Conference Paper · March 023 citations reads 163 authors

The XXXVI International Scientific Symposium "Multidisciplinary Studies of the Turkish World" 
The 25
th
 of March 2023 ISBN: 978-605-72481-0-7 Eskishehir / Türkiye 
 
---41--- 
yapılan konuları da açıkça belirtilmektedir. Celil Memmedguluzade’nin yarattığı Molla Nasreddin tipini, 
karikatürlerinin çoğunda anlatıcı kahraman olarak görmekteyiz.
Dergiye adını veren “Molla Nasreddin” tarihi Nasreddin hoca tipine metinlerarasılık bir gönderme 
yapmakla birlikte anlatıcı Molla Nasreddin tipinin gazetenin her sayısının kapak sayfasında görmekteyiz. 
Nasreddin hoca/Molla Nasreddin Türk dünyasının tarihi bilge, ermiş, aynı anda mizahi bir tiplemesidir. Okur-
yazar sayısının az olduğu bir dönemde Türk dünyasının hatta Doğu’nun ilk resimli gazetesi olan bu yayın, hem 
eğitimli hem de yazıp okuması olmayanları hedef almaktadır. Her sayının içinde birçok resim bulunmakta, 
fakat kapak resimlerin iç resimlerden farklı olduğunu; kapak resimlerinin hepsinde benzer kareler seçildiğini 
ve mutlaka Nasreddin Hoca tipinin, bu karenin bir bölümünde yer aldığını görmekteyiz. Bu sebeple 
araştırmamızda sadece derginin kapak resimlerini seçmeyi uygun gördük.
Her kapak sayfasında, kıyafetiyle ve duruşuyla değişmeyen bir tip olan Molla Nasreddin tipi 
görülmekte. Her resimde olan Nasreddin Hoca tipi, sözselleştirmeden aydın tipini mizahi bir biçimde 
çağrıştırır ve derginin asıl mesajını göstergesel yöntemle özetler. Kapakta yer alan sözsel gösterge olan “Molla 
Nasreddin” ile görüntüsel gösterge olan Molla Nasreddin tipi bir bütün olarak karşımıza çıkar. Toplumun 
insanlarından ayrı bir duruş sergileyen Nasreddin hoca tipi gibi “Molla Nasreddin” dergisi de görevi sebebiyle 
çağın diğer gazetelerin den ayrılmaktadır. Görsel olarak ön plana çıkan bu derginin önemi sözsel yönünden 
de ayrılmaktadır. Ayrıca her bir görselin altında da küçük bir açıklama veya şiir eklenmektedir. Bu da görsel 
metni güçlendirmek amaçlıdır.
Görsellerdeki Nasreddin Hoca tipinin giyimi ve kuşamı, sol elindeki asası, sağ elinin pozisyonu, bütün 
görsellerde konuşma halinde olan ve aynı anda halktan biri olmasına rağmen olayın dışında ve hakim konumda 
bir düşünürü betimlemektedir. Derginin amacı görsel göstergeleri kullanarak olayların derinine ve yan 
anlamlarına mizahi bir şekilde indiğidir. Bu resimleri karşılaştırdığımızda Nasreddin hoca tipinin, metnin 
içindeki diğer imgelerden kopuk, önde ve aynı yüz ifadesiyle hatta alaylı bir gülüşle görmekteyiz. Çok az 
metinde ise Nasreddin hoca daha uzaktan ve camın veya duvarın arkasında sadece kafası görülür şekilde sanki 
o metnin içinde bulunmaması gerekir ve gizlice o alana dahil olmuş şekilde çizilmiştir.
Tüm kapaklarda derginin adı olan “Molla Nasreddin” başta olmak üzere resmin içinde Molla 
Nasreddin görseli