Dasturiy injiniringi va raqamli iqtisodiyot
Yüklə 0,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2.
“Ijtimoiy davlat” tushunchasi birinchi marta kim tomonidan ilgari surilgan? “Ijtimoiy davlat” tushunchasi birinchi marta XIX asr o‘rtalarida Lorens fon Shteyn tomonidan ilgari surilgan. U davlat g‘oyasi tenglik va erkinlikni tiklash, kam ta’minlangan sinflarni boy va kuchlilar darajasiga ko‘tarish, davlat “barcha a’zolarining iqtisodiy va ijtimoiy taraqqiyotini amalga oshirishi, chunki birining rivojlanishi boshqasining rivojlanishining sharti va natijasidir” 3. Ijtimoiy davlat funksiyalarining vazifalari nimalardan iborat? Ijtimoiy davlat muhtojlarga uy-joy, yashash uchun zarur iste’mol tovarlarining eng kam miqdori belgilab qo‘yilishini nazarda tutadi. Fuqarolar munosib hayot kechirishi uchun yetadigan ish haqi ajratish, bandlikni ta’minlash, xavfsiz mehnat sharoitini yaratish, kambag‘allikni qisqartirishni ko‘zda tutadi. Sifatli ta’lim, malakali tibbiy yordam, oilalar, bolalar, ayollar, qariyalar, nogironligi bor shaxslarni har tomonlama qo‘llab-quvvatlash ham ijtimoiy davlatning asosiy vazifasi. Qayd etish lozim, ijtimoiy davlat – har bir fuqaroning munosib turmush sifati va darajasiga erishishini ta’minlash, ijtimoiy tafovutni yumshatish va muhtojlarga yordam berish uchun moddiy boyliklarni adolat tamoyiliga muvofiq taqsimlashga qaratilgan davlat modelidir. Ahamiyatlisi, bu borada mamlakatimizda oxirgi besh-olti yilda ijtimoiy davlatning asosiy talablari amalda qo‘llanildi. Birinchidan, Iqtisodiy taraqqiyot va kambag‘allikni qisqartirish vazirligi tashkil etildi, “Monomarkaz”lar faoliyati yo‘lga qo‘yildi, “Temir daftar”, “Ayollar daftari” va “Yoshlar daftari” tashkil etildi. Ishlayotgan pensionerga yuz foiz pensiya to‘lashga o‘tildi. 2022 yil “Inson qadrini ulug‘lash va faol mahalla yili” deya nomlanishi bejiz emas. Har bir hudud kesimida kambag‘allikni qisqartirish, tadbirkorlikni rivojlantirish, ish o‘rni yaratish, aholi daromadini oshirish bo‘yicha dasturlar qabul qilinmoqda. Eng muhimi, fuqarolarimiz va farzandarimizga g‘amxo‘rlik ko‘rsatish bo‘yicha yangi tizim yaratilgan. Ikkinchidan, ijtimoiy davlatda ta’lim va tibbiyot katta ahamiyatga ega. Shu nuqtai nazardan oliy ta’lim bilan qamrov darajasi 9 foizdan 40 foizga ko‘tarildi. Oliy ta’lim muassasalari soni 2 barobar oshdi, 2017 yil respublikada 72 oliy o‘quv yurti faoliyat ko‘rsatgan, hozir 167 tani tashkil etadi. Besh yil oldin yurtimizda 5211 maktabgacha ta’lim muassasasi bor edi, 2021 yil bunday tashkilotlar soni 19 ming 316 taga yetkazildi. Xususiy tibbiyot maskanlari soni 3810 tadan 6527 taga o‘zgardi. Uchinchidan, “Yangi O‘zbekistonning 2022-2026 yillarga mo‘ljallangan taraqqiyot strategiyasi” IV bobida “Adolatli ijtimoiy siyosat yuritish, inson kapitalini rivojlantirish” masalasiga alohida e’tibor qaratilgan. Mazkur strategiyaning 43 maqsadi, bevosita, har bir fuqaro uchun munosib sharoit yaratish va turmush darajasini muntazam ko‘tarib borishga xizmat qiladi. Umuman, O‘zbekistonda ijtimoiy davlat barpo etishning asosi yaratilmoqda. Keling, ayni jarayonda ijtimoiy davlatning belgilari namoyon bo‘lishi, vazifalari belgilab olinishini xalqaro me’yorlar nuqtai nazaridan kuzatamiz. |