Conference committees conference chairs c

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1604 

Qafqaz University                                                                                         29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

İTALİYA MƏDƏNİYYƏTİNIN DAŞIYICILARI: 

REALİLƏR VƏ ONLARIN LEKSIK-SEMANTIK TƏHLİLİ 

 

Gülnar MƏLİKOVA 

ADU 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

 

Müasir dövrdə italyan dili bütün dünyada böyük maraq qazanmışdır və onun tədrisi geniş vüsət 

almışdır.  

 İtalyan dili dünyada təxminən 70 milyon insanın ana dilidir və dil daşıyıcılarının sayına görə 19-

cu yerə sahibdir, bununla belə xarici ölkələrdə tədris olunan əcnəbi dillər arasında 4-cü və ya 5-ci yeri 

tutur.  Onun  diapazonu  ABŞ-dan  Latın  Amerikası  ölkələri,  Birləşmiş  Krallığa  kimi,  Yaponiyadan 

Aralıq dənizi sahillərinə, Şərqi Avropaya kimi ərazini əhatə edir.  

İtalyan dilinin dünyada bu qədər maraq yaratmasının əsas səbəbləri aşağıdakılardır: 

-

 

İntellektual ənənələr: yəni italyan dili ilə mədəni, intellektual tədbirlər arasında sıx əlaqə; 

-

 

Müasir  italyan  cəmiyyətinin  öz  istehsal  sistemi  ilə  xariclə  iqtisadi  və  mədəni,  xüsusilə  də 

moda, dizayn, kino və musiqi sahəsində əlaqələri; 

-

 

Miqrasiya  hərəkatı:  istər  italyan  dili  və  sosio-kultural  dəyərləri  yayan  italyanların 

emiqrasiyası, istərsə də immiqrasiya fenomeni; 

 İtalyan  dilinin  digər  dil  və  mədəniyyətlərə  təsiri  əsas  etibarilə  mədəniyyət  və  incəsənət, 

qastronomiya  sahələrində  aydın  şəkildə  hiss  olunur.  Yalnız  konkret  bir  millətə  xas  mədəni,  sosial, 

tarixi anlayışların digər dil və mədəniyyətlərdə təzahürü realiya termini ilə əks olunur. Məhz italyan 

dili  və  mədəniyyətinə  məxsus  sonradan  digər  dil  və  mədəniyyətlərdə  öz  yerini  almış  bu  tip  söz  və 

ifadələr Avropa dilçiliyində italyanizmlər kimi tədqiq olunur.  

 Psixologiya,  kulturologiya,  kulturoloji  antropologiya,  fəlsəfə,  sosiologiya  və  filologiya  kimi 

müasirhumanitarelmlərortaya çıxan zərurətlərdən çıxış edərək mədəniyyətlər arası ünsiyyəti müxtəlif 

səviyyələrdə öyrənirlər.  

 Müasir linqvistika  və  metodiki  ədəbiyyatda  kulturoloji leksikanı reali  və  fonoloji  vahidlər  deyə 

iki  hissəyə  ayırırlar.  Realilər  Azərbaycan  dilçiliyində  Rafiq  Manafoğlu,  Nizami  Tağısoy,  Rüstəm 

Kamalın İzahlı Tərcüməşünaslıq terminləri lüğətində bu şəkildə izah edilmişdir–1. Başqa dildə danışan 

insanların  praktik  nitqində  mövcud  olmayan  predmet,  əşya  anlayışı,  situasiya  bildirən  söz,  yaxud 

realiyalar. 2. Zahiri linqvistika və tərcüməşünaslıqda, məsələn, hər hansı ölkənin dövlət quruluşu, hər 

hansı xalqın tarixi və  mədəniyyəti, konkret dilin daşıyıcısı olan dil əlaqələri nəticəsində bu dildə öz 

əksini  tapmış  müxtəlif  çeşidli  faktorların  öyrənilməsi.  3.  Sözün  normativ  mənası  üçün  əsas  kimi 

xidmət  edən  maddi  mədəniyyət  əşyaları.  4.  Həyat  və  məişət  milli-spesifik  xüsusiyyətlərini  bildirən 

sözlər. 5. Oijinal mətnində realizə olunan mədəni kod elementləri. [ 1, s.81] 

 Qeyd  etmək  vacibdir  ki,  reali  termini  S.İ.Vlaxov  və  S.P.Florinin  adı  ilə  bağlıdır.  Bolqariyalı 

dilçilərin  fikrincə  “Realilər  müəyyən  bir  coğrafi  ərazinin,  xalqın,  ölkənin,  tayfanın  maddi  həyatını, 

ictimai-tarixi cəhətlərini  özündə  əks  etdirən  obyektlərin  adlarını ifadə  edən  sözlərdir  və  bu  səbəbdən 

özündə  milli,  lokal  və  tarixi  kolorit  ehtiva  edir  və  digər  dillərdə  qarşılığı  yoxdur.”[3,  c.7].  Beləliklə 

reali  həm  denotatı  həm  də  onun  dildəki  adını  ifadə  edir.  Realilərin  bir  neçə  təsnifatı  mövcuddur. 

Bunların arasında tematik, sintaktik, xronoloji prinsipinə əsaslanan təsnifatları nümünə göstərmək olar. 

Tematik təsnifat S.Q. Tomaxinin fikrincə “ semantik faktora” əsaslanır [ 5, c.54] və özündə coğrafi, 

ictimai-siyasi və etnoqrafik növləri birləşdirir. Coğrafi yarımqrupa fiziki cografi ərazilərin adları, flora 

və fauna növlərinin adları daxildir (lo stretto di Messina, il Vesuvio, il bucaneve). Baxmayaraq ki, bu 

qrupa  məxsus  realilərin  adları  digər  dillərdə  də  İtaliya  dünyada  musiqi  beşiyi  kimi  tanınan  ölkə 

olduğundan Italiyadan dünyaya musiqi realiləri yol almışdır. Bunlardan: opera, operetta, canto (kanto), 

allegro( alleqro), adagio( adaco), aria ( ariya), soprano( soprano), tenore ( tenor), vocale (vokal) kimi 

musiqi ustalarına yaxşı tanışdır.  

 Elm  sahəsindən  olan  realilərdən  olan  realilərdən  isə:  liceo  classico-  klassik  lisey  nümunə 

gətirmək lazımdır. Bu ifadə ilə qarşılaşarkən nəzərə almaq lazımdır ki, denotativ  mənanın arxasında 

italyan  təhsil  sistemi  haqqında  ətraflı  məlumata  malik  olmaq  zəruridir.  Italiyada  üç  növ  lisey 

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1605 

Qafqaz University                                                                                         29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

mövcuddur:  texniki,  elmi  və  klassik  liseylər.  Bu  liseylərin  hər  üçündə  italyan  ədəbiyyatı,  latın  dili, 

riyaziyyat,  təbiət  elmləri,  tarix,  fəlsəfə  tədris  olunur.  Klassik  liseylərdə  universitetə  qəbul  olunmaq 

üçün  ümumi  hazırlıq  formasında  həyata  keçirilir  və  bu  tip  liseylərin  məzunları  istənilən  fakultəyə 

qəbul oluna bilərlər. Müvafiq olaraq digər liseylərdə isə bu və ya digər fənnlərə əsas önəm verilir.  

 Təhsil sahəsindən danışarkən la  maturita`- buraxılış imtahanını da qeyd etməliyik. La  maturita` 

sözü hərfi mənada yetkinlik, həddi-büluğa çatma mənasını verir. Lakin məktəb həyatında bu attestat 

almaq  üçün  verilən  imtahandır.  Bir  neçə  hissədən  ibarət  olan  imtahanın  nəticəsi  şagirdlərin  gələcək 

təhsilini davam etdirmək üçün çox önəmlidir. 

 İtaliya  incəsənəti  qədim  dövrlərdən  bəri  öz  memarlığı  və  rəssamlığı  ilə  bütün  dünyada  geniş 

şöhrət qazanmışdır. Bu baxımdan incəsənət sahəsində italyan realilərindən affresco- (freska), barocco- 

(barokko), portico – ( portik) , acquarelle – ( akvarel) kimi elementləri nümunə gətirmək olar. Buraya 

campanile ( kampanil), persiane ( persiane) əlavə etmək olar.  

 Sonda  nəticə  olaraq  qeyd  etməliyik  ki,  mədəniyyətlər  arası  ünsiyyətin  effektivliyi  üçün  milli-

mənəvi dəyərlərə dərindən sahib olmaq lazımdır. Bu dəyərlər dilin leksik səviyyəsində əks olunsa da 

heç  də  hər  zaman  eksplisit  formaya  malik  deyildir.  Kulturoloji  komponentlərə malik  leksik  vahidlər 

məqalədə  kulturoloji  baxımdan  nişanlanmış  sözlər  adlanır  və  hər  bir  dilin  mədəniyyətin  daşıyıcısı 

olaraq  xüsusi  yanaşma  tələb  edən  leksikadır  və  elmin  müxtəlif  bölmələrinin  nəzər  nöqtələrindən 

öyrənilir (fəlsəfə, kulturologiya, psixolinqvistika, tərcüməşünaslıq və s.) 

 

 

POLYAK DİLİNDƏN AZƏRBAYCAN DİLİNƏ TƏRCÜMƏ ZAMANI 

FRAZEOLOJİ BİRLƏŞMƏLƏRİN VERİLMƏSİ PROBLEMİ 

 

Rüfət HƏŞİMOV 

Bakı Slavyan Universiteti 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

 

Frazeologizmlərin  dilin  lüğət  tərkibin  ayrılmaz  hissəsi  olub,  onun  xüsusi  bir  təbəqəsini  təşkil 

edir.  Belə  birləşmələr  fikrin  uyarlı,  yığcam,  dəqiq,  obrazlı,  emosional  ifadəsi  bu  və  ya  digər  üslubi 

çalarlıqla deyilməsi üçün lazım gələn zəruri ehtiyacı təmin edir. 

 İdiomatik  ifadələrin  həm  quruluşca,  həm  də  məna  və  ekspressivlik  çalarlıqlarına  görə 

rəngarəngliyi  onların  üslubi  istifadə  imkanlarının  zənginliyini  təmin  edən  əsas  cəhətdir. 

Frazeologizmlərin  ekvivalentlik  məsələsi  həmişə  diqqət  mərkəzində  olmuşdur.  Tərcümədə 

ekvivalentliyin mənası da adekvat, uyğunluq deməkdir. Tərcümənin səviyyələri anlayışı ekvivalentlik, 

hərfi və sərbəst tərcümə anlayışları ilə sıx bağlıdır(1,28). Ekvivalentlik bu və ya digər vahidin başqa 

bir dildə olan qarşılığı ilə tam eyniyyət təşkil etməsidir. 

 Beləliklə, bu və ya digər əşyaya bərabər tutulan, onu əvəz edə bilən və uyğun olan əşya bir-birinə 

ekvivalent sayılır. İdiomatik vahidlərin tərcümə baxımından üç növü göstərilir. 



 

Monoekvivalent ; 



 

Poliekvivalent; 



 

Ekvivalenti olmayan frazeologizmlər. 

 Hər  bir  dilin  özünəməxsus  frazeologizmləri  var.  Təcrübə  göstərir  ki,  dünyanın  ən  zəngin 

dillərində  verilmiş  elə  bir  fikir  tapmaq  çətindir  ki,  onu  bizim  dilimizdə  ifadə  etmək  qeyri-mümkün 

olsun.  Bununla  belə,  polyak  dilində  olan  frazeologizmləri  Azərbaycan  dilinə  tərcümə  edərkən 

müəyyən  çətinliklərə  də  təsadüf  olunur  ki,  bu  çətinliklər  polyak  dili  ilə  Azərbaycan  dilininin  lüğət 

tərkibi və qrammatik quruluşu arasındakı fərqdən irəli gəlir. 

 Məlum olduğu kimi həmin dilin leksik bazasını zənginləşdirmənin bir neçə yolu - üsulu var: 



 

Leksik bazada yeni vahidlər yaratmaq; 



 

Leksik bazada artıq mövcud olan vahidə yeni məna qazan¬dırmaq; 



 

Digər dillərdən leksik vahidlərin əvəz olunması. 

 Polyak dilindəki sabit söz birləşmələrinin Azərbaycan dilindəki qarşılığı ilə tam, eyni ilə uyğun 

gəlməməsinin  əsas  səbəbi  onların  polyak  dilinin  qayda-qanunları  əsasında,  xalqın  həyat  tərzindən, 

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1606 

Qafqaz University                                                                                         29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

məişətindən, dünyagörüşünə təsir edən amillərdən asılı olaraq həmin dilin yüz illər boyu davam edən 

tarixi inkişafı nəticəsində sabitləşməsidir. Buna görə də frazeologizmlərin lüğətlərdə dəqiq qarşılığının 

verilməsi, demək olar ki, mümkün də deyil. 

 Polşa frazeologiya tarixini dilçilik elmi kimi iki dövrə ayırmaq olar: hazırlıq dövrü - elmə qədərki 

dövr və elm dövrü. 

 Hazırlıq  dövrü  özündə  atalar  sözləri  və  məsəlləri  ehtiva  edən  və  müxtəlif  tipli  danışıq 

lüğətlərində cəmlənən frazeoloji birləşmələrin toplanmasından başlanmışdır. 

 Polyak  dilindəki  frazeoloji  birləşmələrin  ilk  böyük  toplusu  S.  Lindenin  müəllifi  olduğu  altı 

cildlik frazeologiya lüğətidir ki, burada müəllif çox sayda frazeoloji birləşmələr qeyd etmişdir. Lüğətin 

çatışmazlığı  ondan  ibarət  idi  ki,  burada  müəllif  frazeoloji  birləşmələrin  mənasının  izahını 

verməmişdi.(2, səh. 6)  

 A.Osinksonun  frazeologizmlərlə  zəngin  on  bir  cildlik  əlyazma  lüğəti  və  Karloviç,  Krınski  və 

Nedzveskonun  səkkiz  cildlik  “Varşava  lüğəti”  birbirinin  ardınca  1900-1927  ci  illər  arasında  iyirmi 

yeddi  il  ərzində  çapdan  çıxır.  “Varşava  lüğəti”nin  müəlliflərindən  biri  İ.Karloviç  frazeoloji 

birləşmələri “ifadə qrupları” adlandıraraq, onları bir xüsusi şöbə kimi ayırmışdır. “Fikir sürətlə uçaraq 

elektrik  kimi  özünə  ən  yaxşı  keçiriciləri  axtarır,  lakin  onların  üçün  ən  yaxşı  keçirici  hazır 

formullardır”(3, səh. 1-8). 

 Polyak  dilində  frazeoloji  birləşmələr  yaranma  formalarına  görə  aşağıdakı  kimi  üç  əsas  qrupa 

ayrılır. 

1.

 

İfadə  -  heç  biri  fel  olmayan  (daha  çox  iki  söz)  iki  sözün  birləşməsindən  yaranan  frazeoloji 

birləşmələr hesab edilir. Məsələn; syzyfowa praca(sonsuz iş),czarna rozpacz(qara ümid),niedźwiedzia 

przysługa(zərər çəkmək)və s. 

2.

 

Əkslər  -  sözlərindən  biri  fel  olan  (minimum  iki)  sözlərin  birləşməsindən  yaranan  frazeoloji 

birləmələr. Məsələn; kopać pod kimś dołki (kiminsə ayağının altını qazmaq), wyglądać jak z krzyża 

zdjęty (xaçdan endirilmiş kimi baxmaq) , pocałować klamkę (yalanı öpmək); 

 Fraza  -  atalar  sözü  və  ya  məsəl  formasında  qəlibləşmiş  bir  məna  ifadə  edən  frazeoloji 

birləşmələr. Məsələn; Kto pod kim dołki kopie, sam w nie wpada (Kiməsə quyu qazsan,özün düşərsən) 

– Özgəsinə quyu qazan özü düşər. Mądrej głowie dość dwie słowie (Ağıllıya iki söz bəs edər) – Arifə 

bir işarə bəs edər. 

 Azərbaycan  dilindən  fərqli  olaraq  yuxarıda  sadaladığımız  yollarla  meydana  gələn  polyak 

frazeologizmlərinin dilimizə tərcümə olunmasında da bir sıra problemlərə rast gəlinir.  

 

 

THE SIMULTANEOUS INTERPRETATION TECHNIQUES 

 

Ülkər ƏHMƏDZADƏ 

Qafqaz Universiteti 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

 

This article aims at learning simultaneous interpretation techniques. It can help people solve the 

problems when they confront difficulties during simultaneous interpretation. This article tells how to 

translate the idea as the original version, and express the idea as clearly as possible. That gives advice 

to the reader how translator should use grammar structure for both languages, and omit some kind of 

sentence structures which should not be translated into some languages. 

 People need to communicate with each other from previous time. They need to talk to someone , 

explain  their  ideas  and  ask  some  questions.  This  is  the  reason  why  communication  is  improving 

between  people.  As  a  result,there  are  too  many  different  languages  in  the  world  today.  Language  is 

related to the culture,and through the years it changes. So we can say that any language which is used 

today came through different stages. If we look back the history, we can see that difference. Language 

helps people to understand each other. Since there are different languages in the world, and it is not 

possible for each person to understand all the languages,people need to translate these languages into 

various languages. Therefore,translation became significant during the history.Paul Engle summed up 

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1607 

Qafqaz University                                                                                         29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

the socially active cause of translation in the modern world like this: ”The lives of every creature on 

the Earth may one day depend on the instant and accurate translation of one word” (“Contemporary 

Translation  Theories”  by  Edwin  Gentzler).In  the  past,  people  practiced  translation  ,but  they  were 

never quite sure what they were practicing. 

 

 As  it  is  increasing,  there  are  different  kinds  of  translation  and  interpretation.  For  example; 

simultaneous,  consecutive,  relay,  liaison  interpreting,  sight  translation  and  the  others.As  we  know,it 

has some difficulties. Before we begin to practise them, we should prepare. 

 As I said before,people encounter some problems during translation. We should be able to cope 

with  the  problem.Therefore,we  need  to  know  what  kind  of  rules  we  should  learn.  Many  problems 

occur  during  simultaneous  interpretation.  Simultaneous  interpretation  is  verbal  translation  that 

interpreter should transfer the idea of the speaker during his or her speech continuously. That is much 

more  difficult  process  than  written  translation.  There  are  certain  rules  in  order  to  transfer  the  idea 

correctly and comprehensible.  

 For  example,we  should  not  expect  when  we  are  just  starting  simultaneous  interpretation  to 

interpret everything. Because concentrating on three actions at the same time is not always successful. 

Interpreters have to listen to the speaker, understand and express the idea of the person who speaks at 

the  same  time.  Therefore,we  just  translate  the  exact  meaning  of  the  sentence  and  whatever  we  say 

should  make  sense.  Also,it  should  be  complete  sentence  ,and  it  must  be  expressed  as  clearly  as 

possible.We can use short sentences because there is no time when we are interpreting simultaneously. 

In addition, we should pay attention to the quality of our sentences rather than numbers of words. As a 

result ,using different expressions and sentence structures is acceptable if we keep the meaning of the 

sentence . 

 Another difficulty may happen during the simultaneous interpretation if we are not familiar with 

the topic.At least, we must have some information about the topic, and we should know what we are 

going to interpret and whether we should need technical knowledge . Otherwise, we may have trouble 

with the terms.  

 Furthermore,  we  should  take  into  consideration  the  audience,  because  we  are  rendering  the 

information to them. We have to make sure that they understand what we are talking about. In some 

types of translation, we may summarize the idea or we can make the idea clear with adding something. 

Meanwhile, we may also omit some words which do not affect the meaning of the sentence. Also, in 

some languages ,there are some kinds of sentence structures that should not be translated into the other 

languages.  If  we  translate  them  word  by  word,they  will  not  make  sense  in  some  languages.  That  is 

because each language has its own grammar and sentence structure. That comes from its history and 

culture. The terms of linguistic essentialism were clearly set by Baron Wilhelm von Humboldt. 

 Von Humboldt’s belief in Natursprache– in language as the connection between nature and idea 

,and  as  the  means  by  which  man  is  identified  as  human-fostered  a  linguistic  model  of  speech  and 

national culture. In his text on Linguistic Variability and Intellectual Development, he maintained: 

 “Each tongue draws a circle about the people to whom it belongs, and it is possible to leave this 

circle only by simultaneously entering that of another people. Learning a foreign language ought hence 

to  be  conquest  of  a  new  standpoint  in  the  previously  prevailing  cosmic  attitude  of  the 

individual”.(“The Translation Zone” byEmily Apter) 

In brief, we should learn how to summarize or how to explain something clearly to the audience 

considering their own culture. Then,we have to practice in order to improve our interpretation skill. 

 

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1608 

Qafqaz University                                                                                         29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

SİNXRON TƏRCÜMƏNİN TƏFƏRRÜATLARI 

 

Əbdül MUSTAFAZADƏ 

Qafqaz Universiteti 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

 

Tərcümə  sahəsi  çoxşaxəli  olan  bir  sahədir.Hal-hazırki  dövrümüzdə  bu  sahəyə  olan  tələbat  göz 

qabağındadır.Dilmanclıq və şifahi tərcümə etmək müxtəlif dilli istifadəçilər arasında ağız və ya işarə 

dili ilə kommunikasiyanı asanlaşdırır.Tərcümə sahəsinin bir-neçə kateqoriyası mövcuddur.Bunlardan 

biri  də  sinxron  tərcümə  kateqoriyasıdır.Sinxron  tərcümə  şifahi  tərcümənin  ən  mürəkkəb 

növüdür.İşlənmə yerinə uyğun olaraq,bu tərcümə növünə bəzən “BMT-stilli tərcümə” və ya “konfrans 

tərcüməsi”  də  deyilir.Bu  tərcümə  növü  birmənalı  olaraq  desək  ən  çox  tələbat  olan  tərcümə 

sahəsidir.Sinxron  eyni  zamanda,birlikdə  baş  verən  deməkdir.Sinxron  tərcümə -  danışan  şəxs 

tərcüməçinin  düşünməsi  və  məlumatı  qəbul  etməsi  üçün  heç  bir  pauza  vermədən  öz  fikrini  ifadə 

edərkən, tərcüməçinin tərcümə prosesini icra etdiyi şifahi tərcümədir. Yəni sinxronçu demək olar ki, 

danışanla  eyni  zamanda  tərcümə  etməlidir. Bü  növ  tərcümədə  tərcüməçi  danışan  şəxsin  dediklərini 

birbaşa sinxron olaraq digər tərəfə şifahi tərcümə edir. Bunun üçün xüsusi avadanlığın köməyindən də 

istifadə  oluna  bilər.Sinxron  tərcümə  zamanı  danışılan  söhbət  anında  qarşı  tərəfə  tərcümə  edilir.Bu 

halda,danışan şəxs öz nitqinə dayanmadan davam etməlidir,əks halda tərcümə real vaxt ərzində yerinə 

yerinə yetirildiyindən geri qayıdıb səhvləri düzəltməyə imkan olmur. 

 Tarixi  XX  əsrin  ortalarına  təsadüf  edən  bu  tərcümə  növündən  ilk  dəfə  olaraq  Nümberq 

məhkəməsinə  yığışan  insanlar  faydalanmışlar.Fərqli  dillərdə  olsa  belə  bu  tərcümə  növü  insanlara 

məlum olandan onlara təbirlərin gedişini izləməyə şərait yaratmışdır. 

 Sinxron  tərcümədən  konfranslarda,yığıncaqlarda,seminarlarda  ümumiyyətlə  bütün  növ 

tədbirlərdə  istifadə  olunur.Peşəkar  sinxron  tərcümə  ilə  məşğul  olanlar  tərcümə  etdikləri  hədəf  dilə 

həmçinin  doğma  dillərinə  səlis  şəkildə  yiyələnməlidirlər.Sinxron  tərcüməçi  olmaq  üçün  yetkin 

təcrübəyə,güclü təhsilə  malik  olmaq  lazımdır.Sinxron  tərcüməçi  yorulmadan  və diqqətlə  tərcümə  ilə 

məşğul  olmalıdır.Lakin,müxtəlif  təcrübələr  də  sübut  etmişdir  ki  bir  tərcüməçi  dayanmadan  yalnız 

yarım  saat  ərzində  normal  şifahi  nitqini  davam  etdirə  bilər.Nəzərə  alın  ki,  2  saatdan  artıq  müddətli 

sinxron tərcümə zamanı işin növbə ilə - hər saatdan bir dəyişməklə icra edilməsi üçün iki və daha artıq 

sinxronçu tərcüməçinin iştirakı zəruridir.Sinxron tərcümə ilə bağlı digər bir çətinlik də konkret olaraq, 

bizim  şəraitlə  əlaqədar  Azərbaycan  və  ingilis  dillərinin  müxtəlif  qrammatik  quruluşa,  fərqli  söz 

sırasına  malik  olmasındadır.  Misal  üçün  Azərbaycan  dilindən  ingilis  dilinə  tərcümə  edərkən  xəbəri 

eşitmək  üçün  tərcüməçi  əksər  hallarda  cümlənin  sonunu  gözləməli  olur.  Halbuki  əgər  tərcüməçi  öz 

intuisiyasından,  uzaqgörənliyindən,  keçmiş  biliyindən  və  ya  kontekstdən  istifadə  etmirsə,  həmin 

xəbərin cümlədəki fikri təsdiq və ya inkar etdiyini bilmədən ingilis dilində mübtədadan sonra ikinci 

yerdə  gələn  xəbəri  qrammatik  cəhətdən  formalaşdırmaq  mümkün  deyil.Məlumdur  ki,əgər  tərcüməçi 

səhv tərcümə edərsə bu çox böyük fəsadlara səbəb ola bilər.Bunlardan birini misal çəkmək olar.Soyuq 

müharibənin  ortasında  Sovet  dövlətinin  başçısı  Nikita  Xruşovun  çıxışındakı  ifadələrdən  biri  ingilis 

dilinə  ‘biz  sizi  basdıracağıq’  kimi  tərcümə  edilir.  Bu  ifadə  birmənalı  olaraq  nüvə  hücumuna  hədə-

qorxu  kimi  başa  düşülür,  amerikalıları  çox  qorxudur  və  iki  ölkə  arasında  onsuz  da  gərgin  olan 

münasibətləri  daha  da  çətinləşdirir.  Lakin  bu  halda  tərcümə  hərfi  şəkildə  edilmişdir.  Rus  dilində  bu 

belə səslənirdi: ’Sizin xoşunuza gəlməsə belə tarix bizim tərəfimizdədir. Biz sizi basdıracağıq’. Xruşov 

sosializmin kapitalizmdən çox yaşayacağını nəzərdə tutmuşdu. 

 Konfranslarda,bütün  növ  tədbirlərdə  bir  hədəf  dil  üzrə  iki  tərcüməçi  fəaliyyət  göstərməlidir. 

Konfransların  gedişi  haqqında  tərcüməçilərə  məlumat  verilir.Mətnin keyfiyyətli alınması  üçün 

sinxronçu  tərcüməçilər  xeyli  müddət  əvvəldən  sifariş  üzərində  işləməyə  başlamalıdırlar.  Çünki 

sinxronçu olduqca mürəkkəb işi icra edir. Həmçinin qeyd etmək lazımdır ki, sinxron tərcümənin təşkili 

üçün xüsusi avadanlığın quraşdırılması (nitqi ötürmə sistemləri, tərcüməçilər üçün kabinələr və s.)tələb 

olunur. Çıxışlar anında tərcümə olunduğuna görə tərcüməçi ona təqdim edilən mətnlə tanış olmalı və 

özü  üçün  mühüm  olan  informasiyaları  əldə  etməlidir.Sinxron  tərcümənin  həyata  keçirilməsi  üçün 

xüsusi  texnologiyalardan  istifadə  olunur.Tərcüməçi  onun  üçün  ayrılmış  xüsusi  kabinada  əyləşir  və 

onun səsi tədbir iştirakçılarına müxtəlif vasitələrlə ötürülür.