2.2.
Binolar va inshootlar davlat kadastrini yuritish
Binolar va inshootlar davlat kadastri hududiy prinsip bo‗yicha tashkil
etiladi va bu ob‘ektlarning huquqiy, xo‗jalik va arxitektura-qurilish maqomi
to‗g‗risidagi ma‘lumotlar tizimini
mujassamlashtiradi.
Binolar
va
inshootlar davlat kadastri binolar va
inshootlardan samarali foydalanishni
va ularni muhofaza qilishni, mulk
egalarining va bu ob‘ektlardan boshqa
foydalanuvchilarning
huquqlarini,
shuningdek binolar va inshootlarga
egalik huquqi va boshqa ashyoviy huquqlar davlat ro‗yxatidan o‗tkazilishini
ta‘minlash uchun yuritiladi.
Binolar va inshootlar davlat kadastrini yuritish bo‗yicha munosabatlar
O‗zbekiston Respublikasining qonun hujjatlari va qonun osti hujjatlari bilan
tartibga solinadi. Binolar va inshootlar davlat kadastri ma‘lumotlari barcha davlat
organlari, yuridik va jismoniy shaxslar uchun majburiy yuridik kuchga egadir.
67
Kadastr hujjatlari binolar va inshootlar bilan fuqarolik-huquqiy
bitishuvlarni amalga oshirishda, ularni loyihalashtirishda va boshqa yuridik
harakatlarda huquqiy, iqtisodiy va texnik ma‘lumotlar sifatida qabul qilinishi
kerak.Binolar va inshootlar davlat kadastrini yuritish bu ob‘ektlar to‗g‗risidagi
kadastr ma‘lumotlarini shakllantirishdagi ishonchli hujjatlar va boshqa
ma‘lumotlardan foydalanilgan holda amalga oshiriladi. Binolar va inshootlar
to‗g‗risidagi kadastr ma‘lumotlari mulk egalari, ularga ashyoviy huquqlarga ega
bo‗lgan shaxslar, uchinchi shaxslar, davlat ro‗yxatidan o‗tkazuvchi organ va
boshqa davlat organlari tomonidan sudda talashishi mumkin.
Binolar va inshootlarning davlat kadastrini yurituvchilar hamda bunda
qonun buzilishlarini aniqlaganlar, bu haqida tegishli davlat organlariga, korxonalar,
muassasalar, tashkilotlarga yoki prokuraturaga xabar berishga majburdirlar.
Mulk egasi bo‗lgan binolar va inshootlarga ashyoviy huquqlarga ega
yuridik va jismoniy shaxslar o‗z huquqlarini davlat ro‗yxatidan o‗tkazilganligi
to‗g‗risidagi hujjatlarga ega bo‗lishlari shart. Bino va inshootlarni davlat
ro‗yxatidan o‗tkazish majburiyati mulk egasiga yoxud bino yoki inshootga
ashyoviy huquqlarga ega bo‗lgan shaxsga yuklanadi. Ular bino yoki inshootni
davlat ro‗yxatidan o‗tkazish bo‗yicha barcha yoki ayrim majburiyatlarini uchinchi
shaxslarga yuklashlari mumkin. Bu huquqlarni va majburiyatlarni ro‗yobga
chiqarish qonun hujjatlariga muvofiq amalga oshiriladi.
Yuridik yoki jismoniy shaxslar yoki ular tomonidan vakolat berilgan
shaxslar bino yoki inshootga bo‗lgan mulk huquqi yoki boshqa ashyoviy huquqlar
paydo bo‗lgandan, o‗zgargandan va to‗xtagandan yoxud huquqiy holati
o‗zgargandan keyin bino va inshootga kadastr yig‗ma jildini tayyorlash va uni
davlat ro‗yxatidan o‗tkazish uchun «Davyergeodezkadastr» qo‗mitasining tuman
(shahar) yer tuzish va ko‗chmas mulk kadastri davlat korxonasiga, huquqni
belgilovchi hujjatlarni ilova qilgan holda buyurtma berishlari shart.
Tumanlar va viloyatga bo‗ysunuvchi shaharlar bo‗yicha binolar va
inshootlarning davlat kadastrini yuritish O‗zbekiston Respublikasi Yer resurslari,
geodeziya, kartografiya va davlat kadastri davlat qo‗mitasining tumanlar
68
(shaharlar) yer tuzish va ko‗chmas mulk kadastri davlat korxonalariga
yuklanadi.Qoraqalpog‗iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahri bo‗yicha
kadastr ma‘lumotlarini umumlashtirish tegishli ravishda O‗zbekiston Respublikasi
Yer resurslari, geodeziya, kartografiya va davlat kadastri davlat qo‗mitasining
Qoraqalpog‗iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahar yer tuzish va
ko‗chmas mulk kadastri davlat korxonalari tomonidan amalga oshiriladi.
Umuman respublika bo‗yicha kadastr ma‘lumotlarini umumlashtirish,
binolar va inshootlar davlat kadastrini yuritish ishlariga umumiy rahbarlik qilish,
shu jumladan ularni metodik jihatdan ta‘minlash O‗zbekiston Respublikasi Yer
resurslari, geodeziya, kartografiya va davlat kadastri davlat qo‗mitasi tomonidan
amalga oshiriladi.
Binolar va inshootlar davlat kadstrini yurituvchi organlar kadastr
hujjatlarini va kadastr ma‘lumotlarini ruxsatsiz olish va oshkor etishdan himoya
qilinishini ta‘minlashlari kerak. Kadastrini yuritish bo‗yicha ishlar ushbu binolar
va inshootlarni davlat ro‗yxatidan o‗tkazish uchun undiriladigan mablag‗lar va
davlat mulki bo‗lgan bino va inshootlar uchun esa davlat byudjeti mablag‗lari
hisobidan moliyalashtiriladi.
Binolar va inshootlar davlat kadastri tuman, shahar kadastr daftaridan,
kadastr rejasidan, kadastr hujjatlaridan va geofondlardan, shuningdek mazkur
Nizomda belgilangan tartibda shakllantiriladigan kompyuter ma‘lumotlaridan
iborat bo‗ladi. Binolar va inshootlar davlat kadastrini yuritish ham an‘anaviy
(kadastr daftarida ro‗yxatdan o‗tkazish, kadastr rejasiga kiritish) va ham
avtomatlashtirilgan (ma‘lumotlar kompyuter bankini yaratish) usullarda uch
bosqichda amalga oshiriladi:
1-bosqich — binolar va inshootlarning tuman, shahar darajasidagi huquqiy,
xo‗jalik va arxitektura-qurilish maqomi to‗g‗risida ma‘lumotlar to‗plash va kadastr
daftarida ro‗yxatdan o‗tkazish;
2-bosqich — ob‘ektlarni chizmada joylashtirib kadastr planini tuzish;
3-bosqich — oldingi bosqichlarda olingan ma‘lumotlarni hisobga olgan
holda ma‘lumotlar kompyuter bazasini yaratish.
69
Binolar va inshootlar davlat kadastri ma‘lumotlari tumanlar, shaharlar
bo‗yicha tuziladi, ularning hududi hisobga olish uchastkalariga bo‗linadi.
Tumanlar, shaharlar va boshqa aholi yashash punktlarining kadastr
birligiga bo‗linishi chegaralarni belgilash va hududlarni tuman doirasida yoxud
shahar, qo‗rg‗on chegaralarini hisobga olish uchastkalariga bo‗lishni bildiradi.
Qoraqalpog‗iston Respublikasiga, viloyatlarga, Toshkent shahriga, tumanlar,
shaharlar va boshqa aholi yashash punktlariga, shuningdek, hisobga olish
uchastkalariga yagona tizim bo‗yicha kadastr kodi (raqami) beriladi.
Binolar va inshootlar davlat kadastrida ma‘lumotlar belgilangan tartibda
ajratilgan yer uchastkasida qurilishi tugallangandan keyin yoxud qonun hujjatlarida
nazarda tutilgan tartibda va shartlarda ular bo‗yicha bitimlar tuzilgandan keyin
hisobga olinadi. Kadastr daftarida binolar va inshootga mulk huquqi yoki boshqa
ashyoviy huquqlar (ularning paydo bo‗lishi, boshqa shaxsga o‗tishi, cheklanishi va
to‗xtatilishi) to‗g‗risidagi, shuningdek ob‘ektni tavsiflovchi boshqa ma‘lumotlar
qayd etiladi.
Mahfiylik rejimiga ega bo‗lgan binolar va inshootlar to‗g‗risidagi
ma‘lumotlar maxsus kadastr daftarida qayd etiladi, ushbu daftarni yuritish
xususiyatlari va mazkur ob‘ektlarni ro‗yxatdan o‗tkazish bo‗yicha ma‘lumotlardan
foydalanish shartlari qonun hujjatlarida belgilanadi.
Kadastrni yuritishda binolar va inshootlarning huquqiy, xo‗jalik va
arxitektura, qurilish maqomi to‗g‗risidagi ma‘lumotlar kadastr daftariga ilovaga
muvofiq kiritiladi.
Binolar va inshootlar joylashgan joy, ularning mulkiy huquqi yoki boshqa
ashyoviy huquqlar bilan yuridik va jismoniy shaxslarga tegishliligi, ushbu
huquqlarning paydo bo‗lish asoslari va muddatlari, ularning to‗xtatilish muddatlari,
mulkiy huquqlarni va boshqa ashyoviy huquqlarni cheklash shartlari, ushbu
ob‘ektlarga uchinchi shaxslarning huquqlari to‗g‗risidagi ma‘lumotlar binolar va
inshootlarning huquqiy holati to‗g‗risidagi ma‘lumotlar hisoblanadi.
Binolar va inshootlarning qiymati, ulardan foydalanish xususiyatlari, ushbu
ob‘ektlarning ishlab chiqarishdagi maqsadlari, ulardan belgilangan maqsadlarda
70
foydalanilishi va boshqa ma‘lumotlar binolar va inshootlar xo‗jalik maqomining
asosini tashkil etadi.
Binolar va inshootlarning yer tuzish sxemalariga, shaharlarning bosh
planlariga, aholi yashash punktlarini joylashtirish loyihalariga, shuningdek
shaharsozlik normalari va qoidalari talablariga muvofiqligi, binolar parametrlari
(qavatlari, umumiy, yashash, ishlab chiqarish maydonlari), egallab turgan yer
uchastkasi,
qurilgan
sanasi,
muhandislik-texnik
kommunikatsiyalarning
mavjudligi, seysmik chidamliligi to‗g‗risidagi va boshqa texnik ma‘lumotlar
binolar va inshootlarning arxitektura-qurilish maqomi hisoblanadi.
Kadastr ma‘lumotlari asl hujjatlar yoki davlat organlari qarorlarining,
shartnomalarning (oldi-sotdi, hadya qilish, almashtirish, ijaraga olish, renta va
boshqalar), bino va inshootlar loyiha-smeta hujjatlarining, ilgari ro‗yxatdan
o‗tkazilganligi to‗g‗risidagi boshqa ma‘lumotlarning tegishli ravishda
rasmiylashtirilgan nusxalari asosida tuziladi.
Har bir bino va inshoot kadastr daftariga muayan kadastr raqami ostida
yozib qo‗yiladi. Kadastr daftaridagi yozuvlarni tuzatishga yoki to‗ldirishga yo‗l
qo‗yilmaydi. Agar kadastr daftariga yozilgan ma‘lumotlarni o‗zgartirish yoki
to‗ldirish zaruriyati paydo bo‗lsa, u holda ilgarigi yozuvlar bekor qilinadi va ob‘ekt
to‗g‗risidagi yangi ma‘lumotlar bilan aynan shu kadastr raqami ostida to‗ldiriladi.
Bino va inshootlar bo‗yicha nazarda tutilgan ma‘lumotlar to‗plangach va
ro‗yxatdan o‗tkazilgach bino yoki inshoot kadastr planga tushiriladi. Kadastr plan
va haritalarining masshtab qatori 1:500 dan 1:10000 gacha bo‗ladi, bu esa
ro‗yxatdan o‗tkaziladigan ob‘ektlarning joylashuvi va asosiy o‗lchamlarining
chizma tasvirlashni ta‘minlaydi.
Bino va inshootlar ma‘lumotlari asosida tuman, shahar geofondlari
yuritiladi. Tuman, shahar geofondlari — binolar va inshootlarning topografiya-
geodeziya, kartografiya, muhandislik-geologiya, gidrogeologiya, ekologiya,
sanitariya-gigiena, sotsiologiya, loyihalash-rejalashtirish, tarixiy-madaniy, stixiyali
ofatlar
va
texnogen
falokatlari,
texnik
inventarizatsiyalanganligi
va
71
pasportlashtirilganligi,
mikroseysmik
rayonlashtirilganligi
va
seysmik
turg‗unligiga oid zamonaviy va tarixiy geoaxborot ma‘lumotlari omboridir.
Tuman,
shahar
binolari
va
inshootlari
to‗g‗risidagi
kadastr
ma‘lumotlarining kompyuter bazasi tuman, shahar binolari va inshootlarining
kadastr daftariga kiritilgan ma‘lumotlari asosida tuziladi. Binolar va inshootlar
to‗g‗risidagi kompyuter ma‘lumotlari Qorqalpog‗iston Respublikasi, viloyatlar,
Toshkent shahri bo‗yicha yilning har choragida umumlashtiriladi va bir tizimga
solinadi.
Qoraqalpog‗iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahrining binolar
va inshootlar to‗g‗risidagi kompyuter kadastr ma‘lumotlari asosida O‗zbekiston
Respublikasi bo‗yicha binolar va inshootlar to‗g‗risidagi kadastr ma‘lumotlarining
bir tizimga solingan kompyuter bazasi shakllantiriladi.
Ma‘lumotlarning
kompyuter
bazasi
binolar
va
inshootlarni
klassifikatsiyalashning quyidagi belgilar bo‗yicha ob‘ektlarning guruhlari
bo‗linishi asos qilib olinadigan yagona tizimi bo‗yicha shakllantiriladi: binolar va
inshootlarning maqsad yo‗nalishi, mulk huquqi yoki boshqa ashyoviy huquqlarda,
shuningdek qurilish-texnik tavsiflari bo‗yicha hududiyligi, yuridik va jismoniy
shaxslarga tegishliligi.Binolar va inshootlarning yilning 31 dekabr holati bo‗yicha
kadastr ma‘lumotlari «Davyergeodezkadastr» qo‗mitasi tomonidan har yili
tumanlar, shaharlar, Qoraqalpog‗iston Respublikasi, viloyatlar, Toshkent shahri va
O‗zbekiston Respublikasi bo‗yicha nashr etiladi.
|