38
100 tagacha atomdan iborat bo’lgan
molekulalarni, shu jumladan polimerlarning
spektrini hisoblash EHM yordamida bajariladi.
Infraqizil spektrokopiya uchun qurilma
.
Spektrlarni qayd qilish uchun
klassik
spektrofotometr
va
furye
spektrometrlar
ishlatiladi.
Klassik
spektrometrlarning asosiy qismi – uzluksiz
issiqlik nurlanish manbasi,
monoxrolyator, nurlanishning tanlanmaydigan qabul qilgichi. Modda (ixtiyoriy
alregat holatda) solingan idish (kyuveta) kirish (bazasida chiqishdan keyin) tirqishi
oldida joylashtiriladi. Monoxromatorning sochuvchi qurilmasi sirtida turli
materialdan (LiF, NaCl, CsF va boshqa) tayyorlangan prizma va difraksion panjara
ishlatiladi. Turli to’lqin uzunlikdagi nurlanish chiqish tirqishiga va nurlanish qabul
qilgichiga keltirish prizma yoki panjarani burish orqali amalga oshiriladi.
Nurlanish manbasi - elektr toki bilan qizdirilgan turli materiallardan tayyorlangan
o’zak. Qabul qilgichlar:
sezgir termojuftliklar, metall va yarimo’tkazgichli
termoqarshiliklar
(bolometrlar)
va
gazli
termoo’zgartirgichlar.
Gazli
termoo’zgartirgichlarda idish devorlarini qizdirilishi gazning qizishiga va uning
bosimi o’zgarishiga olib keladi. Bosimning o’zgarishi esa qayd qilinadi.
Chiqish
signal oddiy spektral egri chiziq ko’rinishiga ega bo’ladi.
Klassik sxemadagi asboblarning afzalliklari: konstruksiyaning soddaligi,
nisbatan arzonligi. Kamchiliklari: signal - shovqin nisbatining
kichikligi tufayli
kuchsiz sinalni qayd qilish imkoniytining yo’qligi. Bu esa ularni uzoq infraqizil
sohada
ishlashini qiyinlashtiradi; nisbatan katta bo’lmagan ajrata olish qobilyati
(0,1 sm
-1
gacha), spektrni qayd qilish vaqtining kattaligi (bir
necha daqiqa
davomida).
Fure-spektrometrlarida kirish va chiqish tirqishlari mavjud bo’lmaydi.
Asosiy element interferometr. Manbadan kelgan nurlanish oqimi ikkita nurga
bo’lib, ular namuna orqali o’tadi va interferensiyalanadi. Nur yo’lining
farqi
to’plamlardan birini akslantiruvchi harakatga ko’zgu orqali amalga oshiriladi.
