D. Djanabayev, Sh. Murodov, A. Xolmurzayev chizma geometriya

Tekislikka tegishli to’g’ri chiziq va nuqta. Quyidagi xollarda to’g’ri chiziq tekislikka tegishli bo’ladi:

• 
  agar to’g’ri chiziqning ikki nuqtasi tekislikka tegishli bo’lsa,bu to’g’ri chiziq tekislikka tegishli bo’ladi. Masalan, A to’g’ri chiziqning A va B nuqtalari (4.13-a,b rasm) Q tekislikka tegishli bo’lganligi uchun A to’g’ri chiziq Q tekislikka tegishli bo’ladi;
  
• 
  agar m to’g’ri chiziqning bir nuqtasi tekislikka tegishli bo’lib, mazkur tekislikka tegishli yoki unga parallel biror to’g’ri chiziqqa parallel bo’lsa,bu to’g’ri chiziq tekislikka tegishli bo’ladi. Masalan, m to’g’ri chiziqning C nuqtasi Q tekislikka tegishli va bu to’g’ri chiziq mazkur tekislikka tegishli to’g’ri chiziqqa parallel bo’lsa, u holda m to’g’ri chiziq Q tekislikka tegishli bo’ladi.
  

a) b)
4.13-rasm


To’g’ri chiziqning tekislikka tegishli bo’lish shartlaridan quyidagi xulosalarga kelish mumkin.
1-xulosa. Agar to’g’ri chiziq tekislikka tegishli bo’lsa,bu to’g’ri chiziqning bir nomli izlari tekislikning bir nomli izlariga tegishli bo’ladi (4.14-a,b rasm).
P tekislikka tegishli m to’g’ri chiziqning M_H gorizontal izi tekislikning P_H gorizontal izida, to’g’ri chiziqning M_V frontal izi tekislikning P_V frontal izida joylashgan. Demak, m to’g’ri chiziq P tekislikka tegishli bo’ladi, ya’ni mP.
2-xulosa. Agar nuqta tekislikka tegishli bo’lsa,bu nuqta tekislikning biror to’g’ri chizig’iga tegishli bo’ladi.
4.15-rasmda P(P_H, P_V) tekislik bilan A(A′, A″) va B(B′, B″) nuqtalarning o’zaro joylashuvini ko’rsatilgan. Buning uchun:

• 
  nuqtaning gorizontal A′ (yoki frontal A″) proeksiyasidan o’tuvchi va tekislikka tegishli A to’g’ri chiziqning gorizontal a′ (yoki frontal a″) proeksiyasi o’tkaziladi.
  
• 
  to’g’ri chiziqning frontal a″ (yoki gorizontal a′) proeksiyasi yasaladi.
  
• 
  A nuqtaning A′ gorizontal va A″ frontal proeksiyalari A to’g’ri chiziqning bir nomli a′ va a″ proeksiyalarida joylashgan uchun AОP bo’ladi.
  

Xuddi shu tartibda P(P_H, P_V) tekislik bilan B(B′, B″) nuqtaning o’zaro vaziyatini tekshirganimizda B′Оb′ va B″П b″ bo’lgani uchun BПP bo’ladi.
4.16-rasmda A va b kesishuvchi chiziqlar orqali berilgan Q tekislik bilan E va F nuqtalarning o’zaro vaziyati m va n chiziqlar yordami bilan aniqlangan:

• 
  Eў n ў va Eўў nўў bo’lgani uchun EQ bo’ladi.
  
• 
  Fў mў va Fўў mўў bo’lgani uchun esa FQ bo’ladi.
  

a) b)
4.14-rasm



4.15-rasm 4.16-rasm