsiyyət  üslubunu  başa  düşmək  qabiliyyətinə  malikdir.  Bu  ona  müxtəlif 

tərkibli auditoriya ilə ünsiyyət saxlamağa imkan verir. 

 Müasir  və  qloballaşan  dünyada  xarici  dilə  ,  xüsusilə də  lingua franca  olan ingilis dilinə tələbat 

hədsiz  çoxdur.  Yaxın  gələcəkdə  elektrik,  su  və  internet  kimi  tərcümə  xidməti  də  əvəzolunmaz  bir 

tələbata çevriləcək. Və bu zaman da qeyri-peşəkar tərcümə ilə peşəkar tərcümə arasındakı fərq su kimi 

aydın olacaq.  

 Xüsusilə də onu qeyd etməliyik ki,yazılı tərcümə ilə məşğul olanların bu işdə əməyinə hər zaman 

daha  çox  ehtiyac  var.  Çünki  yazılı  tərcüməçi  sadəcə  sözləri  yanyana  düzməklə  məşğul  olmur,  o 

mənanı tərcümə edir və bununla yanaşı hədəf dilin yazı qaydalarını, orfoqrafiyasını və s də dərindən 

bilməlidir.  

 Tərcümənin çox məsuliyyətli bir proses olmasına bariz bir nümunə olaraq tərcüməçilərdən əlavə 

redaktorların da fəaliyyətini qeyd etmək lazımdır. Bir tərcüməçi nə qədər peşəkar olsa da , hətta onun 

da gözündən qaçan nüanslar olur. Və bu baxımdan onun etdiyi tərcüməni belə redaktə etməyə ehtiyac 

olur. Burada belə bir sual ortaya çıxır : Hansı daha peşəkar olmalıdır? Tərcüməçi yoxsa redaktor?Hər 

birinin  fəaliyyəti  tərcümə  prosesinin  müxtəlif  mərhələlərində  olsa  da,  hər  ikisi  eyni  dərəcədə  işin 

keyfiyyətindən  məsuldur.  Redaktorun  işi  sadəcə  qrammatik  cəhətdən  mətni  yoxlamaq  deyil,  eyni 

zamanda  onu  dil  standartları,terminoloji  baza,müştərinin  üslubi  tələbləri  nöqteyi  nəzərindən  təhlil 

etmək və lazımi hissələrini redaktə etməkdir.  

 Bütün  bunlar  bizə  bu  nəticəyə  gəlməyə  əsas  verir  ki,  iki  dilə  yaxşı  bələd  olan  istənilən  insanı 

nəinki  yaxşı  tərcüməçi,  heç  tərcüməçi  də  adlandıra  bilmərik.  Çünki  tərcüməçilik  dil  biliyi  ilə 

məhdudlaşan  bir  proses  deyil.  Tərcüməçinin  dünyagörüşü  dərya  kimi  olmalıdır(mikro  kontekst  və 

makro kontekst zamanı buna dərin ehtiyac duyulur). O hər iki işçi dilin xalqının mədəniyyətini,tarixini 

dərindən  bilməlidir.  Çünki  o  mədəniyyətlərarası  ünsiyyətin  təmsilçisidir,  mədəniyyətlər  arasında 

vasitəçidir.  

 Bunu  da  qeyd  etmək  lazımdır  ki,tərcüməçilər  üslubi  tipologiyanı,  müqayisəli  tipologiyanı 

bilmədən mətni nə dərəcədə mükəmməl tərcümə edirlərsə etsinlər, üslub qorunmadığı üçün hədəfdən 

yayınmış olurlar. 

 Son  zamanlarda  texnikanın  inkişafı  ilə  sürətli  tərcümə  xidməti  əldə  edə  bilmək  üçün  müəyyən 

tərcümə  proqramları  tərtib  olunur.  Bu  proqramlar  hələ  ki,  insan  əməyini  əvəz  etməyə  müvəffəq 

olmayıb. Nəzərə alsaq ki, biz tərcüməçilər sözü deyil, mənanı tərcümə edirik,bu zaman  maşının bizi 

əvəz etməkdə heç bir zaman uğurlu olmayacağı aydın olur. Çünki tərcümə prosesində hətta peşəkar 

tərcüməçilər  belə  günlərlə  bir  sözün,ifadənin  və  ya  cümlənin  üzərində  işləməli  olurlar,  onun  hədəf 

dildə uyğun səslənməsini təmin etməyə çalışırlar.  

 Bütün  bunlarla  yanaşı  bunu  da  qeyd  edək  ki,  təəssüf  ki,  hazırda  tərcümə  sektorunda  olan 

tərcüməçilərin  heç  də  hamısı  işinə  bir  o  qədər  can  yandırmır.  Və  nəticədə  keyfiyyətsiz  tərcümələr 

ortaya çıxır. Bəzi şirkətlər ucuz işçi qüvvəsi kimi təcrübəsiz free-lancerlərdən istifadə edir və çox vaxt 

onların  tərcüməsi  redaktə  olunmadan  təqdim  olunur.  Bu  məsələ  xüsusilə  bədii  kitabların  tərcüməsi 

baxımından aktualdır. 

 Bir  tərcüməçi  tərcümə  prosesini  bu  cür  tərif  edir  :  “Tərcümə  etmək  xalçaya  naxış  vurmağa 

bənzəyir.  Üstdən  çox  gözəl  və  bəzəkli  görünür.  Lakin  xalçanı  çevirib  arxasına  baxsaq,  naxışların 

arxadakı izlərini görmüş oluruq”. Tərcüməçi tərcümənin orijinalla eyni ruhda,eyni formada olmasına 

çalışsa da, oxucu bunu hiss edəcəkdir. Bəs bu iddia necə haqlı ola bilər ki, ingilis dilini bilən istənilən 

şəxs  tərcüməçidir?  Bu  və  digər  səbəblərə  görə  peşəkar  tərcüməçilərə  həmişə  ehtiyac  vardır  və 

olacaqdır.  



Yüklə 19,19 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   161   162   163   164   165   166   167   168   ...   189




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin