Oqishning qo’yi chegarasini aniqlash: 2-kosachada 1 mm li teshikli elakda elangan 60 g quruq tuproq tortib olinadi.
Oqishning yuqori chegarasi aniqlangan avvalgi tajribadagi birinchi kosachaga (tuproq va suvli) 2-kosachadan quruq tuproq qo’shiladi va metall shpatel bilan yaxshilab aralashtiriladi. Qorilgan massa kosachada shpatel bilan bir xil qalinlikda taqsimlanadi; so’ngra bir-biridan 0,5 sm oraliqda bo’lgan ikkita tyeng qismga ajratiladi.
Kosachaga bir necha marta qattiq uriladi. Agar ajratib qo’yilgan qismlar past tomondan bir oz qo’shilib ketsa ham, chegara aniqlangan bo’ladi.
2-kosachadagi quruq tuproq qoldig’i (a) tarozida tortiladi.
Oqishning qo’yi chegarasini aniqlash uchun sarflangan tuproqning massasi (T) hisoblanadi:
(60 – a A) T
Tuproqning 100 massa qismiga to’g’ri keladigan oqishning qo’yi chegarasi (sm3 yoki % larda) hisoblanadi:
V 100 T – V x ---------- 100 – x T
Yopishqoqlik chegarasini aniqlash: 1-kosachaga avvalgi tajribadagi qorishmani tashlab yubormay turib (oqishning qo’yi chegarasi aniqlagandan so’ng) 2-kosachadan quruq tuproq qo’shiladi va nikelli shpatel massaning yuqori qismidan o’tkazilayotganda mazkur tuproqdan ajralmaguncha, ya’ni yopishqoqlik chegarasi topilmaguncha aralashtiriladi.
2-kosachadagi quruq tuproq qoldig’i (v) tarozida tortiladi.
Yopishqoqlik chegarasini aniqlash uchun sarflanadigan tuproqning massasi hisoblanadi:
T a – v S Tuproqning 100 massa qismiga to’g’ri keladigan yopishqoqlik chegarasini (sm3 yoki % larda ) hisoblab topiladi:
V 100 S – V x ------------- 100 – x S Yumaloqlanish chegarasini aniqlash: Yopishqoqlik chegarasi aniqlangandan keyin 1- kosachaga 2- kosachadan quruq tuproq solinadi va yaxshilab aralashtiriladi;
Tuproq qorishmasining bir bo’lagi qog’oz ustida ipga aylanguncha barmoqlar bilan yoyiladi. Bundan ipni shunday yoyish kerakki, u bo’yiga cho’zilib ketsin. Ipchalar bo’lakchalarga ajrala boshlaganda yumaloqlanish chegarasi aniqlangan bo’ladi.
2-kosachadagi quruq tuproq qoldig’i (DD) tarozida tortiladi;
Yumaloqlanish chegarasini aniqlash uchun sarflangan tuproqning massasi topiladi:
