Denov tadbirkorlik va pedadagogika instituti

 
 
 
 
 
 
 
 
t/r
Muomalalar mazmuni
Schyotlar 
aloqasi
D
K
1
Tayyor 
mahsulotlarni, 
tovarlarni, 
bajarilgan ish va xizmatlarni sotishda 
QQS summasi hisoblandi
4010
4110
6410
2
Mahsulotlarni 
sotish 
jarayonida 
hisoblangan turli ajrat- malar, yig‘imlar 
va soliqlar bo‘yicha budjetga ajratmalar 
hisoblandi
9430
6410
3
Mehnat haqi summasidan daromad 
solig‘i hisoblandi
671
0
6410
4
Dividendlardan 
daromad 
solig‘i 
ushlandi
661
0
6410
5
Budjetga soliq to‘lovlar o‘tkazildi
641
0
5110

---

IV.XULOSA 
Hozirgi kunda O’zbekiston iqtisodiyotining turli tarmoq va sohalarida 
turli xil mulkchilik shakliga ega bo’lgan 500 mingta xo’jalik faoliyati yurituvchi subyekt 
mavjud bo’lib, ulardan qariyb 280 mingini kichik korxonalar hamda mikrofirmalar 
tashkil etadi. Korxonalarning eng katta qismi savdo va umumiy ovqatlanish (34%), 
qishloq xo’jaligi (41%), sanoat (9,4%) va qurilish (56%) sohalarida ro’yxatga olingan. 
Jami korxonalar miqdorida nodavlat sektorining salmog’i katta bo’lib, 82 %ni tashkil 
qiladi. O’zbekistonda ko’plab kichik, va yirik ishlab chiqarish korxonalari faoliyat 
ko’rsatayotgan bo’lib, ular iqtisodiyotning deyarli barcha tarmoqlarini – og’ir sanoatdan 
yengil sanoatgacha, qishloq xo’jalik mahsulotlarini qayta ishlashdan ilmiy ishlab 
chiqarishgacha qamrab olgan.Korxona rivojlanishi va ishlab chiqarishning kengayib 
borishi, daromad hajmi va boshqa moliyaviy tushumlarning ortishi natijasida Nizom 
jamg’armasi ko’paytirilishi mumkin. Umuman olganda, Nizom jamg’armasi 
korxonaning iqtisodiy barqarorligi va moliyaviy jihatdan baquvvatligini aks 
ettiradi.Amaldagi qonunchilikka asosan korxona davlat ro’yxatidan o’tganidan keyingina 
huquqiy shaxs sifatida tan olinadi. Davlat ro’yxatidan o’tish uchun birinchi o’rinda 
quyidagi hujjatlar ahamiyatga ega bo’ladi: muassisning arizasi; korxonaning Nizomi; 
korxonani tashkil qilish haqida qaror yoki muassislar shartnomasi; davlat bojini 
to’laganlik haqida kvitantsiya va boshqalar. Men Qo`zimurodova Sabohat Mamatmuso 
qizi Denov Tadbirkorlik va pedagogika institutining Buxgalteriya hisobi va audit 
yo’nalishi 2-kurs talabasiman.Institut o’quv yili yakunida 6 haftalik amaliyot jarayoniga 
jo’natishdi va men Surxondaryo viloyati Denov tumani Denov shahar Turkiston 13a-uyda 
joylashgan “Barakat klassik kafolat” XK da amaliyotda bo’ldim va amaliyot davomida 
sohamga oid ko’plab malumotlarga ega bo’ldim va ularni amaliy bajardim.Amaliyotimni 
ilk kuni korxona va ishchi jamoa bilan tanishdim.Amaliyot rahbarim va korxona rahbari 
S.S.Azimovdan korxonaning tashkil etilganidan to hozirgacha qadar faoliyati haqida 
bilib oldim.Korxona avval faqat non va non mahsulotlari ishlab chiqargan va keyinchalik 
o`z faoliyatini kengaytirib aholi is`temoli uchun shirinliklar ham ishlab chiqarmoqda.Bu 
korxonada buxgalterni faoliyatiga nazar tashlaydigan bo’lsak barcha moliyaviy 
operatsiyalar buxgalter tomonidan amalga oshiriladi. 
Quyida men amaliyotda bajargan va buxgalterga yordamlashgan ishlarim; 
1.Pul mablag`lari va hisob-kitoblar hisobi.Men buxgalter yordamida korxonaning pul 
mablag`lari harakatlarining bankda shakllanishi va schotlarda aks ettirilishi va uni 1c 
dasturiga kiritishni va to’lovlarni amalga oshirilishini amalga oshirilgan to’lob hisobotini 
yuritishni o’rgandim.Bu jarayonda biz hisob kitob schyoti 5110 va kassa schyoti 5010 
dan foydalandik. 
2.Korxona materiallari va ishlab chiqarilishi. 
Bunda ishlab chiqarilish uchun korxona shartnoma qilgan xomashyo yetkazib beruvchi 
korxonalardan mol olin kelish va uni 1c da hisobga olish va mol yetkazib beruvchi 

---

pudratchilarga to’lovni hisob-kitob qilish va hisob-kitob schyotida to`lovni amalga 
oshirish jarayonida qatnashdim.Bizga 2910-ombordagi tovarlar,6010-Mol yetkazib 
beruvchi va pudratchilarga to’lanadigan schyotlar,4310-TMZ uchun mol yetkazib 
beruvchilarga avans,1080-materiallar va inventar xo`jalik jihozlari schyotlari asqotdi. 
3.Mehnat haqi bilan hisoblashuv.Men xodimni ishga olish uni lavozimini o`zgartirish 
yoki uni ishdan bo`shatish.”Mehnat kodeksi” 72-92-97 moddalar asosida yuritilishi va 
ularga oylik hisoblashni o’rgandim.Bunda xodim bilan albatta mehnat shartnomsi 
tuziladi.Oylik hisoblash shartnomada kelishilgan bolda bankdan yoki kassadan to’lab 
beriladi.hisoblangan oylikdan soliqlar ushlab qolingandan keyin qolgan summa to`lab 
beriladi.xodim oyligidan daromad solig`i 12% daromad soliqdan esa oylikning 0,1% 
INPS hisoblanib ushlanib qolinadi ijtimoiy soliq esa 12% korxonadan to’lab beriladi.oy 
yakunigacha xodimga vans berish ham mumkin bularni albatta amaliyot daovimda 
qo’lladim 
bunda 
bizga 
kerakli 
schyotlar 
6710,6420,6530,6520,9410,9420,2010,4210,5110 shulardan foydalandik. Umuman 
olganda bizga Buxgalteriya hisobi milliy standartlari 21-sonli BXMS ni to`liq o`rgandim 
va bu buxgalterlar bilishi kerak bo`lgan zarur ob`ektdir. 
4.Asosiy vositalarni hisobga olish va ularni rasmiylashtirish dalolatnoma tuzish xo’jalik 
jihozlarini dalolatnomasini tugatish ishlarini amalga oshirdik. 
5.Xarajatlarni hisoblash va tannarx kalkulyatsiyasi.Men bunda korxona nimalarga xarajat 
qilyapti tushum qayerdan kelyapti va mahsulot ishlab chiqarishga ketgan xarajat va 
tannarxni kalkulyatsiya qilishni buxgakter bilan ko`rib chiqdim. 
6.Sotishga tayyor mahsulotlarni hisobga olish ularni shartnooma qilingan korxonalarga 
yetkazib berish va jo’natilgan tovarlarni tannarxini chiqarishni tayyor mahsulotni 
omborda saqlash va saqlash joyio bilan tanishdim. 
7.Xususiy korxonada xususiy kapitalni o`rni va uning kelib chiqish manbasi, vazifasini 
o`rgandim. 
8.Moliyaviy 
hisobot.Faoliyatim 
mobaynida 
moliyaaviy 
hisobotnito`ldirish
siyosati,moliyaviy hisobotning vazifasi,uning tarkibi va tuzilishi hisobot davri ularni 
foydalanuvchiga taqdim etish tartibi bilan tanishdim.hisobotda buxgalteriya balansi(1-
shakl),moliyaviy natijalar bo’yicha hisobot (2-shakl),pul oqimlari to`g`risida hisobot(4-
shakl),,xuxuiy kapital to`g`risidas hisobot(5 -shakl ) hisobotga kiritilishi bilan tanishib 
chiqdim.Amaliyot mobayni ajoyib o`tdi men ma`muriyatdan shuni iltimos qilardimki 
bizga amaliyotni o`quv jarayoni bilan barabar olib borishlarni hamda talabalarga nazariy 
darslardan ko`ra ko`proq amaliyotda qo`llaniladiggan dasturlarni darslikka kiritishini 
so`rab qolardim. 

---