Davlatning pul-kredit siyosati, uning dastaklari va amalga oshirish vositalari
Davlat moliyasi barqarorligini ta’minlashda pul-kredit siyosating
Yüklə 0,76 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
3. Davlat moliyasi barqarorligini ta’minlashda pul-kredit siyosating ahamiyati. Hukumatning pul muomalasi va kredit sohasida olib boradigan bosh yo’li, mamlakat iqtisodiyoti barqarorligini, uning samarali faoliyatini ta’minlashga, pul tizimini lozim darajada mustahkam saqlab turishga qaratilgan chora-tadbirlar pul-kredit siyosati deb yuritiladi. Pul-kredit siyosati - davlat iqtisodiy siyosatining tarkibiy qismi sanaladi va odatiy hollarda uni Markaziy bank amalga oshiradi. Pul-kredit siyosati orqali muomaladagi ortiqcha pul massasi qisqartirilishiga erishiladi yoki koʻpaytiriladi. Inflyatsiyani pasaytirish chora-tadbirlari koʻriladi. Markaziy bank pul-krediti siyosatini olib borishda pul bozoriga toʻgʻridan-toʻgʻri — oʻzining boshqaruv vakolatlari yordamida va pul emissiyasi orqali taʼsir oʻtkazishi mumkin. Davlat moliyasi va barqarorligini ta’minlashda pul-kredit siyosatining o’rni va ahamiyati haqida ko’pgina iqtisodchi olimlar turfa muzokaralar olib borganlar. Mazkur masala yuzasidan turli millat vakillari ilmiy tadqiqotlarni amalga oshirganlar, maqolalar va monografiyalarni chop ettirganlar. Biroq Shunday bo’lsa- da bugungi kunda ham ushbu mavzu yana bir qator iqtisodchi va amaliyotchilar tomonidan keng muhokamaga sabab bo’lmoqda va muhokamaning markazida turib kelmoqda. Davlat barqarorligini ta’minlashda pul-kredit siyosatining ahamiyati xorijlik iqtisodchi olimlarning ilmiy ishlarida ham o’z aksini topgan. Bunga misol tariqasida dastavval, Departamentning maxsus xodimasi Madina Gayfulinaning 2021-yilda chop qilingan «Оценка эффэктивности операционного механизма 9 Jo’rayev T.T. Iqtisodiyot nazariyasi. -T.: “Fan va texnologyalar”, 2018, 512 bet 14 денежно-кредитной политики» mavzusidagi maqolasini aytishimiz mumkin. Madina Gayfulina ushbu maqolasida bugungi kunda davlat moliyasi barqarorligida pul-kredit tizimi va siyosati qay darajada ekaniga, uning enh ahamiyatli tomonlariga alohida e’tibor qaratgan hamda baho berib o’tgan. Yuqorida keltirilgan ma’lumotlardan kelib chiqqan holda aytish mumkinki, davlat moliyasi va pul-krediti siyosati o’zaro bog’liqlikda amalga oshadi. Bu munosabatlarni bir-biridan ayri holatda tushunish qiyindir. Sababi pul-krediti siyosati orqali davlat moliyasining kelajagini ta’minlash, uning taraqqiy etishida qator yutuqlarga erishish mumkin bo’ladi. Qator yutuqlarga erishish uchun esa albatta, davlat moliyasi barqarorligini ta’minlashda pul-krediti siyosatining ahamiyatini yuksaltirish lozim. Pul-kredit siyosati makroiqtisodiy barqarorlik va uning rivojlanishini ta’minlashda ham o’z o’rniga egadir. Davlat moliyasi barqarorligini ta’minlashda pul-krediti siyosatining ahamiyati iqtisodiyotni rivojlantirishning asosiy shartlaridan biri bo’ladi. Shu bilan bir qatorda, «kredit portlashi» ehtimoli va moliyaviy beqarorlik bilan bog’liq salbiy oqibatlarning oldini olish maqsadida ham iqtisodiyotni pul- kredit siyosatining maqbul darajasini ta’minlash zarur. Bunday sharoitda malakali makroiqtisodiy boshqaruvning ham ahamiyati yuqori. Mamlakatda ichki narxlarning barqaror ekanligining ta’minlanganligi makroiqtisodiy va ijtimoiy barqarorlikning kafolati bo’ladi. Iqtisodiy islohotlarni imkon qadar jadal sur’atlarga chiqarish va yuksaltirish dasturlarini muvaffaqiyatli amalga oshirishda zaruriy sharoit ham hisoblanadi. Ushbu jarayonning asosiy tarkibiy qismlaridan biri samarali pul-kredit siyosatidir. Markaziy bankning pul-kredit siyosatini amalga oshirishdagi asosiy vositasi boshqaruv yig’ilishlarida ko’rib chiqiladigan asosiy stavka hisoblanadi. Ushbu vositaning ko’magi bilan Markaziy bank pul bozori kurslariga ta’sirini ko’rsatadi. Operatsion maqsad — pul bozori kurslarini asosiy kursga yaqinlashtirish bo’ladi. Bu 15 maqsadga erishish uchun bank tizimida likvidlikni boshqarish uchun pul-kredit siyosati vositalari majmuasidan foydalaniladi 10 . Yüklə 0,76 Mb. Dostları ilə paylaş:
|